Fanatieke kolonisten nemen Westelijke Jordaanoever én Israëlisch leger over

Terwijl de vader ligt te bloeden in de aarde van zijn olijfgaard, wordt de zoon schreeuwend in bedwang gehouden door de andere kolonisten, die zijn hoofd tegen de grond duwen. ‘Een van de mannen zat boven op mij en sloeg met een steen op mijn arm. Boudi filmde alles lachend en veegde intussen met zijn voeten zand in mijn gezicht’, vertelt Elias verbeten.

Intussen snelt een massa omwonenden en internationale solidariteitsactivisten toe om hulp te bieden. Maar de gewapende mannen houden iedereen op afstand. Niemand mag in de buurt van de gewonde Saeed komen.

Al snel komen ook tientallen gewapende kolonisten en Israëlische soldaten ter plaatse. Tuwani bevindt zich in Area C, bezet Palestijns Gebied onder Israëlische controle. Hier kunnen Palestijnen alleen rekenen op Israëlische diensten voor ordehandhaving.

‘Toen de soldaten arriveerden, zeiden ze tegen de kolonisten dat ze ons met rust moesten laten’, herinnert Elias zich. ‘Ik mocht bij mijn vader gaan zitten. Maar toen omsingelden de soldaten ons en lieten ze ook geen hulp toe.’

Een Palestijnse hulpverlener wordt verhinderd om de bloedende man zorg toe te dienen, maar krijgt na hevig protest van de dorpelingen toch toegang tot de patiënt. De bejaarde Saeed lag toen al bijna 20 minuten leeg te bloeden.

Ondertussen arriveert ook een ziekenwagen en wordt de oude man kermend ingeladen. De ambulance staat nog een kwartier stil met de motor draaiende, schijnbaar zonder reden.

‘Plots deden de soldaten handboeien om mijn polsen, blinddoekten me en zetten me zonder uitleg in hun jeep’, vertelt Elias. ‘Ik dacht toen alleen aan mijn vader, wat er met mij gebeurde kon me niet schelen.’

Zijn vader wordt in kritieke toestand afgevoerd naar het Israëlische ziekenhuis in Be’er Sheva. Zijn rechterbeen blijkt niet meer te redden en zal drie dagen later boven het dijbeen worden geamputeerd, allemaal terwijl hij vast geboeid is aan zijn ziekenhuisbed.

De tienerzoon wordt opgepakt op basis van de getuigenis van Bodenheimer en zijn kompanen, die vrijuit gaan. De agressors beweren dat de ongewapende tiener en zijn bejaarde vader de drie zwaarbewapende mannen aangevallen hadden, ondanks verschillende Palestijnse getuigen die het tegendeel zagen.

Een paar dagen later beschuldigt een militaire rechtbank hen van geweld tegen Israëli’s. Ze moeten 10.000 sjekel (zo’n 2500 euro) borgsom betalen om niet in de cel te belanden. De zaak is nog steeds lopende.

Kolonistengeweld of staatsgeweld?

Het verhaal van Sheikh Saeed is geen alleenstaand geval. Kolonistengeweld is – zeker in Masafer Yatta – niet nieuw. In maart zette de Oscarwinnende documentaire No Other Land de schijnwerpers op de harde realiteit in de heuvelachtige regio, waar kolonisten en het Israëlische leger al jaren proberen de Palestijnen te verdrijven. Maar sinds de oorlog in Gaza is het enorm toegenomen.

Tussen 7 oktober 2023 en 31 december 2024 registreerden de Verenigde Naties 1860 gevallen van kolonistengeweld, het hoogste cijfer ooit. In 2022 ging het om gemiddeld twee aanvallen per dag, in 2024 dubbel zoveel. Minstens 300 Palestijnse families raakten ontheemd, in totaal 1762 mensen, onder wie 856 kinderen.

Die escalatie hangt samen met een explosie van het aantal illegale voorpostboerderijen, geïmproviseerde Joodse tentenkampen op Palestijns gebied. Volgens de Israëlische waakhond Peace Now werden er in 2024 zo’n 59 voorposten opgericht, tegenover gemiddeld 7 per jaar daarvoor.

‘Sinds de oorlog in Gaza zien we duidelijk een gecoördineerde strategie van de Israëlische politiek, de kolonistenbeweging en het leger om de Westelijke Jordaanoever etnisch te zuiveren en te annexeren’, zegt Ubai Al-Aboudi, directeur van het onderzoekscentrum Bisan, in Ramallah.

Sinds haar aantreden in 2022 maakt de extreemrechtse regering-Netanyahu geen geheim van haar plannen om het gebied op te slorpen, tegen alle internationale rechtsregels in. Fanatieke kolonistenmilities, waaronder de beruchte ‘heuveltopjeugd’, spelen daarbij een hoofdrol. Zij zijn de stoottroepen die Palestijns land innemen door voorpostboerderijen op te richten, van waaruit dagelijkse pesterijen en soms dodelijke pogroms georganiseerd worden. Het IDF (Israëlisch leger) zorgt voor ruggensteun en de regering dekt de wetgevende en institutionele flank af.

(Het artikel gaat door onder onze leestip)

Met ministers als Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir zitten twee van de meest extremistische leiders van de kolonistenbeweging aan de knoppen. Ze hebben Netanyahu in hun greep. Als zij de regering doen vallen, vliegt hij mogelijk achter de tralies wegens corruptie. Toen kolonisten vlak na het aantreden van de regering een Palestijns dorp in de as legden, zei Smotrich dat het ‘van de kaart moest worden geveegd’.

Ben-Gvir had in zijn living een foto hangen van “zijn held” Baruch Goldstein, een terrorist die 29 Palestijnen neermaaide tijdens het gebed. Zelf werd de brulboei ook al veroordeeld in Israël wegens terrorisme en racisme. Het is vooral onder invloed van mensen als Ben-Gvir dat de rechten en levens van Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever snel in waarde gedaald zijn.

Van bezetting naar annexatie

De commandant die verantwoordelijk is voor burgerzaken op de Westelijke Jordaanoever rapporteert rechtstreeks aan Smotrich. ‘Hij is een marionet van die religieuze fanaticus’, legt Al-Aboudi uit. Via dit systeem beslist de kolonistenbeweging over alles, van bouwvergunningen tot wie in de cel vliegt.

‘Tegelijkertijd heeft Ben-Gvir de Israëlische politie omgevormd tot zijn persoonlijke militie’, zegt Al-Aboudi. Israëlische media beschrijven de bevoegdheden van beide ministers vaak als ‘het equivalent van een jerrycan benzine geven aan een pyromaan’.

Al maanden voor 7 oktober begon de Israëlische regering de weg te plaveien voor de annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Nu alle aandacht naar Gaza gaat, worden die plannen ongestoord en met een hels tempo uitgevoerd.

Zo verving Netanyahu in november minister van Defensie Yoav Gallant door hondstrouwe medestander Israël Katz. Gallant was een van de weinige regeringsleden die tegen volledige annexatie was. Sinds de aanslag van Hamas heeft veiligheidsminister Ben-Gvir naar eigen zeggen al 120.000 vuurwapens uitgedeeld aan de kolonisten op de Westelijke Jordaanoever. De minister van Transport doneerde recent meer dan 20 terreinvoertuigen aan de bewoners van illegale voorposten in Masafar Yatta ‘om gemakkelijker Palestijns land binnen te dringen’.

Tijdens de winterzitting van de Knesset volgde een lawine aan wetsvoorstellen die “het DNA” van de Westelijke Jordaanoever structureel moeten wijzigen. Lees: minder Palestijnen en meer Joodse nederzettingen.

Dat alles culmineerde afgelopen dinsdag (13 mei, red.) in waarschijnlijk de belangrijkste stap naar de officiële inlijving van het Palestijnse gebied tot nog toe: voor het eerst sinds het begin van de bezetting in 1968 gaat Israël officieel stukken land op de Palestijnse Westelijke Jordaanoever registreren als Israëlisch. Dat betekent dat Israël die gebieden niet langer militair bezet, zoals nu, maar echt overneemt.

Volgens internationaal recht is dat verboden, omdat het Palestijns grondgebied is. Land registreren als Israëlisch zou dus betekenen dat veel Palestijnen hun grond officieel kwijtraken. Wat al jaren in de praktijk gebeurt door middel van onteigeningen en kolonistengeweld, wordt nu geïnstitutionaliseerd.

Israëlische ministers zeggen zelf dat dit moet gebeuren om te voorkomen dat er ooit een Palestijnse staat komt. Volgens onderzoeker Al-Aboud is het duidelijk: ‘Dit systeem is expliciet ontworpen om Palestijnen voorgoed van hun land te verdrijven.’

Terug naar de plaats van de misdaad

Zondag 20 april, drie dagen na het schietincident, ben ik op weg naar Tuwani in Masafer Yata om de familie van Sheikh Saeed te spreken over het voorval. Wanneer we bijna in het dorp zijn, krijgen we bericht dat Binyamin Bodenheimer, de kolonist die Saeed neerschoot, opnieuw is opgedoken.

Een tiener van de zogenaamde ‘heuveltopjeugd’ – een groep fanatieke kolonisten die dwepen met extremistische politici zoals Ben-Gvir – gooit stenen en roept verwensingen naar het huis van de familie. Bodenheimer zelf staat, opnieuw zwaarbewapend, verscholen achter een boom.

Zodra de familie van Saeed naar buiten komt om de jongen te verjagen, komt Bodenheimer tevoorschijn en richt zijn geweer op hen.

Luttele minuten later zien we Palestijnen en internationale activisten toestromen rond het huis om een beschermende aanwezigheid te bieden. Ik zie Bodenheimer met zijn machinegeweer type M-16 en vraag aan een vrijwilliger of hij een soldaat of kolonist is. ‘Tegenwoordig is er weinig verschil tussen beide’, antwoordt de jongedame met een Brits accent. Al snel komen twee pantserwagens van het Israëlische leger en twee politiejeeps in een stofwolk aanrijden.

In plaats van Bodenheimer aan te pakken, slaan de soldaten gemoedelijk een praatje met hem. Bodenheimer wijst naar ons en naar de Palestijnse bewoners, alsof hij bevelen geeft aan de militairen. Enkele minuten later worden de Palestijnse dorpelingen, de vrijwilligers en ikzelf met intimidatie verjaagd door de soldaten. De indringer mag op het erf van Sheikh Saeed blijven.

Grens tussen kolonisten en soldaten vervaagt

Toen Joel Carmel in 2014 tijdens zijn officiersopleiding gestationeerd werd in de buurt van Masafer Yatta, viel hem meteen de grote invloed op die gewapende kolonisten hadden op soldaten. Officieel hebben ‘civiele veiligheidscoördinatoren’ zoals Bodenheimer slechts beperkte bevoegdheden binnen de grenzen van hun nederzetting. Maar Carmel zag hoe zij hun gezag lieten gelden in de hele regio. ‘Ze bepaalden waar Palestijnen mochten komen en gaven soldaten instructies over wie te arresteren. Onervaren militairen zijn volledig afhankelijk van hun connecties en terreinkennis’ vertelt de ex-militair.

Hij zag hoe de militante kolonisten, van wie velen geloven dat ze een bijbels recht hebben op het gebied, hun macht misbruikten om de grenzen van hun nederzetting of voorpost te hertekenen.

Tijdens zijn opleiding moest Carmel patrouilleren rond een Israëlische nederzetting. De civiele veiligheidscoördinator nam zijn eenheid mee op een rondleiding. ‘Als die Palestijnse boer tot hier komt, moeten jullie hem tegenhouden’, beval hij. Hij wees aan welk stuk land “van hen” was, en welk niet. ‘Maar zijn aanwijzingen kwamen helemaal niet overeen met de officiële grenzen van de nederzetting.’

Vaak hebben ze zelfs toegang tot het radiosysteem van de IDF, waardoor ze op de hoogte zijn van alle militaire communicatie in hun regio.

‘Officieel hebben ze geen enkele functie of autoriteit in het leger, maar in de praktijk hebben ze het gezag van een officier, en zelfs een vrij hooggeplaatste’, aldus Carmel.

Stille coup

Joel Carmel groeide op in de Britse joodse gemeenschap, maar verhuisde na het middelbaar naar Israël, ging bij het leger en diende als officier op de Westelijke Jordaanoever.

Tijdens zijn militaire dienst zag hij zaken die hem ervan overtuigden dat de beloofde veiligheid er niet zou komen door de voortdurende bezetting. Vandaag werkt hij voor Breaking the Silence, een organisatie van oud-soldaten met gewetensbezwaren die de Israëli’s confronteert met hoe Palestijnen leven onder de bezetting.

De machtspositie van kolonisten binnen het leger nam volgens Carmel de laatste twintig jaar sterk toe. Na de terugtrekking van Israël uit Gaza in 2005, waarbij ook de nederzettingen ontruimd werden, voelden de kolonisten zich verraden door hun overheid.

Een invloedrijke rabbi, Yoel Bin-Nun, opperde dat het niet volstond om simpelweg nieuwe nederzettingen te bouwen. Ze moesten ook ‘de harten van het Israëlische volk koloniseren’ en hun ideologie verankeren in alle belangrijke instellingen, vooral in de media, de politiek en het leger.

Dat was het startschot van een succesvolle campagne – waarnemers spreken van een heimelijke coup – om invloed te verwerven in de Israëlische samenleving én in het leger. Jongeren werden via jeugdbewegingen voorbereid op een militaire of politieke loopbaan. Met resultaat: één op de vijf soldaten stemde recentelijk nog op de extremistische Ben-Gvir, die enkele jaren eerder nog een randfiguur was.

De kolonistenbeweging is dus in 20 jaar tijd uitgegroeid van een eerder marginale groep binnen de Israëlische maatschappij, vanwege hun extreem-religieuze en zionistische opvattingen, tot een leidende beweging in de hoogste regionen van de macht.

‘Hun agenda bepaalt alles. Sinds 7 oktober 2023 mochten Palestijnen nauwelijks nog hun olijven oogsten. Dat heeft nauwelijks militair nut, maar dient alleen de belangen van kolonisten’, zegt Carmel.

Een ander gevolg is de versoepeling van de schietregels. ‘Kolonisten met hoge militaire functies creëren bewust een klimaat van totale straffeloosheid voor soldaten met losse vingers’, zegt Carmel. Het resultaat? Nooit eerder doodden Israëlische kogels meer Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever dan in de voorbije 18 maanden.

Pogrom

Terug in Masafer Yatta, 17 april. Nadat we door Israëlische veiligheidsdiensten verjaagd zijn van het erf van Sheikh Saeed trekken we naar het nabijgelegen Susiya. Israël verklaarde het Palestijnse dorp tot staatsgrond. De bewoners leven er nu voornamelijk in grotten en tijdelijke optrekjes. Hier vond eind maart een gewelddadige pogrom plaats bij het vallen van de avond.

Op beelden die de wereld rondgingen is te zien hoe een groep hooligans, gewapend met knuppels, messen en minstens één machinegeweer, vijf activisten bedreigt en aanvalt. Ze krijgen vuistslagen en worden bekogeld met stenen.

Enkele minuten daarvoor hadden de aanvallers Oscarwinnaar Hamdan Ballal, de regisseur van No Other Land die in Susiya woont, zwaar toegetakeld. Ze sloegen hem herhaaldelijk op het hoofd tot het bloed op zijn drempel gutste.

Toen Israëlische soldaten ter plaatse kwamen, richtten ze zich niet op de aanvallers maar namen ze Ballal en twee andere dorpelingen geboeid en geblinddoekt mee.

Wij hebben afgesproken met Nasser, een Palestijnse herder en druivenkweker. Bij aankomst zien we hem verwikkeld in een hevige discussie met de Israëlische politie en een kolonist die een kudde schapen bij zich heeft. Samen met zijn vrienden en familie slaan we de discussie vanop een afstand gade. Al snel komt de goedlachse veertiger terug.

De Israëlische schapenhoeder van een voorpost in de buurt had zijn kudde getrakteerd op de druivelaars van Nasser. Nasser had de (Israëlische) politie gebeld. Deze keer liep het goed af, de agenten vroegen de kolonist om weg te gaan.

Voor ze Nasser lieten gaan, vroegen ze hem echter waar ‘zijn zoon, de terrorist’ was. ‘Mijn zoon heeft niets te maken met het verzet, het was een impliciete bedreiging dat ze hem binnenkort komen oppakken’, zegt de Palestijn gelaten. De agenten vroegen ook ‘hoe het met zijn auto was?’ Nassers auto brandde recent uit tijdens een nachtelijke inval met molotovcocktails.

Dagelijkse kost

Dat we in één dag twee incidenten meemaken is geen toeval. De pesterijen en het geweld zijn dagelijkse kost voor de bewoners van Masafer Yatta.

‘We staan ’s morgens in alle vroegte op om ons land te bewerken. Als ze ons overdag het dorp zien verlaten, komen ze steevast hun heuvel afgereden om ons lastig te vallen’, vertelt de landbouwer.

Susiya ligt op een verhoogde vlakte en is omringd door heuveltoppen, waarop zich één nederzetting en twee voorposten bevinden, met wapperende Israëlische vlaggen. Bewoners voelen zich constant bespied.

Nasser, zijn 17-jarige zoon en een oudere buurman vertellen hoe ze het afgelopen jaar slaag kregen van de heuveltopmilities. De ezel van de oudere man werd zelfs ontvoerd.

‘Wat kunnen we doen?’, antwoordt Nasser als ik vraag hoe ze omgaan met de stress van constant belaagd worden. ‘Weggaan…’, antwoord ik. Ze kijken me aan alsof ik gek ben, hun geboortegrond verlaten is ondenkbaar.

Domino-effect

‘De aanvallen zullen alleen maar toenemen omdat Israël geen verantwoording moet afleggen’, zegt onderzoeker Ubai Al-Aboud vanuit Ramallah.

‘Alleen als Europese landen eindelijk besluiten het internationaal recht te handhaven, kan daar iets aan veranderen. Eén enkele arrestatie van een Israëlische minister of militair kan een domino-effect in gang zetten’, denkt hij. Dan verwijst hij naar Bart De Wever, die Netanyahu ondanks het internationaal arrestatiebevel niet zou oppakken.

‘Ook Israëli’s moeten begrijpen dat dit soort autoritaire bewegingen hun verworven macht niet graag afgeven. Zodra die gewapende milities voldoende georganiseerd zijn, zullen ze niet alleen de Westelijke Jordaanoever overnemen maar ook Tel Aviv’, waarschuwt hij.