De dood van Saleh betekent dat de hel groter wordt voor de Jemenieten

Opinie

De dood van Saleh betekent dat de hel groter wordt voor de Jemenieten

De dood van Saleh betekent dat de hel groter wordt voor de Jemenieten
De dood van Saleh betekent dat de hel groter wordt voor de Jemenieten

Op maandag 4 december werd de afgetreden machtshebber Abdullah Saleh, die meer dan dertig jaar president was geweest van Jemen, vermoord door de Houthirebellen. Terwijl de Houthi's feestvieren, de Saoedi's en andere bondgenoten van Saleh zich klaarmaken voor nog meer bloedvergieten, zitten de burgers in hoofdstad Sana'a tussen twee vuren.

De voormalige president van Jemen Ali Abdullah Saleh werd vandaag, maandag, gedood door rivaliserende Houthi-rebellen.’ Het nieuws, intussen officieel bevestigd, rolt binnen met een foto die de Jemenitische oud-president met een hoofdwonde toont. Het voelt als een steen die door het raam van de redactie naar binnen wordt gekeild. Voor de goede orde, ik ben/was geen fan van Abdullah Saleh die twistziek, machtsgeil en een oudmeester in corruptie was. Maar dit is een ramp voor de Jemenieten.

Zeker de bewoners van de hoofdstad Sana’a, waar momenteel hevig wordt gevochten, komen nu gekneld te zitten tussen twee vuren.

Enerzijds zijn er de Houthi’s die feest vieren rond het lichaam van Saleh. Ze mogen hun voormalige bondgenoot dan wel een verrader noemen, ze wisten wel met wie ze in zee gingen: een voormalig machtshebber die hen jarenlang bevochten had en die ze zelf altijd een verraderlijke slangendanser noemden.

De dood van Saleh kan Mohammed bin Salman nieuwe wind in de oorlogszeilen geven

Anderzijds is er Saoedi-Arabië voor wie deze aanval koren op de molen kan betekenen. Dat ziet het pad voor bloedige vergeldingsacties voor de dood van hun aloude bondgenoot Saleh, al was hij ook nog drie jaar hun vijand, nu helemaal geëffend. Voor kroonprins Mohammed bin Salman is dit de uitgelezen kans om aan te tonen dat zijn weinig succesvolle en in eigen land weinig populaire oorlog dan misschien toch zin zou kunnen hebben. ‘Want met de Houthi’s valt niet te onderhandelen.’ En er valt vooral niet mee te praten omdat ze worden gestuurd door Iran, zo wil Saoedi-Arabië de hele wereld graag doen geloven.

Dat die propagandastrategie overigens best werkt, getuigen de vele berichten waarin media wereldwijd unaniem spreken over de ‘door Iran gesteunde rebellen’, ook al werden de Houthi’s tot voor kort heel erg gestuurd door een eigen Jemenitische agenda.

Ook Saleh had twee dagen voor zijn dood te kennen gegeven dat met de Houthi’s geen vrede viel te regelen. Daarom wilde hij op eigen houtje aan de onderhandelingstafel met Saoedi-Arabië, vertelde hij. De zinloze oorlog had lang genoeg geduurd, klonk het. Die stelling ging, cynisch genoeg, niet gepaard met vredevol tromgeroffel maar met een nieuwe escalatie van geweld, aangestuurd door… Saleh. De aanvallen van Saleh’s troepen op Sana’a, geruggensteund door Saoedische bombardementen, kostten de voorbije week het leven aan meer dan honderd burgers in en rond Sana’a.

Abdullah Saleh wisselde één keer te veel van kant

Saleh was geen lieverd. Tot aan zijn dood bleef hij inderdaad de slangendanser die hij jarenlang in eigen land werd genoemd. Op Twitter voerden, direct na het nieuws over Saleh’s dood, tweets met ‘eigen schuld, dikke bult’ de toon. Abdullah Saleh heeft zich zijn dood zelf op de hals gehaald, luidt de vaak gehoorde commentaar. Hij wisselde, met andere woorden, één keer te veel van kant.

Toen de oud-president het voorbije weekend aankondigde dat hij opnieuw in zee ging met Saoedi-Arabië, om het even moeilijk te maken: zijn vroegere bondgenoot voor het zijn vijand werd, kwam een einde aan de broze en vreemde alliantie tussen de Houthi’s en de ex-president.

(c) Ocha

Houhti-thuishaven Saada, na bombardementen door Saoedi-Arabië

(c) Ocha​

Die alliantie, laat dat duidelijk zijn, vertoonde al even barsten. In de voorbije zomermaanden trommelde Saleh nog honderdduizenden aanhangers op om de demonstreren in Sana’a. Het was zijn antwoord op de publieke aanvallen van Houthi-leiders aan zijn adres. Saleh wilde vooral aantonen dat zijn voorheen almachtige politieke partij, het Algemene Volkscongres, nog steeds een brede aanhang in Sana’a heeft. En die aanhang is niet per se pro-Houthirebellen.

Ik sprak daar einde augustus nog over met Adam Baron, een Jemenexpert van de Europese Raad. Die vermoedde echter eerder politiek theater dan echte barsten. ‘Op het einde van de dag zitten ze nog steeds samen in de loopgraven tegen hun gemeenschappelijke vijand’, zei Baron toen. En hij voegde eraan toe dat noch Saleh, noch de Houthi’s waarschijnlijk bereid zouden zijn om snel toegevingen te doen aan de onderhandelingstafel met Saoedi-Arabië. Baron kreeg ongelijk. Het is een zeer te vergeven foute inschatting over het onontwarbare kluwen dat Jemen vandaag is.

Hoe moeilijk Jemen politiek te volgen is, doet me denken aan een andere tweet die ik begin 2015 nog aanhaalde. Het was het moment dat de Houthi-rebellen de Jemenitische hoofdstad hadden overgenomen, president Hadi was intussen gevlucht naar Saoedi-Arabië.

‘Iedereen die je vertelt dat hij of zij weet welke richting Jemen nu inslaat, is óf een leugenaar óf een onnozelaar’, luidde de tweet

‘Iedereen die je vertelt dat hij of zij weet welke richting Jemen nu inslaat, is óf een leugenaar óf een onnozelaar’, luidde de tweet. Jemen laat moeilijk in de kaarten kijken.

Maar één ding is zeker: dit conflict is niet ten einde. En de grootste slachtoffers zijn, nogmaals, de Jemenitische burgers, waarvan velen al op een meter afstand staan van de hongerafgrond. De tweet van Jemenexperte Nadwa Dawsari zegt het, wat mij betreft, zeer gebald:

‘De volgende dagen worden een hel. Of de Houthi’s nemen de volledige controle over Sanaa. Of de coalitie (onder Saoedi-Arabië, td) en de troepen van president Hadi dringen de stad binnen met volledige steun van de GPC (het Algemene Volkscongres, de partij van wijlen Abdullah Saleh, td). De beide scenario’s zullen zeer waarschijnlijk leiden tot veel burgerslachtoffers.’