Yelter Bollen en Eva Joskin (Klimaatcoalitie)
Pleidooi voor een rechtvaardige klimaattransitie
“‘‘Een sociaal klimaatplan dat beschermt en investeert is dringend nodig’’
Binnen anderhalf jaar treedt er een nieuw Europees systeem voor koolstofbeprijzing in werking – het zogeheten ETS 2 – dat zich richt op transport en verwarming. In de praktijk betekent dit dat verplaatsingen of verwarming met vervuilende brandstoffen duurder worden. Volgens Yelter Bollen en Eva Joskin van de Klimaatcoalitie is het dan ook cruciaal dat onze overheden kwetsbare huishoudens niet aan hun lot overlaten bij deze aangekondigde prijsstijging.
Om de sociale impact van ETS2 te beheersen, werd meteen ook het Sociaal Klimaatfonds in het leven geroepen. Tegen juni 2025 moet België bij dit fonds een Sociaal Klimaatplan voorleggen. Daarin moet ons land duidelijk maken hoe het de ettelijke miljarden uit deze pot zal inzetten om een toename van energie- of vervoersarmoede te voorkomen.
De inzet van dit Sociaal Klimaatplan is dus hoog. Ons land mag deze kans niet verspillen, bijvoorbeeld door oeverloos te ruziën over welk deel van de koek gaat naar de gewesten dan wel het federale niveau. Onze oproep: verdeel de inkomsten op basis van sociale noden, kom snel tot een akkoord en presenteer op tijd een sterk een goed afgestemd plan.
De echte vraag is immers niet welke overheid het geld mag besteden. Wel waar deze middelen voor dienen. Op dit vlak staan onze regeringen voor een dubbele opdracht: beschermen én investeren.
Een echte breuk met fossiele brandstoffen lukt alleen met grootschalige investeringen.
Eerst beschermen. Het is duidelijk dat mensen die vandaag al moeite hebben om rond te komen, niet zomaar een prijsstijging kunnen dragen – zeker niet als ze jaren moeten wachten op renovatiepremies of nieuwe bussen. Voor hen moet er meteen gerichte financiële steun klaarstaan.
Daarna investeren in de toekomst. Een echte breuk met fossiele brandstoffen lukt alleen met grootschalige investeringen. We moeten kwetsbare huishoudens helpen om zo snel mogelijk los te komen van hun fossiele afhankelijkheid. Zorg dat iedereen zich kan verplaatsen zonder benzine of diesel, en verwarmen zonder aardgas of stookolie. Dat kan alleen met bijkomende, grootschalige investeringsmaatregelen die een fossielvrij leven mogelijk maken – bijvoorbeeld via collectieve renovaties in kwetsbare wijken.
Niemand mag uit de boot vallen. Het Sociaal Klimaatplan moet daarom ook de renovatie van de private huurmarkt versnellen en huurbescherming garanderen.
Om deze ontkoppeling van fossiele brandstoffen echt te versnellen, zal koolstofbeprijzing noch het Sociaal Klimaatfonds evenwel volstaan. Hiervoor blijft het wachten op het Belgische ‘nationaal energie en klimaatplan’ - waarvan de deadline ondertussen al een jaar verstreken is.
Een klein lichtpunt van dat uitstel, is dat het onze overheden nu de kans geeft om te zorgen dat al deze plannen coherent zijn met elkaar. We verwachten in juni dan ook een geïntegreerd Belgisch sociaal energie- en klimaatplan, dat de transitie versnelt en er tegelijk voor zorgt dat het geld van ETS2 gaat naar wie het meest kwetsbaar is. Alleen zo kunnen we spreken van een écht rechtvaardige klimaattransitie.
Yelter Bollen werkt voor de Bond Beter Leefmilieu, Eva Joskin werkt voor Canopea. Ze schreven deze opinie namens de Klimaatcoalitie.
Niets missen?
Abonneer je op (één van) onze nieuwsbrieven.
