“‘‘België kan internationaal aansprakelijk gesteld worden voor reactie Prévot op Gaza flotilla’’

Deelnemers van de Flotilla, ook de Belgische delegatie, blijven expliciet hun overheden oproepen om steun en bescherming. Ons land geeft echter, bij monde van minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot, te kennen geen bijkomende steun te bieden en beroept zich op de dreigementen die Israël eerder uitsprak.

Een burgerinitiatief als dit houdt onnodige risico’s in en is onnodig naast de initiatieven die België zelf onderneemt, zei Prévot eerder deze week in een reactie op de vraag om steunbetuiging. ‘Israël heeft heel duidelijk laten weten dat het geen enkele toegang tot zijn grondgebied of doorgang door zijn territoriale wateren zal toestaan, en dat het diegenen die dat risico toch nemen, zou kunnen gelijkstellen aan terroristen.’

Dat is de omgekeerde redenering.

‘In welke wereld leven politici?’

De brief, en daarmee de positie van de regering die de brief weerspiegelt, gaat op veel vlakken de mist in. De verantwoordelijkheid voor Israëls volstrekt illegale geweld in internationale wateren wordt hier verplaatst naar burgers die onverantwoorde en onnodige risico's zouden nemen.

In de brief verwijst Maxime Prévot naar de diplomatieke wegen die België bewandelt en de maatregelen die ons land neemt. Maar die wegen lopen dood in Europese inertie, en de genomen maatregelen laten de economische privileges van Israël volledig intact.

In welke wereld leven politici en regeringsleiders om dit structurele diplomatieke falen als heroïsche actie te zien of falende maatregelen als humanitair te bestempelen? Een mens vraagt het zich af.

‘Brief onderkent formeel de positie van Israël’

Om terug te komen op de brief wil ik er graag op wijzen dat die an sich het internationaal recht schendt. In de derde paragraaf stelt minister Prévot dat Israëls positie dat het ‘geen enkele toegang tot zijn grondgebied of doorgang door zijn territoriale wateren zal toestaan’. In zijn brief stelt Prévot expliciet dat de steun van andere Europese landen aan de Flotilla stopt als die ‘Israëlische territoriale wateren’ binnenvaart.

Met deze woorden neemt onze regering dus formeel de positie in dat de wateren voor de kust van Gaza onder Israëls soevereiniteit vallen. Dat is bijzonder problematisch. Israëls maritieme blokkade van Gaza is illegaal onder internationaal humanitair recht, omdat het absoluut onderdeel is van de gruwelijke strategie van uithongering.

Ruimer gezien is de blokkade, zelfs al mocht die niet op uithongering gericht zijn, onderdeel van de decennialange bezetting van Palestina. Deze bezetting, zo stelde het Internationaal Gerechtshof in juli vorig jaar, is volstrekt en volledig in strijd met het internationaal recht. Israëls loutere aanwezigheid in de bezette gebieden is illegaal en moet onmiddellijk beëindigd worden.

Als onderdeel van die bezetting is dus ook de aanhoudende maritieme blokkade van de Palestijnse territoriale wateren een manifeste schending van het internationaal recht. Israël kan dus op geen enkele manier soevereiniteit claimen over deze wateren. Elke seconde dat Israël die zeetoegang blokkeert, gaat de schending van het internationaal recht verder.

‘Landen zijn juridisch verplicht bezetting mee te beëindigen’

Het Internationaal Gerechtshof is ook duidelijk over de juridische plicht van alle landen om bij te dragen tot het beëindigen van deze bezetting, en over het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk. Dit impliceert politieke, diplomatieke en economische verplichtingen. Hier blijft België, net als heel Europa, tekort schieten.

De meest essentiële en evidente verplichting volgens het internationaal recht is dat staten op geen enkele manier de situatie die voortkomt uit de bezetting als legaal mogen erkennen.

Maar dat is precies wat minister Prévot doet: door in zijn brief naar ‘Israëlische territoriale wateren’ te verwijzen, lijkt hij de soevereiniteit te erkennen van Israël over een gebied waar het geen soevereiniteit heeft en waar het zich onmiddellijk uit moet terugtrekken.

Deze erkenning is een expliciete schending van de verplichtingen vastgesteld door het Internationaal Gerechtshof en een manifeste ontkenning van het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk.

‘Volle zee is gemeenschappelijke ruimte van vrede’

Ik verwijs ook graag naar wat mijn collega professor Internationaal Recht Anne Lagerwall (ULB) hierover zegt. Ook zij beroept zich op het internationaal recht om eraan te herinneren dat Israël niet gerechtvaardigd is om de Flotilla te onderscheppen:

‘Israël kan de schepen van de vloot op volle zee niet onderscheppen vanwege de vrijheid van scheepvaart die hen is toegekend. Dit is een fundamenteel beginsel van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, zoals vastgelegd in artikel 87. Deze gewoonterechtelijke norm bestond al lang vóór de goedkeuring van het Verdrag in 1982. Het is derhalve ook van toepassing op de staten die geen partij zijn bij dit Verdrag, zoals Israël. Nog fundamenteler: het internationaal recht beschouwt de volle zee als een gemeenschappelijke ruimte van vrede die niet onder de soevereiniteit van enige staat valt.’

‘Israël kan de schepen van de vloot evenmin onderscheppen in de territoriale wateren voor de Gazastrook omdat Israël geen enkele soevereiniteitstitel heeft op het grondgebied van de Gazastrook, en dus ook niet op de territoriale zee of het luchtruim. De Israëlische controle over de Gazastrook en de territoriale zee zijn in strijd met het Handvest van de Verenigde Naties. Alleen Palestina heeft soevereine rechten voor de kust van de Gazastrook als kuststaat, krachtens artikel 2 van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee. Palestina is in 2015 toegetreden tot dit Verdrag.’

Het is ironisch. De brief van onze minister die nogal hoogdravend stelt dat activisme niet nodig zou zijn omdat België zich erg goed bewust is van het internationaal recht, schendt zelf het internationaal recht. Het toont aan hoe moeilijk het voor westerse landen blijft om uit de louter humanitaire logica te treden en de structurele en decennialange bezetting door Israël te zien voor wat die is: illegaal.