“‘De Indiase diaspora tussen succes en argwaan’

Decennialang gold de Indiase diaspora in de VS en Europa als een schoolvoorbeeld van de zogenaamde model minority: hoogopgeleid, sociaal mobiel en economisch succesvol. In Silicon Valley, de medische wereld, de financiële sector en de academische wereld bekleden mensen van Indiase afkomst sleutelposities. Iconen zoals Sundar Pichai (Google) en Satya Nadella (Microsoft) belichamen de Amerikaanse droom. Zoals Pichai zei in een Stanford-toespraak: ‘Ik ben een product van de Amerikaanse kansen. Immigratie is belangrijk voor innovatie.’

Toch kantelt dat beeld. In 2024 werd een wetsvoorstel ingediend om de kosten voor H-1B-visums te verhogen tot 100.000 USD, een maatregel die vrijwel uitsluitend Indiase IT-consultants treft, omdat ongeveer 70–72% van de goedgekeurde H-1B visa naar Indiase staatsburgers gaat (Het H-1B visum is een Amerikaans tijdelijk werkvisum voor buitenlandse professionals in “gespecialiseerde beroepen”, nvdr).

Critici spreken van een ‘indirecte aanval op India’ en een signaal dat de VS haar afhankelijkheid van buitenlandse kenniswerkers wil beperken. Tegelijkertijd roept India’s geopolitieke positie vragen op: ondanks nauwere banden met Washington onderhoudt New Delhi relaties met Rusland en andere machtsblokken. Kunnen Indiase burgers in gevoelige sectoren zoals AI of defensietechnologie volledig vertrouwd worden?

De parallellen met de Chinese diaspora zijn treffend. In 2018 werd de Chinese-Amerikaanse wetenschapper Xiaoxing Xi gearresteerd op verdenking van spionage, maar later volledig vrijgesproken. Hoewel het bewijs flinterdun was, had de reputatieschade blijvende gevolgen. Experts vrezen dat Indiase wetenschappers en ingenieurs hetzelfde risico lopen: verdachtmaking op basis van afkomst.

Reactie in India: trots, assertief nationalisme en zelfkritiek

New Delhi volgt deze ontwikkelingen scherp. Premier Narendra Modi noemt de diaspora een ‘living bridge’, een levende brug tussen India en de wereld, culturele ambassadeurs en innovators die India internationaal op de kaart zetten. Wanneer deze gemeenschappen als “dreiging” worden geportretteerd, voelt India dit als een aanval op haar status en waardigheid.

In 2023 reageerde minister van Buitenlandse Zaken S. Jaishankar fel op een Amerikaans rapport over mogelijke buitenlandse beïnvloeding: ‘Onze diaspora in twijfel trekken is de positie van India in de wereld in twijfel trekken. We zullen dergelijke stigmatisering niet accepteren.’

India zet zijn diaspora ook strategisch in. In het VK speelde de gemeenschap een zichtbare rol bij de verkiezing van Rishi Sunak, zoon van Indiase migranten. In de VS bestaan invloedrijke lobbygroepen zoals USINPAC (United States India Political Action Committee), die zich inzetten voor de belangen van India en de Indiase diaspora. Dergelijke organisaties worden soms gezien als verlengstuk van Indiase buitenlandse politiek, wat de discussie over “buitenlandse inmenging” voedt.

Tegelijkertijd is de diaspora ook kritisch op zichzelf. Binnen de gemeenschap waarschuwt men voor arrogantie, blind nationalisme en zwart-wit denken. Zoals recent werd beschreven in ThePrint door columnist Karanjeet Kaur.

De gemeenschap zelf erkent dat overmoed en interne polarisatie – bijvoorbeeld tussen aanhangers van Modi’s BJP en progressieve Indiërs – problematisch zijn en de fragiele positie van Indiase migranten in de VS en Europa kunnen ondermijnen.

Mogelijke gevolgen voor diaspora, VS en Europa

De Indiase diaspora bevindt zich op een breuklijn. Het risico om haar status als brug te verliezen en steeds vaker als risico te worden gezien, groeit. In de VS neemt de druk toe: al in 2022 werden Indiase studenten extra gecontroleerd bij visumaanvragen na frauduleuze aanvragen door malafide consultants. Interne spanningen binnen de diaspora voeden bovendien een identiteitscrisis: kennismigranten willen een toekomst opbouwen voor zichzelf en hun familie, maar wensen afstand te nemen van politieke en geopolitieke manipulatie.

Voor de VS dreigen de gevolgen van restrictieve H-1B-visa groot te zijn: braindrain naar landen zoals Canada, verlies van innovatiekracht en een groeiend risico op etnisch profileren met gevolgen voor burgerrechten. In Europa trekken landen zoals Duitsland en Nederland Indiase kenniswerkers aan als alternatief voor de VS, maar ook hier rijzen vragen over politieke invloed en interne spanningen. Een genuanceerde aanpak dringt zich op: talent aantrekken, maar transparantie eisen over banden van diaspora-organisaties met de Indiase politiek.

Voor India zelf is het een delicate oefening: te veel controle of mobilisatie van de diaspora voedt argwaan; te weinig betrokkenheid beperkt invloed. Voor de VS weegt protectionisme tegen innovatieverlies. Europa staat voor de keuze: volgt het de Amerikaanse lijn van securitisatie, of kiest het een open, strategische benadering?

Volgens de Indiase politicoloog C. Raja Mohan is de diaspora niet langer alleen een gemeenschap in het buitenland, maar een strategische speler – met zowel positieve als negatieve aspecten. De diaspora kan zowel brug als breekpunt zijn in de relaties tussen India, de VS en Europa – en kritisch zelfbewustzijn blijkt een noodzakelijke buffer tegen het afglijden van modelminority naar geopolitieke dreiging.

De wereldwijde toename van anti-Indiase sentimenten markeert een kantelpunt voor de diaspora. Dit kan twee richtingen uitgaan: ofwel een verdere toename van wantrouwen en beperking, ofwel een volwassen dialoog waarin diaspora’s erkend worden als volwaardige politieke en economische spelers, met bijbehorende verantwoordelijkheden. Hoe landen en gemeenschappen dit moment benutten, kan de toekomst van de Indiase diaspora en haar rol in de wereld bepalen.