Midden-Oosten heeft nood aan duurzame vredesopbouw

Bombardementen zijn symptoombestrijding. Hoe precies zij de vijandige stellingen ook treffen, zij raken niet aan de grondoorzaken van gewelddadig conflict en terreur. De focus – en de budgetten – zou moeten liggen op conflictpreventie, diplomatie en vredesopbouw. Die ogen minder spectaculair en doortastend dan militaire daadkracht, maar zijn onontbeerlijk om duurzame vrede te bereiken. Ondertussen blijven wij echter besparen op vrede om mee ten oorlog te kunnen trekken.

Het gruwelijk geweld van de IS-milities tegen burgers moet stoppen. Burgers moeten beschermd worden. Daar voerde Pax Christi Vlaanderen in 2011 tijdens de Vlaamse Vredesweek nog campagne voor. De vraag is alleen: zullen bombardementen een einde maken aan dat geweld? De internationale coalitie bombardeert al bijna twee jaar. Op de website van de Belgische Defensie staat te lezen dat de F-16’s een heel jaar lang deel gaan uitmaken van de militaire missie. Onze minister en de partners van de internationale coalitie geloven dus zelf niet echt dat er snel vooruitgang zal geboekt worden.

Après nous le déluge?

IS verliest grondgebied door de bombardementen, maar de terreurgroep is allerminst verslagen. Ze breidt haar actieterrein uit naar andere landen en voert het aantal aanslagen op, zoals afgelopen weekend in Bagdad. Bovendien stopt het geweld in Syrië ook niet als IS wordt verslagen, want het Syrisch regime en zijn bondgenoten zijn verantwoordelijk voor het grootst aantal burgerslachtoffers en oorlogsmisdaden.

De Strategische Visie Defensie van onze regering toont weinig visie over hoe die militaire inzet past in een breder kader van conflicthantering en vredesopbouw.

De militaire interventies in Afghanistan, Irak en Libië van de afgelopen vijftien jaar waren slechte voorbodes. Zij brachten allerminst een oplossing voor de conflicten, integendeel; na de bombardementen bleven deze landen achter in politieke chaos en namen polarisering en radicalisering overhands toe. Après nous le déluge.

Wat is het plan voor duurzame vredesopbouw voor Irak en Syrië? Wekken die F-16’s niet veeleer de illusie dat we aan vrede werken? De Strategische Visie Defensie die onze regering op 30 juni bekendmaakte, toont naast een bijna aandoenlijke loyaliteit aan de NAVO, weinig visie over hoe die militaire inzet past in een breder kader van conflicthantering en vredesopbouw. Maar het gebrek aan visie binnen de internationale coalitie tegen IS is al even stuitend.

Pax Christi Vlaanderen roept op om resoluut te kiezen voor een andere aanpak van de conflicten in het Midden-Oosten, een aanpak die het geweld daadwerkelijk beperkt. Geweld en tegengeweld hebben in de regio al veel te veel mensenlevens en handenvol geld gekost. Conflictpreventie, diplomatie en vredesopbouw moeten ten volle worden ontwikkeld.

Om te beginnen moeten de internationale partners – inclusief België – op korte termijn werk maken van een bestendige wapenstilstand, zodat de diplomatie opnieuw haar werk kan doen. Dat zou niet alleen een zegen zijn voor de al jarenlang zwaar getroffen burgers van Irak en Syrië, maar ook voor de budgetten. Want het is cru om dat zo te stellen, maar de economische wetmatigheden wegen soms zwaarder door dan “collateral damage”.

Besparen om op oorlog te kunnen trekken

Investeren in échte (lees: duurzame) vrede is meer dan ooit nodig. De mondiale vluchtelingencrisis is één van de symptomen van een wereldwijde vredescrisis. Een ander symptoom zijn de terreuraanslagen, veraf of dichtbij. De regio verlangt naar een alomvattende vredespolitiek die oog heeft voor de grondoorzaken van het geweld, en vooruitblikt op de heropbouw van de infrastructuur en het herstellen van een stukgeslagen samenleving. Vrede, veiligheid, mensenrechten en sociaaleconomische ontwikkeling zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Conflictpreventie is vele malen goedkoper dan een reactief en exclusief militaristisch beleid, niet in het minst als het op mensenlevens aankomt.

Conflictpreventie is vele malen goedkoper dan een reactief en exclusief militaristisch beleid, niet in het minst als het op mensenlevens aankomt. Toch blijven wij besparen op vrede om mee ten oorlog te kunnen trekken.

De focus van Belgische beleidsmakers moet daarom liggen op conflictpreventie en vredesopbouw. België kende hierin een sterke traditie, die de afgelopen jaren echter stelselmatig werd afgebouwd. ‘Consensus smeden, bouwen aan vrede’ is de slogan van de Belgische kandidatuur voor een zetel in de VN-Veiligheidsraad in 2019-2020; een gelegenheid voor ons land om opnieuw de daad bij het woord te voegen. De boodschap van Pax Christi Vlaanderen is duidelijk: als we vrede een echte kans willen geven, moeten we haar ook een echt budget geven.

Annemarie Gielen is Algemeen secretaris bij Pax Christi Vlaanderen