De Ingadammen: witte olifant blijft geld kosten

Analyse

De Ingadammen: witte olifant blijft geld kosten

De Ingadammen: witte olifant blijft geld kosten
De Ingadammen: witte olifant blijft geld kosten

Maxim Van Lyl

30 juni 2011

De Democratische Republiek Congo kan een welvarende natie worden. Het land heeft, naast een enorme hoeveelheid natuurlijke grondstoffen, het potentieel om dé energieleverancier van Afrika te worden. Aan het hart van dit potentieel ligt het Inga-dammencomplex, in het zuidwesten van het land. Het door waterkracht aangedreven complex kan volgens de plannen voor een nieuwe reusachtige dam ongeveer de helft van de Afrikaanse bevolking van elektriciteit voorzien. De nu bestaande (kleinere) dammen hebben echter vandaag de dag al te kampen met heel wat problemen.

De Congostroom, waar het allemaal om draait, wordt plaatselijk de Nzadi genoemd, “de rivier die alle riveren opslokt”. Elke seconde stort deze watertitaan 4200 miljoen kubieke meter water in zee, met een kracht die zo immens is dat het water in oceaanbodem een ravijn van 160 kilometer lang heeft uitgesleten. Sinds de jaren 70 gebruikt men deze kracht voor het opwekken van electriciteit.

Inga 1 en 2

Het geplande Inga-dammencomplex bestaat eigenlijk uit 4 dammen, waarvan er twee al zijn gebouwd. Inga 1 werd aangelegd in 1972 en heeft een theoretisch vermogen van 351 megawatt. De dam bestaat uit zes turbines, waarvan een enkele turbine 780 kubieke meter water per seconde aankan.

Zijn grote broer de Inga 2 werd tien jaar later afgerond, in 1982. Deze dam heeft een theoretisch vermogen van 1424 megawatt, en bestaat uit acht turbines waarvan een enkele turbine 2800 kubieke meter water per seconde kan verwerken.

<iframe width="600" height="400" frameborder="0" scrolling="no" marginheight="0" marginwidth="0" src="http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&hl=en&oe=UTF8&msa=0&msid=209656218701777758098.0004a6b201d964459bde4&t=h&ll=-5.521163,13.620944&spn=0.017086,0.025706&z=15&output=embed"></iframe>
Inga 1 en 2 Weergeven op grotere kaart

De dammen hebben samengeteld een theoretisch vermogen van 1775 megawatt. Door slijtage en slecht onderhoud produceren ze in de praktijk echter slechts 710 megawatt. 420 megawatt hiervan gaat naar Kinshasa, 210 naar de mijnen in Katanga en naar Zuid-Afrika, en de rest gaat naar een aantal kleinere Congolese steden. Bij de Inga 1 werken slechts drie van de zes turbines, en bij de Inga 2 slechts vier van de acht. Samen werken de dammen dus op slechts 40 procent van hun capaciteit. In Kinshasa is er hierdoor een tekort aan stroom en regelmatig zelfs een volledige stroompanne.

De prijs van elektriciteit

Tot op vandaag blijven de ontwikkelingsbanken die de aanleg van de dammen mee financierden geld pompen in het herstel van Inga 1 en 2. Volgens Terri Hathaway van International Rivers, een ngo-coalitie die zich bezighoudt met de bescherming van waterwegen wereldwijd, had de Wereldbank in 2009 al 771,9 miljoen dollar in het herstel van de Inga gestopt. Dit bedrag kwam er door verschillende aanvullingen op het oorspronkelijke herstelplan van 2002. Toen werd het Multisectorale Noodplan voor Wederopbouw en Herstel opgesteld, dat een eerste herstelfonds van 166,6 miljoen dollar had vooropgesteld. In 2005 en 2007 moest dit nog met verdere fondsen aangevuld worden.

In 2006 was de Wereldbank genoodzaakt een nieuw herstelproject in te stellen: het Project voor de Ontwikkeling van de Regionale en Binnenlandse Stroommarkt, met een kost van 296,7 miljoen dollar. Hier werd ook de EIB bijgehaald, die in december 2008 een bijdrage deed van 110 miljoen euro. In 2009 was het budget voor de PMEDE al opgelopen tot 550 miljoen dollar. Hierin zaten dan nog niet de kosten voor het dure maar noodzakelijke verwijderen van de zware stenen die zich in het reservoir hebben opgestapeld en die de waterleidingen naar de turbines blokkeren. Alles samengeteld hebben de Inga 1 en 2 al meer dan 1 miljard dollar aan reparatiekosten vereist.

Begin 2010 verklaarde de Wereldbank dat ze haar financiering voor het verdere herstel van Inga 1 en 2 met drie jaar ging uitstellen. Door slechte haalbaarheidsstudies en gebrekkige implementatie van de reeds uitgeschreven leningen zou het herstel volgens een woordvoerder van de Wereldbank nog een extra 300 tot 400 miljoen dollar vereisen. Tevens zou men het theoretisch vermogen van 1700 megawatt willen terugschroeven naar 1300 megawatt. Datzelfde jaar nog verklaarde de Wereldbank dat ze het uitstel zou verlengen naar 2016. Op 28 juni 2011 stemde de Wereldbank over een nieuwe lening voor het herstel van deze twee dammen. Deze keer zou het gaan om 283 miljoen dollar.

Een dure draad

Buiten de kosten voor het herstel van de dammen zijn er ook nog de kosten voor de Inga-Kolwezilijn. Dit is een hoogspanningslijn die de elektriciteit van het Inga-dammencomplex naar de kopermijnen in de provincie Katanga vervoert.

<iframe width="600" height="400" frameborder="0" scrolling="no" marginheight="0" marginwidth="0" src="http://maps.google.com/maps/ms?msa=0&ie=UTF8&msid=211662388769569592017.0004a6eaac6184080929a&ll=-6.053161,18.720703&spn=17.413464,26.323242&z=5&output=embed"></iframe>
De Inga-Kolwezi hoogspanningslijn Weergeven op grotere kaart

De lijn loopt hierbij langs talloze steden en gemeenschappen, maar levert hierbij slechts elektriciteit aan een heel beperkt aandeel van de lokale bevolking. De lijn werd in 1983 in gebruik genomen en had toen een vermogen van 560 megawatt. Minder dan tien jaar later was dit vermogen al gedaald tot 200 megawatt. Nog eens zeven jaar later, na veel extra leningen (onder meer door de Wereldbank) heeft deze lijn nu ongeveer 1 miljard dollar gekost. Volgens Terri Hathaway vormt dit enkele project alleen al de grootste bijdrage tot de schuldenlast van Congo.

Opmerkelijk is dat de herstelplannen van de Wereldbank voor deze hoogspanningslijn volledig gericht zijn op de exportmarkten. Volgens de plannen van de World Energy Council zal de Inga-Kolwezilijn bijdragen tot de export naar het zuiden: Zambia, Zimbabwe, Botswana en Zuid-Afrika. De gewone Congolezen zullen dus weinig merken van een eventuele verbetering van de hoogspanningskabel.

Dit artikel is gebaseerd op het rapport “Conrads nachtmerrie: de grootste dam ter wereld en het duistere hart van ontwikkeling” van Dr. Anders Lustgarten. MO* interviewde Lustgarten naar aanleiding van de lancering van het rapport.

Over de Inga 3 en de Grand Inga, die de grootste dam ter wereld moet worden, kan u meer lezen in het artikel De struikelblokken voor de Grote Inga.