Het consulaat-generaal van België in Jeruzalem houdt de vaste evacuatielijst voor rechthebbenden bij. Israël staat doorgang maar toe op bepaalde data voor enkele tientallen mensen van diverse lijsten, en alleen voor personen van de diverse evacuatielijsten die toestemming krijgen van Israël en van het buurland naar waar de doorgang gebeurt. Sinds voorjaar 2025 gebeurt de doorgang via de grenspost in Kerem Shalom, via Israël naar Jordanië.
Reportage
België geeft prioriteit aan vaste evacuatielijst uit Gaza
Gezinshereniging uit Gaza: ‘niet prioritair’
© Majdi Fathi / Reuters
© Majdi Fathi / Reuters
Palestijnen van wie de aanvraag tot gezinshereniging uit Gaza door België werd goedgekeurd, gaan door haast onmogelijke procedures en betalen zich blauw om de nodige documenten bij elkaar te krijgen. Zelfs als het paperassenwerk in orde is, wacht hun een koude douche: ze worden als niet-prioritair beschouwd en moeten weer naar achteren in de rij.
Of hij het oké vindt om in deze uithoek van Vlaanderen te wonen, een stadje op bijna 2 uur treinen van Brussel-Centraal? ‘Ik heb een jaar in Antwerpen gewoond maar woon veel liever in deze rustige stad’, antwoordt de 29-jarige Gazaanse Mahmoud*.
Om dat kracht bij te zetten, gidst hij ons op de terugweg van zijn huis naar het station met geestdrift via een kleine omweg door de straten van zijn nog wat dommelende stad. ‘Kijk, we hebben zelfs een Arabische supermarkt die Palestijnse koekjes verkoopt.’
Mahmouds enthousiasme over zijn thuisplek staat in schril contrast met het gesprek dat we eerder hadden met hem en zijn 23-jarige echtgenote Leila*. Een gesprek over hun verwoede pogingen om familieleden uit Gaza te evacueren, hun botsingen met talloze administratieve blokkades, én over de gruwel in Gaza.
Leila is net als Mahmoud afkomstig uit Rafah, de befaamde grensstad met Egypte. Als niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) kreeg ze vier jaar gelden asiel in ons land en diende ze na haar erkenning een aanvraag tot gezinshereniging in. Dat recht blijft gelden als mensen tijdens de procedure meerderjarig worden.
Ons land keurde de aanvraag tot gezinshereniging goed, vertellen ze in het grote Arabische salon in hun huis. ‘We kregen in december 2024 een akkoord van de Dienst Vreemdelingenzaken, de paspoorten van mijn familieleden zijn in orde.’ Maar ondanks de genocide die hun leven verpletterde, staan hun familieleden niet op de evacuatielijst. ‘Want “jullie zijn geen prioriteit”, was het antwoord dat we kregen van de DVZ.’
Voorrang aan evacuatielijst
Ons land geeft vandaag prioriteit aan het afwerken van de Belgische evacuatielijst uit Gaza, voor de evacuatie van de zogenaamde rechthebbenden. Dat zijn de mensen met de Belgische nationaliteit die sinds oktober 2023 nog altijd vastzitten in Gaza en die op de officiële Belgische evacuatielijst staan. Dit voorjaar nam het federale kernkabinet die beslissing.
Het crisiscentrum van Buitenlandse Zaken geeft aan dat mensen die niet op de lijst staan nu niet op deze vaste lijst komen, maar vermeldt erbij ‘dat dit niet noodzakelijk betekent dat ze niet alsnog later in aanmerking kunnen komen’.
Volgens de experten Vreemdelingenrecht van het Agentschap Integratie en Inburgering (AGII) zou een nieuwe beslissing van de regering nodig zijn om opnieuw personen toe te voegen aan de evacuatielijst.
‘De evacuatielijst van de rechthebbenden gaat nog om 300 tot 400 mensen’, vertelt Laurens Soenen, perswoordvoerder van minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot, aan MO*. Op de vraag waarom Buitenlandse Zaken geen exact getal kan geven van hoeveel mensen op de lijst staan, blijft Soenens vaag. ‘Alles ligt politiek gevoelig’, klinkt het. Of die gevoeligheid in de eigen regeringsrangen ligt of eerder bij Israël dat evacuaties uit Gaza bemoeilijkt, is een vraagteken.
Dezelfde waas hangt over andere cijfers. In totaal werden sinds oktober 2023 ‘tussen de 750 en 800 mensen met Belgische connecties’ uit Gaza terug naar ons land gebracht. Bij de laatste evacuatie, die plaatsvond op 19 september 2025, kwamen 79 mensen terug naar België. Dat daar haast achter zit, bevestigde een betrouwbare goedgeplaatste bron aan MO*. Voor de goede orde, het gesprek vond plaats voor Donald Trump een vredesakkoord voor Gaza onderhandelde.
Die laatste luchtbrug kenmerkte zich door een duidelijk verschil met andere evacuaties. De medische toestand van veel mensen was tijdens deze laatste evacuatie opvallend slechter dan bij de vorige evacuaties, aldus deze bron. Een groot deel van de geëvacueerden zou kampen met ‘overdraagbare ziektes en medische problemen gerelateerd aan zware ondervoeding’.
Dringende medische zorg
‘In een ander land had mijn vader nog geleefd’, vertelt Mahmoud terwijl zijn blik een vast punt op de muur aanhoudt. ‘Mijn vader van 67 kreeg, toen hij langs een gebouw wandelde dat werd gebombardeerd, een fragment van een granaat in zijn zij. Het ging er langs de andere kant weer uit. In het hospitaal moest hij wachten en verloor hij vijf uur bloed. Hij had gered kunnen worden, maar het ziekenhuis moest kiezen en gaf de voorrang aan jongere mensen.’
Leila vertelt hoe haar 28-jarige broer, die lijdt aan diabetes type 1, almaar meer kampt met ernstige gezondheidsproblemen en dringende zorgen nodig heeft. ‘Hij valt vaak flauw door het gebrek aan insuline, moet diëten maar ook dat lukt niet. Dus hij is al een aantal keer, als dat lukte, in het ziekenhuis beland om een baxter met voedingssupplementen. Stel het je voor dat hij dan nog moet leven in een tent van 3 op 3 meter, voor 9 mensen.’
Maar ook een medische evacuatie is uitgesloten. Met 18 medische evacuaties zit ons land in de middenmoot van de 11 Europese landen die medische evacuaties uit Gaza aanvaardden in de voorbije 2 jaar. Samen zijn ze goed voor amper 308 medische evacuaties, een schaamlapje voor de vele gewonden en zieken uit Gaza die dringende zorg nodig hebben.
België tekent voorlopig ook alleen akkoord voor kinderen. In een akkoord dat het Belgische federale kernkabinet begin september sloot, zegt de federale regering actief gevolg te geven oproep van de Wereldgezondheidsorganisatie om medische evacuaties te aanvaarden van kinderen met complexe aandoeningen.
Meer lezen over medische evacuaties uit Gaza?
Ahmed
De lucht is helder, die namiddag in het Naamse park Louise Marie. Aan het kleine meertje vertelt de 19-jarige Ahmed Ramzi Al Besh uit Gaza zijn relaas. Zijn stem is vast, zijn ogen dragen het gewicht van afstand. 19 is Ahmed maar zijn verhaal bevat al een leven vol ontworteling, strijd en heimwee.
Ahmed was 16 toen hij in september 2022 in België aankwam, een jaar later kreeg hij zijn beschermende statuut van vluchteling. Als minderjarige verwierf hij ook het recht op gezinshereniging met zijn ouders en broers en zussen, zeven familieleden in totaal. In 2024 diende hij een aanvraag in.
In oktober 2023 werd de procedure opgestart, een haast cynisch samenvallen van de tijd. Diezelfde maand begon Israël immers een twee jaar durende genocide in Gaza, als reactie op de terreuraanslag door Hamas op 7 oktober. Net zoals bij Leila, blijft ook voor de intussen meerderjarige Ahmed het recht op gezinshereniging gelden.
Zijn familie, oorspronkelijk afkomstig van Al-Nusairat in Gaza, werd intussen gedwongen verplaatst door Israël en woont in Al-Zawaida. Noodgedwongen, zoals vele andere Palestijnen, leven ze in een tent. Zoals de meeste Gazanen verkeren ze in de meest barre levensomstandigheden.
Ook nu er een bestand is, blijft de onzekerheid voor de vele ontheemden in Gaza bijzonder groot. De toegang tot huisvesting, voedsel, medische zorg, basisinfrastructuur en onderwijs in het verwoeste Gaza, blijven net zoals de onveiligheid enorme uitdagingen.
Volgens de laatste VN-update over Gaza vielen er van oktober 2023 tot nu 67.183 doden en 169.841 gewonden. Volgens het ministerie van Gezondheid in Gaza werden alleen al tussen 1 en 8 oktober 315 Palestijnen gedood door Israëlische aanvallen. Op het moment van dit schrijven zijn al 461 officiële hongerdoden geteld. Het zijn cijfers die weinig overlaten aan de verbeelding.
5000 dollar
Terwijl zijn twee kleine dochters de Palestijnse koekjes van het bijzettafeltje komen snaaien, vertelt Mahmoud hoeveel geluk hij heeft dat hij een vaste job met een goed basisinkomen heeft. En dat is niet onbelangrijk gezien de procedure waarin het gezin zit. ‘Sinds de aanvraag voor gezinshereniging voor Leila’s familie zijn we al 5000 Amerikaanse dollar kwijt’, vertelt Mahmoud.
Hij somt op: het inzenden van de aanvragen naar de DVZ en de betrokken consulaire diensten, talloze documenten die in orde gebracht moeten worden, zoals de gezondheidsverzekering, de vertaling en de goedkeuring van al die documenten, paspoorten, visa en noem maar op.
‘Een nieuwe horde is dat we nu nog het huwelijkscontract van Leila’s ouders moeten laten vertalen en bekrachtigen. Het is niet alleen eindeloos, het is ook enorm complex. Niet alleen is de familie van Leila gedwongen verplaatst en leven ze in een tent, maar alle documenten moeten ook nog naar de Westelijke Jordaanoever om daar bekrachtigd te worden, omdat de Palestijnse Autoriteit de enige internationaal erkende autoriteit is.’
Hetzelfde bedrag – 5000 dollar – betaalde Ahmed ook. Een grote hap ging bij hem naar het “reisbureau” dat de benodigde documenten – die hij met moeite bij elkaar kreeg – in augustus dit jaar bij de Belgische ambassade bezorgde.
‘Ik betaalde de visa voor mijn broer en zus, 270 euro, maar ik wacht op een antwoord van de ambassade. Mijn andere familieleden moeten wachten.’ Maar zelfs áls ze hun visa ontvangen, vertelt Ahmed, zullen ze moeten wachten voor hun evacuatie uit Gaza.
Onmogelijke regels
Dat België de toevoegingen aan de evacuatielijst opschortte, helpt ook niet. Kan dit ook zomaar? Dat vraagt ook het Vlaamse Agentschap Integratie en Inburgering zich af, dat een kritische bedenking uit op de informatiepagina over de evacuaties uit Gaza: ‘de opschorting van toevoegingen aan de evacuatielijst roept vragen op. De situatie in Gaza, het recht op consulaire bijstand en rechtspraak kan België verplichten om personen op te nemen.’
In het septembernummer van maandblad Sampol hekelde advocaat en expert Vreemdelingenrecht Benoit Dhondt de enorme bureaucratische horden voor evacuatie. Het kluwen van regels leidt tot een procedure die praktisch onmogelijk wordt gemaakt, terwijl de situatie in Gaza zo prangend onmenselijk is. ‘Evacuatie is de enige exit uit de genocide,’ aldus Dhondt, ‘maar is in de praktijk een kluwen van ondoorzichtige regels en eindeloze rechtszaken.’
In zijn opinie gaat hij verder in op de vele tegenstrijdigheden in de evacuatiemogelijkheden uit Gaza voor wie geen rechthebbende is. Hij verwijst ook naar de aanvraag van een humanitair visum. ‘Een humanitair visum aanvragen klinkt eenvoudig, maar om een visum te krijgen moet je dus ook door papieren hoepels springen. Je moet een visum in persoon aanvragen op de Belgische diplomatieke post in Jeruzalem, wat evident niet gaat. Want iedereen weet dat de grenzen immers hermetisch gesloten zijn. Dus het absolute minimum zou zijn om dat per mail te kunnen aanvragen.’
Kwestie van niet nog meer gruwelijk tekort te schieten, schrijft hij erbij.
Radeloos
Ahmed vertelt hoe zijn grootvader, die in het noorden van Gaza woonde, zich bij zijn familie in Al-Zawaida heeft gevoegd, nadat Israël mensen gedwongen naar het zuiden van Gaza hebben verplaatst.
Hij kwam zonder Ahmeds grootmoeder.
‘Mijn grootmoeder, die ik zo hard mis, die zo dierbaar voor me was, werd getroffen door een hartaanval nadat ze geen toegang meer had tot medicatie. Een ziekenwagen laten komen was onmogelijk.’
Ook Ahmeds neef van amper 18 kwam om; hij werd gedood door een Israëlisch bombardement op een gebouw waar hij voorbijstapte.
Ahmed ademt diep in en staart dan voor zich uit over het water. ‘Ik kan moeilijk beschrijven hoe ik me voel. Ik ben hier, terwijl mijn familie in Gaza is. Ik ga naar school, probeer te focussen op mijn droom: voetbal spelen. Maar het lukt niet. Met mijn hoofd ben ik in Gaza, bij mijn familie en de warmte die ik zo hard mis. De angst dat ik iemand zal verliezen, duikt voortdurend op in mijn gedachten.’
Hoe Mahmoud en Leila de dag doorkomen? Het is heel hard, bevestigen ze allebei. ‘Mijn jongste zusje van 10 heeft zoveel hoop dat ik haar uit de ellende kan halen’, vertelt Leila. ‘Telkens ze daarover begint, weet ik niet wat ik haar moet antwoorden en val ik stil.’
Beiden vinden een houvast in hun kroost, hun vrolijke dochters van 5 en 3 jaar en de kleinste van 9 maanden. En er is het besef dat hun familie tenminste nog een tent heeft, hoe klein ook. ‘Het is een minibarakje met platen en zeilen, maar ze hebben een dakje, anderen hebben dat geluk niet.’
*Mahmoud en Leila verkiezen om privacyredenen de anonimiteit
Verder lezen?
Word proMO*
Vind je MO* waardevol? Word dan proMO* voor slechts 4,60 euro per maand en help ons dit journalistieke project mogelijk maken, zonder betaalmuur, voor iedereen. Als proMO* ontvang je het magazine in je brievenbus én geniet je van tal van andere voordelen.
Je helpt ons groeien en zorgt ervoor dat we al onze verhalen gratis kunnen verspreiden. Je ontvangt vier keer per jaar MO*magazine én extra edities.
Je bent gratis welkom op onze evenementen en maakt kans op gratis tickets voor concerten, films, festivals en tentoonstellingen.
Je kan in dialoog gaan met onze journalisten via een aparte Facebookgroep.
Je ontvangt elke maand een exclusieve proMO*nieuwsbrief
Je volgt de auteurs en onderwerpen die jou interesseren en kan de beste artikels voor later bewaren.
Per maand
€4,60
Betaal maandelijks via domiciliëring.
Meest gekozen
Per jaar
€60
Betaal jaarlijks via domiciliëring.
Voor één jaar
€65
Betaal voor één jaar.
Ben je al proMO*
Log dan hier in