Pleidooi tegen een geruisloos Sarajevo

Professor Luc Huyse schreef dat het zinvol kan zijn het Belgische communautaire gezwoeg ook vanuit mondiaal perspectief te bekijken. We doen een poging
De voorbije jaren wordt, ook vanuit economisch oogpunt, Vlaams separatisme of erg vergaande Vlaamse autonomie, geregeld voorgesteld als de meest rationele, ja zelfs de enig mogelijke rationele keuze. In die visie komt een hypercompetitief Vlaanderen met zijn vele geld makkelijker tot een beleid waarmee het zijn welvaart kan instandhouden/vergroten.  
De achterliggende redenering is daarbij dat de eventuele schaalvoordelen van het Belgische verband voor Vlaanderen niet opwegen tegenover de diversiteitskosten. Een partij als de NVA stelt bijvoorbeeld dat België amper nog schaalvoordelen biedt en vooral diversiteitskosten heeft.  
Dat België voor Vlaanderen geen schaalvoordelen zou hebben, lijkt me evenwel nogal kort door de bocht. Als Vlaanderen onafhankelijk wordt en Brussel verliest, kost dat meer dan een beetje. “Brussels” is een internationale merknaam van formaat en als de rand rond Brussel al jaren de grootste producent van Vlaamse jobs is, dankt hij dat niet aan zijn pittoreske landschappen maar aan de nabijheid van Brussel.
Bovendien hoef je geen economisch genie te zijn om de potentialiteiten van Wallonië te zien: ruimte zat voor economische activiteiten, het collectieve geheugen van een der eerste industrieregio’s ter wereld, wegen met weinig files, een jongere bevolking, gezonde lucht en veel water. Nu al koos Google voor Henegouwen omwille van het water.
Daartegenover staat het volgebouwde, door files verlamde en verouderende Vlaanderen, dat bovendien personeel te weinig heeft terwijl Wallonië grossiert in werklozen. Wallonië van zijn kant vraagt om het Vlaamse kapitaal en kan wat opsteken van de Vlaamse economische dynamiek. Synergie zat dus maar je moet ze natuurlijk kunnen benutten.  
Bij diversiteitskost kunnen we ons wel iets voorstellen maar diversiteit heeft, zeker in tijden van mondialisering, ook nogal wat baten. Waarom maken we van onze ligging op de breuklijn van Germaanse en Romaanse culturen geen voordeel? Een project bijvoorbeeld dat elke Nederlandstalige helpt om Frans (en Duits) te leren, en omgekeerd, en zo de basis legt om van de Belgen de talenknobbels van de wereld te maken. Het voorstel van Birgit Grouwels (CD&V) om van Brabant een tweetalig gebied te maken, sluit daar perfect bij aan. De Franstaligen zouden zo achterdochtige Vlamingen kunnen overtuigen dat in het nieuwe België ook “vernederlandsing” een optie is.  
Dat Belgen in hun land met diversiteit moéten omgaan, leert ons ook onderhandelen, dialogeren, compromissen sluiten. We hadden daar in het buitenland zelfs een zekere reputatie rond opgebouwd. Het zijn waardevolle vaardigheden, misschien niet heldhaftig maar nuttig in tijden van toenemend fundamentalisme. De symboliek van het uiteenvallen van België - het centrum van de EU - mag evenmin onderschat worden. De EU is een project dat culturele, taalkundige en inkomensverschillen wil overstijgen, door een steeds nauwere samenwerking annex een zekere inkomensherverdeling. Als dan in het hart van dat Europa een land dat veel minder diversiteit heeft dan de EU uit elkaar valt, is dat veelzeggend. Een geruisloos en bloedeloos Sarajevo.  
De grootste diversiteitskost zou kunnen zijn dat België door zijn diversiteit niet in staat is een coherente reactie op de mondialisering te verzinnen. Vraag is of dat zo is en zo ja, waarom. In de EU is de diversiteit veel groter en toch legt die EU de basisstrategie ten aanzien van de mondialisering vast. Bovendien kan diversiteit juist tot een rijkere opstelling leiden als je via consensus de aanwezige synergieën weet te benutten.  
Enfin, ik wil best geloven dat de PS haar machtspositie in Wallonië heeft misbruikt om zo’n beleid te blokkeren – machtsmonopolies hebben haast onvermijdelijk nadelen. Het lijkt me heel normaal dat de andere deelstaten in een federatie zoiets aanklagen, fors aanklagen zelfs. Dat is wat in de Belgische federatie al een tijd gebeurt en resultaten lijkt af te werpen: de PS verloor haar koppositie, Waalse leiders lijken bereid ander beleid te voeren, én meer dan ooit, om Nederlands te leren.  
Bovendien zijn er – als we ook eens een moeilijk woordje mogen introduceren - de coördinatiekosten van elke regionalisering. Je mag dat letterlijk nemen: de regionalisering van geluidsnormen voor vliegtuigen kost de Belgische staat nu al elke dag geld.
Maar de kosten blijken ook op andere terreinen. Onlangs hoorde ik het voorbeeld van een Brusselse vzw die na maanden zoeken iemand in een knelpuntberoep wist aan te trekken voor een Gesco-betrekking. Alles leek oké tot bleek dat die mens buiten Brussel woonde en daarom niet in aanmerking kwam voor de baan. Dit landje nog meer verhakkelen, is een recept voor nog meer coördinatiekosten. Als je het arbeidsmarktbeleid verder regionaliseert, vergroot je de kans dat de Waalse werklozen niet in Vlaanderen terechtkunnen. Want elke instelling schept graag haar eigen regels en die zullen vaak niet afgestemd zijn op de regels van de andere gewesten. 
Ander argument tegen België is dat er geen Belgische democratie meer zou zijn. Dat is evenwel juist het gevolg van de eenzijdige regionalisering die weinig aandacht had voor de Belgische democratie. Wie een België wil, moet ook Belgische dynamiek toelaten, bijvoorbeeld federale kieskringen, een tweetalig Brabant, of federale media.  
Nu beweer ik niet dat een onafhankelijk Vlaanderen per definitie ondenkbaar is. Vlaams-nationalisten halen dan altijd terecht Denemarken van stal: ook maar 5 miljoen mensen! Dat is niet per definitie te weinig voor een staat, maar sommige nationalisten doen alsof een onafhankelijk of veel autonomer Vlaanderen per definitie beter is dan België.  
Juist dat is niet rationeel. Een vernieuwd België-project bereidt ons beter voor op de wereld en dus de toekomst. De notie dat er in België twee volkeren zouden wonen, wordt immers elke dag minder waar. De instellingen van de toekomst daarop afstellen, is het land voorbereiden op het verleden. Neem de tram in Brussel, dan zie je wat de rest van België te wachten staat inzake diversiteit. Al die nieuwe Belgen hebben die Vlaams-Waalse trauma’s uit het verleden niet en begrijpen dan ook niet waarom onze staatsstructuren daarop moeten worden afgestemd. Allochtone voetballers als Kompany of Haroun - die meer en meer de nationale ploeg schragen - zeggen dat ook. Ze begrijpen niet waarom België meer moet worden gesplitst. 
Naar mijn gevoel bereidt België ons beter voor op de toekomst buiten en binnen onze grenzen, op voorwaarde dat het een België is dat met een eigentijds project van zijn economische, ecologische en culturele diversiteit een voordeel weet te maken. Toegegeven, dat zal van veel Franstaligen een mentale gedaanteverwisseling vergen - randbewoners die na 30 jaar nog geen woord Nederlands spreken, zijn in die nieuwe optiek maar povere Belgen - én van heel wat Vlaams-nationalisten een diepgaandere verwerking van het verleden. Makkelijk is zoiets niet. 
Het is aan het middenveld in brede zin, aan weerszijden van de taalgrens, om naar voor te treden en hun eventuele goesting in zo’n nieuw project samen gestalte te geven. Om dan te zien of de mensen daar pap van lusten. Alleen zo kunnen de “Belgen” uit de defensieve positie geraken waarin ze nu verzeild zijn.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.