Oorlog onder de radar

De New York Times citeert Xekakis verder: ‘Het leger zal er alles aan doen om aan te tonen dat de soldaten die misdaden begaan rotte appels zijn, individuele en geïsoleerde gevallen. Maar dat zijn ze niet.’

De feiten van Panjwai zijn veel sneller bekend dan die van My Lai, toen het anderhalf jaar duurde eer onderzoeksjournalist Seymour Hersch aantoonde dat Charlie Company zich te buiten gegaan was aan een regelrechte slachtpartij onder ongewapende mannen, vrouwen, kinderen en hun veestapel. De zestien doden van Panjwai stonden de volgende ochtend in alle kranten wereldwijd. Of daarmee de hele waarheid al bekend is, blijft twijfelachtig.

Eenzame wolf

De berichtgeving werd, zoals dr. Xekakis voorspelde, vakkundig in de richting van de dolle schutter gestuurd, met allerlei details uit het persoonlijke, medische en militaire verleden van Robert “Bobby” Bales. De Afghaanse president Hamid Karzai bevestigde de stelling van zijn eigen onderzoeker Hamizai Lali, toen die stelde: ‘Wij zijn ervan overtuigd dat één enkele soldaat niet in staat is op één uur tijd zoveel mensen te vermoorden in twee afzonderlijke dorpen en ze ook nog in brand te steken.’ Karzai staat bij politici en media in het Westen echter gemarkeerd als een hysterische, maar machteloze president. En dus worden zijn bedenkingen beantwoord met een professioneel stilzwijgen.

Het verhaal van de eenzame wolf klinkt weinig geloofwaardig als je het plaatst tegen de achtergrond van de serie “spijtige incidenten” van de voorbije maanden. Voor de moordpartij in Panjwai waren er de verbrande korans in Bagram en de Amerikaanse soldaten die plasten op de lijken van gedode Afghanen. En dat zijn slechts de meeste spectaculaire misdaden, de zaken die verschijnen op de radar van de internationale media. Op het terrein vallen er veel meer slachtoffers als collateral damage van de uitzichtloze oorlog. Het zou intussen zelfs voor oorlogsoptimisten duidelijk moeten zijn dat het niet vooral de soldaten, maar de oorlog zelf is die ontspoort.

Van het Belgische parlementaire front intussen, geen nieuws. In volle regeringsonderhandelingen beloofden vertegenwoordigers van CD&V, sp.a, Groen en NV-A dat er een parlementair debat zou komen over de inzet in Afghanistan en over de afwikkeling van onze militaire aanwezigheid daar. Een regeerakkoord later is daarvan nog steeds niets te bespeuren. Nochtans is de democratie het zichzelf en de burgers van dit land verplicht klaarheid te scheppen over de deelname aan een militaire operatie die haar vooropgestelde en geregeld bijgestelde doelen niet haalt, ondanks de inzet van gigantische middelen en het verlies van tienduizenden mensenlevens.

Drones

Onder het bereik van de radar wordt trouwens een oorlog gevoerd die de toekomst van de wereld veel grondiger tekent dan wat individuele soldaten kunnen aanrichten. In de overontrustende reportage Kuifje in het land van de Drones leest u over de inzet van onbemande vliegtuigjes in de Amerikaanse oorlogsvoering. Die levert eerder verveling op dan menselijk drama met bijbelse proporties, en is dus geen voorpaginanieuws.

Toch is de technologie die uitgebreid ingezet en uitgetest wordt in de Afghaanse oorlog en in de Pakistaanse tribale gebieden bepalend voor de ruimte die dissidente groepen of naties over twintig jaar zullen hebben om hun verzet tegen de Verenigde Staten en hun lokale bondgenoten vorm te geven. Het luidkeelse protest tegen de drones in Pakistan en de moeilijkheden die dat voor de relaties tussen Washington en Islamabad veroorzaakt, is voor de Amerikaanse planners verwaarloosbaar, zeker in vergelijking met de onmiddellijke voordelen en kennis voor de lange termijn die de drones opleveren.

Het echte verhaal van de Afghanistanoorlog zal pas verteld worden als de aandacht voor Bobby’s moment van zinsverbijstering vervangen wordt door informatie over de motieven en de ware omvang van de oorlog, als de waanzin van de oorlog haar achterliggende logica onthult. My Lai deed dat voor Vietnam, het is weinig waarschijnlijk dat Panjwai dat voor Afghanistan zal doen.