India’s radicale dochters: ‘We moeten onze hindoeïstische waarden beschermen’

Het hindoenationalisme is diep doorgedrongen in de Indiase samenleving sinds premier Narendra Modi het land bestuurt. Trots op het verleden en het belang van het traditionele gezin worden alom gepromoot. Ook vrouwen dragen gretig hun steentje bij aan de hindoenationalistische organisatie RSS. Vaak ook om praktische redenen, omdat de vrouwenbeweging hen sport, spel, vriendschap en vaardigheden biedt. De patriarchale indoctrinatie krijgen ze daar gelijk bij.

De zestienjarige Aakanksha Thapliyal stapt achteruit en zet haar voet per ongeluk in een cirkel die in het gras is gekalkt. In het midden daarvan wappert de saffraankleurige vlag, het trotse symbool van de het rechts-radicale, hindoenationalistische Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS). De beweging is verbonden met de regeringspartij Bharatiya Janata Party (BJP) en haar naam betekent letterlijk ‘de nationale vrijwilligersvereniging’.

‘Kijk uit!’ Pritiba Bisht (42) geeft haar pupil een uitbrander.

Op het grasveldje in West-Delhi verzamelen zich elke week zo’n veertig vrouwen voor een shaka. Op zulke bijeenkomsten komen leden van de RSS samen om te sporten, volgens een strikt patroon en onder leiding van hogergeplaatsten. Daarna volgt een gesprek waarbij de hindutva-ideologie wordt uiteengezet, het hedendaagse hindoenationalisme van premier Narendra Modi. Na afloop van de shaka zingen de vrouwen liederen en zweren ze trouw aan de RSS-vlag en de hindoestaat.

Sinds het aantreden van premier Modi in 2014, die op zijn achtste zijn eerste shaka bijwoonde, heeft de RSS zich diep in de Indiase samenleving genesteld. De beweging werd opgericht in 1925, is geïnspireerd op ideeën uit het Europese fascisme en het nazisme en streeft naar een exclusieve hindoestaat.

Al in 1936 zag de vrouwenvleugel van de RSS, Rashtra Sevika Samiti of kortweg Samiti, het licht. Toch mogen vrouwen vandaag nog steeds niet deelnemen aan de mannelijke shaka’s en zijn hun aantal en invloed marginaal.

‘Ik wilde mijn leven geven aan de organisatie, aan de samenleving.’

Wat beweegt vrouwen om zich aan te sluiten bij een organisatie die sinds haar ontstaan geboekstaafd staat als patriarchaal? ‘Om niet te hoeven trouwen!’ roept Vijaya Sharma (45).

Na lang aandringen kreeg MO* met de hulp van journaliste en RSS-aanhangster Sarjana Sharma (60) toestemming voor een gesprek. In de tuin van het korps van vrouwelijke Indiase journalisten, in het hart van Delhi, vertelt Vijaya over haar familie. Ze komt uit een middenklassengezin met RSS-stempel. Haar vader was actief in de beweging.

Als negenjarig meisje ging ze naar haar eerste shaka. Vakanties bracht ze door op speciale RSS-jeugdkampen. In haar tienerjaren besloot ze pracharak te worden, een ongehuwde vrijwilliger die zijn leven geeft aan de RSS. Die levensinvulling wordt binnen de hiërarchische beweging als eervol beschouwd. ‘Ik wilde mijn leven geven aan de organisatie, aan de samenleving. Het was mijn persoonlijke keuze’, benadrukt Vijaya.

Patriarchale samenleving

India heeft ontegenzeggelijk een patriarchale samenleving. Het is voor een vrouw gebruikelijk om op haar huwelijksdag in te trekken bij de familie van haar man. Daar heeft ze veelal een ondergeschikte positie: ze dient haar echtgenoot en schoonfamilie.

Het is voor een vrouw ook niet gemakkelijk om bij seksueel geweld haar recht te halen. Verkrachting binnen het huwelijk is in India niet strafbaar. En onlangs vroeg een rechter van het Indiase Hooggerechtshof aan een verdachte van verkrachting of hij van plan was om te trouwen met het slachtoffer. Volgens conservatieve opvattingen kan dat ‘de eer’ van het slachtoffer herstellen.

De laatste jaren presenteert de RSS zich in toenemende mate als voorvechter van vrouwenrechten. In 2019 zette de beweging haar toekomstvisie uiteen in een boek, RSS Roadmaps for the 21st Century (geschreven door RSS-pracharak Sunil Ambekar). Families zouden vrouwen meer moeten aanmoedigen om ook buitenshuis te werken. Die oproep wordt sindsdien regelmatig herhaald.

Is er sprake van emancipatie? En wat vinden de vrouwen zelf?

‘De Samiti is géén vrouwenvleugel van de RSS,’ corrigeert de 76-jarige Geeta Gunde ons enigszins verbeten aan de telefoon. Gunde is Vijaya’s meerdere in de beweging. ‘We zijn een parallelle organisatie. Als wij niet in de groep van de mannen mogen, dan mogen zij niet in de onze. Prima oplossing, toch?’

‘De saffraankleurige vlag staat symbool voor ons ideaal, de hindoenatie.’

Gunde is RSS-lid van het eerste uur. In de jaren ‘80 verliet ze haar baan bij het biochemische bedrijf Glaxo. Net als Vijaya koos ze voor een leven als pracharak. Ze bekleedt al decennia lang hoge functies binnen de organisatie, en nog altijd heeft ze veel invloed op de vormingsactiviteiten van de vrouwen.

Lichaamsbeweging en gevechtsoefeningen

Terug naar het veldje in West-Delhi. De veertig vrouwen staan in twee rijen tegenover elkaar opgesteld. Met ingehouden plezier wachten ze op het sein van Pritiba Bisht om zo hard mogelijk naar de lijn achter hen te rennen. Wie als laatste die lijn bereikt valt af. De winnaar is de groep die een speelster over weet te houden.

‘Nu!’ roept Pritiba. Lachend rennen de vrouwen het veld over.

Na het spel krijgen de jongere vrouwen (tussen 12 en 25 jaar) gevechtsoefeningen met stokken en doen de oudere vrouwen rek- en strekoefeningen.

Voor veel Indiase vrouwen is fysieke speelsheid ongewoon en zijn de shaka’s een goede gelegenheid voor lichaamsbeweging. Bovendien heeft de nadruk op zelfontplooiing een grote aantrekkingskracht op vrouwen. Zo vertellen de jongste meisjes tijdens een korte pauze dat ze op RSS-kampen muziekinstrumenten leren spelen. Veel vrouwen uit de lagere middenklassenwijken nemen doorgaans niet vaak deel aan zulke activiteiten, die meestal duur zijn.

Dan is het tijd voor de les van de dag. Vandaag wordt hindoegoeroe Ravidas herdacht. Aandachtig luisteren de vrouwen naar een uitleg over de opofferingsgezindheid van de goeroe.

Aan het einde van de shaka zingen de vrouwen een lied over de pracht van India. ‘Graag geven we ons leven voor jou’, zingen ze. ‘Want je glorie is voor altijd, ongeacht of wij er zijn of niet.’

‘Onze vlag is van groot belang,’ licht Pritiba toe wanneer de vrouwen hun spullen pakken om huiswaarts te gaan. ‘De saffraankleurige vlag stamt uit de tijd van Ram (hindoegod, red.) en staat symbool voor ons ideaal, de hindoenatie. Eeuwenlang is onder deze vlag gevochten voor alles wat wij belangrijk vinden. Daarom moet je er altijd respect voor tonen.’

Een terugkerend element van de hindutva-ideologie is een terugkeer naar een “glorieus verleden”, al is dat verhaal volgens de meeste historici deels niet gebaseerd op feiten. ‘We noemen India ook wel Bharat,’ vertelt Pritiba vol vuur. ‘Bharat verwijst naar zonnestalen. Want onze natie was vol licht en kennis. We waren ooit de gids voor de hele wereld, maar door de overheersing van de islamitische mogols en de Britten raakte dit verleden in de vergetelheid. We willen dat roemrijke verleden in ere herstellen.’

‘We zijn vrij om onze eigen keuzes te maken’

‘Jij denkt dat Indiase vrouwen niets mogen, dat is niet waar.’

Na de shaka bieden Samiti-leidster Pritiba en haar collega Vidushi Sharma (55) aan om chai te drinken in de bescheiden huiskamer van Meena Negi, een van de leden. Aan de muur hangen posters van hindoegoden Krishna en Ram.

Twee buurvrouwen overwegen om ook lid te worden en gaan nieuwsgierig mee naar binnen. De woning ligt in een net maar afgeleefd betonnen woonblok nabij het veldje waar de shaka plaatsvindt.

Wat betekent de RSS voor de vrouwen? ‘Bevrijding!’ roept Vidushi zonder aarzelen. ‘Jij denkt dat Indiase vrouwen niets mogen, dat is niet waar. Ons werd gevraagd om alleen de shaka te tonen, maar we gaan in op je verzoek om ook met ons te praten. Hier zitten we dan.’

Ze wijst trots naar haar medeleden in de huiskamer. De buurvrouw beëindigt een kort telefoongesprek. ‘Dat was mijn zoon,’ licht ze toe. ‘Hij vroeg waar ik was.’ ‘Zie je’, reageert Vidushi. ‘We hebben zelfs de goedkeuring van onze families.’

‘Het fundament van een sterke natie is een sterke vrouw.’

Er ontstaat consternatie. ‘Natuurlijk hebben we geen toestemming nodig,’ corrigeert Pritiba, daarin bijgetreden door de andere vrouwen. ‘We zijn vrij om onze eigen keuzes te maken’, stellen de Samiti-leden. ‘Onze zonen zijn bezorgd over onze veiligheid. Ze willen alleen maar weten waar we zijn.’

De vrouwen benadrukken dat ze de organisatie niet als een patriarchaal keurslijf ervaren, maar juist als middel voor emancipatie. ‘Onze families steunen ons’, benadrukt Vidushi.

Op haar vijftiende werd Vidushi lid van de RSS. ‘Op kamp leerde ik over onze cultuur en onze vlag. Ik begreep dat de RSS is opgericht om onze cultuur opnieuw groot te maken. Toen ik 22 was vertelde een van de leiders me dat ik moest doorleren, want zelfontplooiing is belangrijk. Ik heb toen besloten om jeugdeducatie te studeren.’

‘Zoals een vogel twee vleugels nodig heeft’

‘We streven naar de fysieke, mentale en intellectuele ontwikkeling van de vrouw’, stelt Vijaya Sharma in de tuin van het korps van vrouwelijke journalisten. ‘Het fundament van een sterke natie is een sterke vrouw. Want dan creëer je een sterke familie. En daarmee bouw je dan weer aan een sterke natie.’

Sarjana Sharma knikt instemmend. ‘In India gaat het niet om het individu. We hebben geen ik-cultuur, maar een wij-cultuur.’

Sarjana is geen pracharak zoals Vijaya, maar een overtuigd aanhangster. Ze is het gewend om de ideologie uit te dragen. De journaliste is afkomstig uit een prominent RSS-gezin. Toen ze nog tiener was, kwam premier Narendra Modi bij hen thuis.

‘Een harmonieus gezin is van groot belang,’ legt ze uit. ‘Een familie kan niet gedijen in conflict. Als vrouwen hun kinderen goed opvoeden, hen discipline bijbrengen en hen grootbrengen met een grote liefde voor de natie, bouwen ze mee aan een goede samenleving.’

Een huwelijk betekent opoffering en aanpassing, stellen de vrouwen. ‘Voor de vrouw én voor de man’, benadrukt Sarjana. ‘Een man heeft net zo goed plichten ten opzichte van de maatschappij.’ ‘Man en vrouw vullen elkaar aan’, valt Vijaya in. ‘Zoals een vogel twee vleugels nodig heeft.’

‘Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig, maar er zijn natuurlijk wel verschillen,’ gaat Sarjana verder. ‘Vrouwen zijn van nature nu eenmaal geduldiger en zorgzamer dan mannen. Ze hebben een moederinstinct en zullen altijd de zorg voor de kinderen op zich nemen. Ze zullen nooit zomaar ‘s avonds uitgaan en hun kinderen achterlaten.’

‘In het Westen was een vrouw een pronkstuk, dát is waarom bij jullie het feminisme zo opkwam.’

Samiti-prominente Alka Inamdar (68 jaar) stelt het scherper. Per e-mail reageert ze op een aantal vragen. ‘Gendergelijkheid is een mythe’, schrijft ze. ‘We moeten niet tegen de natuur ingaan. De natuur heeft vrouwen en mannen niet hetzelfde geschapen, maar als een aanvulling van elkaar. Ze horen bij elkaar. En tussen mannen en vrouwen hoort geen strijd of competitie.’

Als pracharak is Vijaya ongehuwd. Hoe verhoudt dat zich tot het ideaal van het gezin? ‘Niet iedereen hoeft te trouwen’, zegt ze. ‘We zijn vrij om te kiezen.’

Maar wat als je verliefd wordt? Is dan een relatie mogelijk? ‘O neen’, reageert ze enigszins gechoqueerd. ‘Dat behoort niet tot onze cultuur. Als pracharak zet je je zonder afleidingen in voor de organisatie. Net zoals nonnen in het Westen zijn pracharaks celibatair. Als je iemand tegenkomt, mág je natuurlijk wel trouwen. Maar dan ben je geen pracharak meer. Je hebt altijd een keuze, want je doet dit werk uit overtuiging.’

De vrouwen keuren seksuele relaties buiten het huwelijk ten strengste af. ‘Indiase vrouwen kunnen doen en laten wat ze willen’, zegt Sarjana. En in één adem gaat ze door: ‘Maar losbandigheid keuren we niet goed. Een vrouw kan ervoor kiezen om uit te gaan, te roken en te drinken. Maar als je na middernacht nog op straat bent, is dat niet veilig. Dat is dan haar eigen keuze. En in haar hart beseft ze dat donders goed’, concludeert ze streng.

Hoewel het een onmiskenbare realiteit is, ontkent Sarjana dat er dubbele moraal heerst. ‘Deze gedragsregels gelden ook voor mannen’, zegt ze strijdvaardig.

Losse moraal ‘gevolg van westers feminisme’

Binnen de RSS-ideologie wordt seksuele vrijheid als verwerpelijk beschouwd. Een ‘losse moraal’ is ontwrichtend voor het gezin en daarmee ook voor de maatschappij. Heel wat vrouwen zien het recht op seksuele autonomie als een ongewenst gevolg van het westerse feminisme.

‘Het westerse feminisme promoot het tegengestelde van onze waarden’, zeg Sarjana. ‘Overal ter wereld heeft het feminisme gefaald. Kijk wat het Westen dat heeft opgeleverd: scheidingen, gebroken families. Vrouwen worden er egoïstisch van. Ze krijgen dubbele persoonlijkheden. Ze bedriegen hun man. In India is het familiegeluk de basis. Dat gaat niet samen met feminisme.’

‘Wat vooral uit de oude teksten opdoemt, is een absolute onderdanigheid van vrouwen in het oude India.’

‘We geloven in een hindoeïstische manier van leven,’ schrijft Inamdar in haar e-mail. ‘Het gezin en familiewaarden zijn al duizenden jaren de kern van onze samenleving. Het huwelijk is heilig. Relaties buiten en voor het huwelijk schaden het sacrale karakter van het huwelijk. Bovendien zijn fysieke relaties nergens voor nodig. Het is beter om puurheid van lichaam en geest te behouden.’

‘Het westerse feminisme is reactionair’, gaat Inamdar verder. ‘Westerse vrouwen zijn doorgeschoten in hun strijd, omdat ze zo voor hun rechten moesten vechten. Westerse vrouwen kennen de oude hindoewaarden niet die wij in onze cultuur meedragen. In de oude hindoecultuur stonden vrouwen in hoog aanzien, nooit werden hun rechten geschonden. Dit gebeurde pas na de invasies in de middeleeuwen (doelend op de islamitische mogols, red.). Deze overheersing leidde tot allerlei dwalingen, die we nu met correctieve maatregelen moeten bestrijden.’

Ook oudgediende Geeta Gunde beweert dat vrouwen in het Westen nooit onafhankelijk zijn geweest, in tegenstelling tot Indiase vrouwen. ‘In het Westen was een vrouw een pronkstuk’, zegt ze. ‘Dát is waarom bij jullie het feminisme zo opkwam. Jullie moesten vechten voor jullie rechten. In India hadden vrouwen alle vrijheid. We hadden vrouwelijke heiligen die aanbeden werden door mannen en vrouwen. En vrouwelijke leiders, zelfs krijgsters, die vochten tegen moslimheersers. Deze vrouwen zijn nu onze inspiratie.’

Mythevorming

Waren de vrouwen in het oude India inderdaad geëmancipeerd? En kwam deze cultuur ten einde door mosliminvasies?

‘Pure mythevorming’, stelt historica Tanika Sarkar. ‘Allereerst was er geen sprake van één rijk of cultuur. We zijn allemaal mensen met verschillende achtergronden die op een bepaald punt naar India kwamen, en we zijn Indiër geworden. Ook de mogols.’

‘Er was voortdurend een gevecht tussen allerlei heersers’, vervolgt de historica. ‘Vrijwel al deze rijken zijn gebouwd op bloedvergieten en onderdrukking. Dat alleen moslimheersers het volk onderdrukten, is een mythe. Net zo goed als de bewering dat moslimheersers een einde gemaakt zouden hebben aan de vrijheid van Indiase vrouwen. Dat vrouwen in het oude India vrij en onafhankelijk waren, wordt bovendien nergens gestaafd. Wat vooral uit de oude teksten opdoemt is een absolute onderdanigheid van vrouwen.’

Zonder twijfel waren er vrouwen die uitzonderlijke posities innamen. Maar in grote delen van India heerste een patriarchale cultuur, beschreven door een dominante mannelijke priesterkaste. Moderne Indiase feministen wijzen deze traditie van brahmanical patriarchy juist af.

In het online magazine Feminism in India was ook schrijfster Hima Kriti onlangs kritisch: ‘Hindoemythes staan in dienst van de hegemonie van de priesterkaste. De belangen van vrouwen zijn ondergeschikt aan die van de man. Zelfs in de grote epossen is hun stem kleiner gemaakt.’

‘Zelfbeschikking over hun lichaam wordt genegeerd’, vervolgde de schrijfster. ‘Alles leidt naar het Sati-Savitri-model: vrouwen die lijf en leden opofferen voor de man worden vereerd.’ Kriti verwees daarmee naar sati of weduweverbranding, een oud Indiaas gebruik waarbij vrouwen zich opofferden om samen met hun overleden echtgenoot gecremeerd te worden. Savitri is dan weer een hindoeïstische godin, de vrouw van oppergod Brahma; zij wordt gezien als ultiem voorbeeld van een gehoorzame, loyale echtgenote.

‘Vrouwen die zich niet conformeren worden gedemoniseerd, gebrandmerkt als ongelovige en gecorrumpeerde vrouwen die hun neergang tegemoet gaan’, besloot de schrijfster.

Berucht is ook een tweeduizend jaar oud geschrift, de Manusmriti (of Wetboek van Manu), dat veel hindoenationalisten aanhalen als inspiratie. Volgens de auteur ervan moeten vrouwen beschermd en vereerd worden als godinnen. Maar de tekst kent nogal wat passages die vrouwenhaat bevatten: mannen moeten altijd op hun hoede zijn, zo stelt de auteur, want het zit in de natuur van de vrouw om mannen te verleiden, om hen te corrumperen.

‘We moeten onze cultuur beschermen, voor ze helemaal is verdwenen.’

Activiste Kavita Krishnan schreef op 27 oktober 2020 in The Indian Express: ‘Het is belangrijk om in te zien dat het verwerpelijke van de Manusmriti níét zit in het feit dat het vrouwen wegzet als gevaarlijke verleiders, maar in de aansporing van vaders, zonen en echtgenoten om hun dochters, moeders en echtgenotes gekooid te houden onder het mom van bescherming en verering.’

De RSS-beweging stelt dat de Manusmriti in zijn historische context geplaatst moet worden, maar we horen bij talloze leden toch dezelfde orthodoxe waarden. Afgelopen maart kwam Singh Rawat, BJP-minister van deelstaat Uttarakhrand en voormalig RSS-pracharak, in opspraak. Hij sprak schande van een vrouw in spijkerbroek met scheuren ter hoogte van de knieën. ‘Onkuis.’ Ze was in het gezelschap van haar kinderen. Welke waarden dacht zij over te brengen?, vroeg hij zich hardop af.

Als tegenreactie plaatsten jonge Indiase vrouwen foto’s van zichzelf in gescheurde spijkerbroek op internet.

In tegenstelling tot de Samiti-vrouwen zien progressieve Indiase feministen het gedachtegoed van de RSS wel degelijk als een bedreiging voor gendergelijkheid. Zo schreef feministe Shivangi Gupta op 26 september 2019 in Feminism in India: ‘Vergis je niet, de RSS/BJP heeft geen plannen om de samenleving te bevrijden van het patriarchaat.’

‘Vrouwen worden klaargestoomd als trouwe echtgenotes,’ schreeft Gupta, ‘en moeders moeten zonen voortbrengen die loyaal zijn in het gevecht tegen de vijand. Deze vrouwen zullen nooit opkomen tegen zaken als huiselijk geweld. Ze zullen zich niet uitspreken tegen het patriarchaat, omdat het belangrijker is om de vrede in het gezin te bewaren.’

Goede huisvrouwen

Historica Tanika Sarkar volgt de Samiti al sinds de jaren ‘90. Ook zij benadrukt dat de vrouwenafdeling van de RSS zich buiten de organisatie nooit heeft ingezet voor genderkwesties. ‘Haar voornaamste mikpunt is de moslimman, die hindoevrouwen zou willen verkrachten’, zegt Sarkar.

‘De Samiti wil goede huisvrouwen opleiden die zichzelf wegcijferen en de vrede bewaren in het gezin. Ja, binnen de organisatie kunnen vrouwen zich ontwikkelen, zelfs tot op zekere hoogte aanzien en macht verwerven. Maar deze emancipatie blijft altijd binnen het kader van het patriarchale systeem. En dat mag niet in vraag worden gesteld.’

‘Je kunt de RSS-vrouwen allerminst beschouwen als voorvechters van vrouwenemancipatie.’

De RSS wil in de eerste plaats de maatschappij bevrijden van islamitische en christelijke invloeden. ‘We moeten onze cultuur beschermen voor ze helemaal is verdwenen’, schrijft Alka Inamdar in haar e-mail. ‘We moeten strijden tegen de krachten in onze maatschappij die met buitenlandse vijanden samenspannen.’

Hindoes vertegenwoordigen in India ruim tachtig procent van de bevolking en zijn dus zeker geen bedreigde minderheid. Maar toch is dit vijanddenken een van de belangrijkste fundamenten van de organisatie. De meeste Samiti-vrouwen geloven in de complottheorie dat moslimmannen op slinkse wijze hindoevrouwen willen verleiden, zodat ze hen via het huwelijk tot de islam kunnen bekeren. Daar bestaat zelfs een term voor: ‘love jihad’.

‘We zijn niet tegen interreligieuze huwelijken’, zegt Samiti-leidster Pritiba, nadat de gastvrouw enkele hapjes in de huiskamer heeft gezet. ‘Maar wel wanneer een moslimman zijn identiteit verbergt. Voor ze het beseft is de hindoevrouw bekeerd tot de islam en trouwt hij nog drie andere vrouwen. Moslimmannen willen het land overnemen door polygamie, door veel kinderen te krijgen. We willen onze hindoemeisjes ervoor behoeden dat ze niet gehersenspoeld worden.’

Verschillende Indiase deelstaten voerden inmiddels al een wet in tegen tegen de “love jihad”, een langgekoesterde wens van de RSS. Daarin staat bijvoorbeeld dat het geven van een geschenk al een bewijs kan zijn van een geplande “love jihad”. Volgens mensenrechtenactivisten en juristen is de wet seksistisch en ongrondwettelijk. En in werkelijkheid mondt hij uit in een vrijbrief voor het vervolgen en lastigvallen van jonge gemengde stellen.

Dat dat ook met de nodige menselijke kost komt, spreekt voor zich. Journaliste Asmita Nandy van online magazine The Quint maakte er begin februari nog de documentaire Mission Hate – Finding Jihad in interfaith love over. Daarin legt ze het mechanisme achter de dreiging met love jihad bloot.

‘Je kunt RSS-vrouwen allerminst beschouwen als voorvechters van vrouwenemancipatie, ook al vinden ze zelf van wel’, stelt historica Sarkar. ‘De ideologie van de RSS is gebouwd op haat tegen moslims en christenen. Het verspreiden van deze giftige haat is het voornaamste doel van veel activiteiten.’

Naailes

Voor veel vrouwen in Samiti is lidmaatschap een kans om zich met de goedkeuring van de familie te ontplooien, op een manier die ze zelf als een bevrijding ervaren. Een paradox, want tegelijkertijd versterken ze de patriarchale aspecten in de samenleving.

‘Het is belangrijk om onze jeugd te onderwijzen in de hindoeïstische waarden.’

Volgens Samiti-prominente Alka Inamdar bestaat de beweging inmiddels uit drieduizend afdelingen, die vijfhonderd hulpprojecten runnen, zoals de training en scholing van vrouwen.

Samiti-leidsters Neelam Chaudrey en Tejinder Singh, beiden vijftigers uit Kriti Nagar (West-Delhi), bestieren bijvoorbeeld een naaiworkshop in een lokaal van de Saraswati-tempel. Voor een bescheiden bijdrage krijgen vrouwen er naailes.

‘Onze doelen zijn onafhankelijkheid, gezondheid en scholing’, vertelt Neelam. ‘De vrouwen krijgen zes maanden les. Daarna volgt een tentoonstelling en worden de gemaakte kleding, kussens en tassen verkocht. De opbrengst gaat naar onze organisatie, maar de vrouwen gaan natuurlijk naar huis met hun verworven vaardigheden.’

Op zaterdag krijgen vrouwen en meisjes uit de wijk les over de heldinnen uit de Indiase geschiedenis. Ook hier weerklinkt de hindutva-ideologie. ‘Het is belangrijk om onze jeugd te onderwijzen in de hindoeïstische waarden’, zegt Neelam. ‘Die staan namelijk onder druk door onder andere westerse invloeden. We moeten onze eigen waarden beschermen.’

De cursisten, een tiental jonge vrouwen, lijken niet bijzonder geïnteresseerd in de ideologische lessen. Des te meer in het naaien. Sabna (20, foto hieronder), dochter van een portier van een van de rijkere huizen in de buurt, toont met trots de jurk die ze voor zichzelf aan het maken is. Een fleurig, innovatief ontwerp. Samen met haar nicht Santoshi (17) volgt ze met veel plezier de naailessen.

Sabna wil in haar thuisstad Jhansi, in Uttar Pradesh, een eigen naaiatelier beginnen. Santoshi wil politieagent worden. Ze wil leren naaien, voor het geval ze later geen werk kan vinden. ‘Zo heb ik altijd iets achter de hand als dat nodig is.’

***

Deze reportage kwam tot stand in het kader van MO*onderzoekt.