Gerecycleerd plastic is een chemische cocktail

Recyclage: het is één van de sleutelwoorden om de wereldwijde plastic afvalberg aan te pakken. Maar plastics kunnen duizenden verschillende chemische stoffen bevatten, bijvoorbeeld om ze sterker of net buigzaam te maken, of om de juiste kleur of transparantie te verkrijgen. Bovendien kan het plastic tijdens het eerste gebruik vervuild geraken met nog meer chemicaliën.

Waaier aan chemicaliën

Al die stoffen vinden hun weg naar gerecycleerd plastic, waarschuwen onderzoekers van de Universiteit van Göteborg. Ze kochten verschillende pellets van gerecycleerd plastic en ontdekten een waaier aan chemische stoffen, die erg kan verschillen tussen afzonderlijke stalen.

‘We hebben veelvoorkomende chemicaliën in kunststoffen ontdekt, waaronder UV-stabilisatoren en weekmakers, maar ook chemicaliën die niet als additieven in kunststoffen worden gebruikt, zoals pesticiden, geneesmiddelen en biociden’, zegt Eric Carmona, onderzoeker aan het Helmholtz Centrum voor Milieuonderzoek in Leipzig. ‘Mogelijk hebben die het plastic al in een eerste gebruiksfase vervuild, vooraleer het gerecycleerd werd.’

Lekken in water

Om de gezondheidsimpact te testen, lieten de onderzoekers de plastic pellets 48 uur in water weken. Daarna werden larven van zebravisjes vijf dagen aan dat water blootgesteld. Uit onderzoek van de diertjes blijkt dat de blootstelling een invloed had op hun vet- en hormoonhuishouding.

‘De korte tijdspanne voor het vrijkomen van de stoffen in water en de korte blootstelling tonen opnieuw de risico's die chemicaliën in plastic vormen voor levende organismen’, zegt Azora König Kardgar, hoofdauteur en onderzoeker ecotoxicologie aan de Universiteit van Göteborg. ‘De impact die we konden meten toont aan dat een degelijke blootstelling de fysiologie en de gezondheid van de vissen kan veranderen.’

Dat strookt met eerder onderzoek naar additieven in plastic. Sommige chemicaliën staan erom bekend dat ze de menselijke hormoonhuishouding verstoren en mogelijk ook gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid of de ontwikkeling van kinderen. Ze worden ook in verband gebracht met bepaalde vormen van kanker en stofwisselingsstoornissen, waaronder obesitas en diabetes.

‘Dit is het grootste obstakel bij het idee om plastic te recycleren’, zegt Bethanie Carney Almroth, hoogleraar aan de Universiteit van Göteborg. ‘We hebben nooit volledig inzicht in welke chemicaliën er in een product van gerecycleerd plastic terechtkomen. Bovendien bestaat er een aanzienlijk risico op chemische vermenging, waardoor het gerecycleerde plastic zelfs giftig zou kunnen worden.’

Minder risico, meer transparantie

In augustus komen regeringen van over de hele wereld samen in het Zwitserse Genève voor een VN-top rond het plasticprobleem. De auteurs van het rapport benadrukken dat onderhandelaars er bepalingen moeten opnemen om gevaarlijke chemicaliën in kunststoffen te verbieden of te verminderen. Dat zou ook gerecycleerd plastic meteen veiliger maken. Ook de transparantie rond gebruikte additieven moet beter, zeggen ze.

‘Deze studie toont duidelijk aan dat we giftige chemicaliën in plastic materialen en producten tijdens hun hele levenscyclus moeten aanpakken”, zegt professor Carney Almroth. ‘We kunnen gerecycleerde kunststoffen niet veilig produceren en gebruiken als we de gebruikte chemicaliën niet kunnen traceren gedurende de productie-, gebruiks- en afvalfase.’