Verontwaardigd maar niet verbaasd

Guy Tegenbos vraagt dit weekend in De Standaard hoe het mogelijk is dat er zo weinig is gebeurd met deze beelden die al drie jaar bestaan. Mijn antwoord: omdat er veel meer geweld is bij de politie dan wordt verondersteld en dat het dikwijls wordt toegedekt.

Vorig jaar maakte ik een dossier over politiegeweld in het Brusselse. Niet alleen bleek daaruit dat verbaal geweld – vaak met een racistische inslag – standaard is op sommige kantoren. Geregeld gaan agenten zich ook te buiten aan zwaar fysiek geweld nadat mensen al gearresteerd zijn, en zich op het politiekantoor of de combi bevinden. De ruimte ontbreekt om hier in detail te gaan – het zijn nochtans de details die het meest spreken – maar wie de feiten wil, vindt het dossier op de website van Mo Magazine (‘Zeg dat je een makaak bent of ik sla harder’).

Arabieren kraken

Wat mij het meest trof, is dat mensen die volkomen weerloos zijn, worden geslagen, geschopt, bespuwd en beschimpt. Soms loopt het helemaal uit de hand, vaak gebeurt het sluw met ‘taarten’ – slagen met de platte hand die minder sporen nalaten. Steevast dient de geweldpleger zelf klacht in wegens weerspannigheid van zijn slachtoffers.

De commissaris van Molenbeek Pierre Collignon erkende dat er dagelijkse geweldfeiten zijn bij de politie. ‘Dat is het gevolg van enerzijds een verkeerde selectie – sommigen komen bij de politie om Arabieren te kraken – en anderzijds van mensen die het niet meer aankunnen. Nadat ze tien, vijftien jaar zijn uitgescholden, gaan ze taarten uitdelen.’

Diane Reynders van het comité P gaf toe dat de geweldcijfers niet betrouwbaar zijn omdat nogal wat politiezones de gegevens niet nauwgezet doorsturen. Voorts vond Reynders dat ‘er een gedragscode zou moeten komen die al op de politieschool wordt aangeleerd. Een gemeenschapspolitie er is voor de burger en onze mensen moeten beseffen dat die burger niet altijd blank of welgesteld is, maar ook soms arm en gekleurd.’

Wie het wilde weten, kon weten dat de politie geregeld overdreven en ongepast geweld gebruikt. Het gebrek aan reactie op de feiten die we vorig jaar bijeen brachten, wekte de indruk dat geweld vanwege de politie – zeker als het tegen allochtonen is – geen prioriteit is voor de politiek (en de media).

Een agent van allochtone afkomt bevestigde ons dat termen als bougnoul, makaak of zwette courant gebruikt worden op zijn commissariaat. ‘Om zich te beschermen dienen geweld plegende agenten steevast een klacht in tegen hun slachtoffers voor slagen aan de politie en weerspannigheid. Elke agent weet dat dit beschermt.’ De Liga van de Rechten van de Mens noteerde dat het geweld toeneemt en dat ze nu een tot twee klachten per week krijgen over Brussel alleen.

Niet voor niets gestorven

Bij alle slachtoffers die ik sprak, leeft de indruk dat agenten zelden gestraft worden. De politiediensten moeten dan ook in belangrijke mate zichzelf controleren. Bovendien werkt het parket vaak samen met de politie: daarom is het er niet altijd toe geneigd om van onderzoek tegen deze partner een prioriteit te maken.

Tegen die achtergrond is de verbazing van sommige politici over de gewelddadigheid van de politie tegen Jonathan Jacob een beetje hypocriet. Wie het wilde weten, kon weten dat de politie geregeld overdreven en ongepast geweld gebruikt. Het gebrek aan reactie op de feiten die we vorig jaar bijeen brachten, wekte de indruk dat geweld vanwege de politie – zeker als het tegen allochtonen is – geen prioriteit is voor de politiek (en de media). Vrezen politici dat ze zich niet erg populair maken door daar een punt van te maken?

Dat dergelijke feiten in ons land kunnen gebeuren, heeft me geschokt. Het is een rechtstaat onwaardig. Vaak verandert politiegeweld het leven van de slachtoffers: ‘Ik ben geen Belg meer nu, ik ben niks’, zei een van hen. Als de dood van Jonathan Jacob verandering kan brengen in het zinloze politiegeweld, is hij niet voor niets gestorven.

Dit artikel verscheen in De Standaard van 25 februari.