“‘Le Burkina nouveau’
Eén week na de volksopstand gaat het leven in Ouagadougou zijn gang als voorheen. De eerste sporen van de harmattan doen zich voelen, de lucht zit vol stof, de moto’s vullen broeierig de straten als altijd, de straatverkopers brengen luidruchtig hun waren aan de man. Alleen de zwartgeblakerde sporen op bijna alle kruispunten, de troosteloze aanblik van een aantal gebouwen zoals het geplunderde Azalaï Hotel (“à l’Azalaï la cinquième étoile, c’est vous!”) en de geanimeerde discussies overal waar meer dan twee mensen rond een tafel zitten, getuigen van de kersverse omwenteling.
Terwijl de rest van de wereld zit vastgeroest in zijn vooroordelen over hoe een opstand in Afrika verloopt en over hoe deze revolutie onontkoombaar naar meer van het oude zelfde zal leiden, lijken de Burkinabè vastbesloten om hun critici een hak te zetten.
Het zal moed vragen, en kalmte - om die vooroordelen en de vaak tendentieuze berichtgeving het hoofd te bieden.
Terwijl ik de afgelopen week zelf telkens in een halve minuut moest proberen om weer te geven wat er gebeurde in Burkina Faso, en waarom - voor het nieuws van de VRT - besefte ik meer dan ooit dat deze tijd geen tijd heeft om door te dringen tot de kern van de zaak, en dat de beeldvorming die zich op flarden informatie ent altijd mank zal lopen.
Ik had op de radio graag ook willen vertellen over de massale spontane opruimacties in de straten van Ouagadougou de ochtend na de revolutie. Ik had willen vertellen over de heerlijke humor en creativiteit waarmee de Burkinabè hun opstand en de daarop volgende transitiedagen hebben gekruid. Ik zou vandaag willen vertellen hoe luitenant-kolonel Zida – met alle kanttekeningen die er bij zijn voorlopige militaire transitiepersonage worden gemaakt – in de eerste plaats een informateur lijkt te zijn waar Belgische regeringsonderhandelaars nog een puntje aan kunnen zuigen.
De weg effenen
Natuurlijk is voorzichtigheid geboden. Bijvoorbeeld het feit dat Gilbert Diendere (de rechterhand van Blaise Compaore en de bevelhebber van de presidentiële garde) nog altijd in het land is en zelfs kort bij de onderhandelingen werd betrokken, zorgt bij veel mensen voor twijfels bij de integriteit van Zida. Anderzijds is het ook helemaal niet aan Zida om vandaag beslissingen over justitie en een eventueel pardon te nemen. Die tijd komt nog wel. Zida doet vandaag in de eerste plaats wat hem gevraagd is en wat van hem verwacht wordt: de weg effenen voor de overdracht van de transitiemacht aan een integere, sterke en charismatische burgerfiguur.
Gisterenavond is het kader voor die overdracht, in het bijzijn van de presidenten van Ghana, Senegal en Nigeria, uitgetekend en goedgekeurd. Verwacht wordt dat over enkele dagen al een transitiefiguur zal worden voorgesteld. Die zal de opdracht krijgen om het land voor te bereiden op presidentsverkiezingen ten laatste in november 2015 (zoals oorspronkelijk voorzien).
Internationale inmenging
Dat de Afrikaanse Unie, de CEDEAO, en andere internationale instanties zich halsoverkop alsnog lijken te willen bemoeien met wat er in Burkina Faso aan het gebeuren is, zorgt voor veel scepsis bij de Burkinabè. Waar waren die instanties toen Blaise Compaore aan de weg voor zijn derde ambtstermijn timmerde? Het feit dat Frankrijk de ex-president een veilige uitweg uit Burkina Faso heeft bezorgd, bewijst bovendien dat het tijdperk Compaore dan wel ten einde mag zijn, maar la Françafrique nog altijd niet. En toen Canada begin deze week aankondigde dat het zijn bilaterale hulp zou opschorten zolang er geen burger aan de macht was, zorgde dat voor verontwaardiging (“Vraiment, la belgique a connu une crise grave sans gouvernement pendant plusieurs mois. L’Europe a appelé les africains pour décider à leur place?”) en de terechte vraag aan Canada om dan meteen ook op te houden met de exploitatie van de goudmijnen in Burkina Faso.
Rechtvaardigheid
De Burkinabè beseffen bijzonder goed dat de ogen van de wereld (eindelijk) op hen gericht zijn en ze zijn trots en krachtig genoeg om te willen bewijzen dat de erfenis van Thomas Sankara nog veel meer waard is dan de strijd die ze de afgelopen week hebben gevoerd. Er is trouwens veel meer in het spel dan alleen maar een nieuwe president en een nieuwe regering. Symbolische daden zoals het omdopen van de Place de la Nation tot de Place de la Révolution en van het Hôpital Blaise Compaore tot Hôpital Hama Arba Diallo (de onlangs overleden charismatische burgemeester van de Sahelstad Dori) zijn belangrijk.
Maar veel essentiëler voor de toekomst en samenhang van de Burkinabè samenleving is berechting en verzoening. De weg naar een helder en rechtvaardig proces voor Thomas Sankara, Norbert Zongo en andere slachtoffers van het regime Compaore, ligt eindelijk open. De jaren wetteloze verrijking en bevoordeling voor en door de acolieten van dat regime moeten berecht en gepast gestraft worden. De ‘economische misdaden’ ofwel de grootschalige privatiseringen ten gunste van enkele vertrouwelingen van Compaore (in casu Alizeta Ouedraogo, ‘la belle-mère de la nation’) moeten weer worden omgebogen tot een model dat de hele natie ten goede komt.
Burkina Faso nieuwe stijl
Het Burkina Faso nieuwe stijl moet aan de slag met de puinhoop op het vlak van onderwijs, gezondheidszorg en basisvoorzieningen zoals water en elektriciteit. En bovenal is er nood aan krachtige leiders met durf en doorzettingsvermogen. Een flink aantal van de zwaargewichten van de politieke oppositie zijn voormalige medestanders of medewerkers van Blaise Compaore. Hen wacht de immense uitdaging een visie en een verhaal te formuleren dat de kiezers ervan kan overtuigen dat zij écht het beste voor hebben met de ontwikkeling van het hele land en niet enkel die van hun eigen familie.
Niemand verwacht dat het makkelijk gaat worden maar als de revolutie van één week oud iets bewijst, dan is het wel dat grenzen er zijn om verlegd te worden en dat de Burkinabè klaar zijn om de wereld – nog een keer – te verbazen.