Links Latijns-Amerika draagt Syriza op handen

Het Centrum voor Economie- en Beleidsonderzoek (CEPR) stuurde zondag al een persbericht de wereld in waarin de overwinning van ultralinks in Griekenland omschreven wordt als een ‘historisch keerpunt’. Economist Mark Weisbrot verwijst daarmee vooral naar het hoge werkloosheidspercentage in Griekenland. De kritische Amerikaanse denktank zegt altijd al gekant geweest te zijn tegen de zware besparingsmaatregelen die de Europese Unie aan haar lidstaten opgelegd heeft na het uitbreken van de financiële crisis. ‘De overwinning van Syriza stelt een uitstekend voorbeeld voor andere Europese landen die met  gelijkaardige problemen kampen’, aldus Weisbrot.

‘Er onstaat een soort instinctieve solidariteit.’

Ook de linkse regeringen in Latijns-Amerika zijn vol lof. Griekenland krijgt felicitaties uit onder meer Venezuela, Nicaragua en Argentinië. In Bolivia wil men de vriendschapsbanden aansterken door meteen staatsbezoeken te plannen. ‘Er onstaat een soort instinctieve solidariteit’, zegt Sonia Osorio, Latijns Amerika-specialist bij El Nuevo Herald. ‘Maar die solidariteit houdt ook verwachtingen in. In de triomf van Syriza zien de linkse regeringen van Bolivia, Argentinië, Venezuela en Nicaragua een opportuniteit, een belofte van politieke steun. Daarom is het gebruikelijk dat die landen snel reageren op verkiezingsnieuws als een kandidaat overwint met dezelfde ideologische principes.’

Links revolutionair broederschap met Bolivia

Op zondag 25 januari haalde het Syriza van Alexis Tsipras 149 zetels binnen tijdens de Griekse verkiezingen. Diezelfde week werd Evo Morales opnieuw ingehuldigd als president van Bolivia. Maandag 26 januari maakten de kersverse staatsleiders al afspraken om elkaars land te bezoeken in de nabije toekomst. Volgens Boliviaans viceminister Álvaro García Linera betekent een overwinnig in Griekenland ook een overwinning voor Bolivia. ‘We verwelkomen onze linkse revolutionaire vrienden.’

‘Er is toch nog hoop voor Europa.’

‘De overwinning van Syriza betekent dat er nog hoop is voor Europa’, aldus Boliviaans minister van Communicatie Marianela Paco. ‘Morales en Tsipras willen werken aan een broederschap tussen Bolivia en Griekenland. De bezoeken zullen de vriendschap tussen de twee landen enkel maar versterken.’

De weg die Morales en Tsipras afgelegd hebben om tot die wederzijdse belofte te komen, is zeer verschillend.

Evo Morales, voorman van zijn partij MAS (Movimiento Al Socialismo, letterlijk: ‘Beweging richting het socialisme’), is al aan de macht sinds 2005 en heeft de grondwet moeten veranderen om zich opnieuw kandidaat te mogen stellen. Op donderdag 22 januari begon hij aan zijn derde ambtstermijn als president van Bolivia na zijn overwinning in de verkiezingen die in oktober plaatsvonden.

Alexis Tsipras is pas aan de macht als jongste premier van Griekenland in 150 jaar tijd en hangt een links populistische ideologie aan die volgens Chantal Mouffe aan het begin van dit decennium nog ondenkbaar was in Europa. In recordtempo heeft hij een coalitie gevormd met de rechtse partij Onafhankelijke Grieken en intussen zijn de regeringsposten ook al verdeeld. Dit moet het begin zijn van de breuk met het voorbije neoliberale tijdperk waar jong Griekenland op hoopte.

Argentinië opgetogen door ‘alternatief’

Net als hun Boliviaanse collega’s, ziet de Argentijnse regering de overwinning van Syriza als een kans om de banden met Griekenland opnieuw aan te halen. In het bericht dat president Cristina Fernández de Kirchner naar haar Griekse collega stuurde, stond onder meer te lezen dat de verkiezing ‘hoop biedt voor alle Europeanen, omdat het bewijst dat er politieke alternatieven bestaan die  tegen de besparingstendens ingaan en sociale inclusie nastreven’.

Presidentskandidaat Jorge Taiana, naar voor geschoven door het centrumlinkse Frente para la Victoria (‘Front naar de overwinning’), reageert in diezelfde lijn. Volgens Taiana betekent de overwinning van ultralinks een ‘nieuw begin’, zowel voor Griekenland als voor Europa. ‘Dit is een sterke boodschap die radicaal tegen de door de Europese Unie opgelegde besparingen indruist.’

Argentinië weet wat het is, een zware recessie.

De Argentijnse bevolking weet namelijk als geen ander wat Griekenland momenteel doormaakt. In 2001 had het te maken met een zware crisis waarin de regering de banktegoeden bevroor, de peso losgekoppeld werd van de dollar en de munt twee derde van zijn oorspronkelijke waarde inleverde.

Lucas Llach, econoom aan de Universidad Di Tella en opiniemaker bij het Argentijnse La Nación, zegt dat de situaties heel vergelijkbaar zijn: ‘Griekenland gaf te veel geld uit en had daarmee een schuldenberg opgebouwd, net zoals Argentinië in 2001. Het moeilijkste aspect van zo’n economisch dal is dat het vertrouwen weg is: de Grieken zullen hun euro’s uit de bank willen halen, net zoals de Argentijnen hun dollars opeisten, en zo ontstaat op de koop toe een bankencrisis. Als er geen steun van buitenaf komt, tenminste. Maar daarvoor heeft het een akkoord met de Europese Unie nodig.’

De Argentijnse econoom vertelt ons dat de we de snelle reactie van de Fernández de Kirchner, die volgens Llach ‘nochtans wel andere dingen aan haar hoofd heeft’, moeten kaderen binnen die economische tegenslag van ruim tien jaar geleden. ‘De huidige Argentijnse regering ziet het neoliberalisme als de schuldige van de crisis. Het beleid van Fernández de Kirchner gaat tegen het neoliberale systeem in. Syriza belooft dat ook te doen. Als zo’n partij overwint in Europa, ziet Argentinië dat als een triomf van hun eigen idealen.’

Compañeros

Ook in Nicaragua en Venezuela, allebei net als Bolivia lid van de Bolivariaanse Alliantie voor Amerika (ALBA), wordt de overwinning op het Europese besparingsbeleid erkend. Presidenten Daniel Ortega (Nicaragua) en Nicolás Maduro (Venezuela) waren er als de kippen bij om Tsipras te feliciteren. Beiden verwezen naar Tsipras als ‘compañero’, ‘kameraad’, om hun ideologisch verwantschap in de verf te zetten. ‘Een historische overwinning’, aldus Maduro.

In een persoonlijke brief aan Tsipras vermeldde Ortega dat Nicaragua ‘samen met hem en met het hele Griekse volk viert’. ‘De uitdaging is groot, maar Tsipras heeft het volledige Griekse volk achter zich geschaard om zijn missie tot een goed eind te brengen’, klinkt het. Ortega voegde daar evenwel aan toe dat dit het ideale moment is ‘om compromissen te sluiten en vooruit te gaan’.

Met welke compromissen Tsipras zijn mandaat zal (moeten?) invullen, zal de toekomst uitwijzen. Momenteel wordt er vooral feest gevierd. De Griekse premier draagt zijn succes op aan de ‘hernomen strijdlust van alle Europese volkeren tegen de besparingspolitiek’. Schrap gerust het woord ‘Europese’ uit die zin, compañero.