“‘‘Een pan-Europees medium is geen luxe, maar een strategische noodzaak’’

In een wereld van geopolitieke onzekerheid, versnippering in de media en groeiend nationalisme is de nood aan een gedeelde Europese informatieruimte groter dan ooit. De Europese Unie is al lang geen louter economisch project meer. Gestart als een samenwerking rond kolen en staal, groeide Europa uit tot een economische unie die vrede en welvaart bracht.

De coronapandemie maakte echter duidelijk dat Europese samenwerking ook op het vlak van volksgezondheid cruciaal is. Tegelijkertijd heeft de oorlog in Oekraïne en de gewijzigde houding van de Verenigde Staten tegenover trans-Atlantische samenwerking aangetoond dat Europa ook op defensievlak meer autonomie en samenhang moet ontwikkelen.

In dit veranderende landschap ontbreekt het aan een gemeenschappelijk medium dat Europeanen informeert, verbindt en versterkt. Daarom is het tijd voor de oprichting van een pan-Europees, meertalig en publiek gefinancierd medium dat democratie ondersteunt en weerbaarheid opbouwt.

‘De financiering van een pan-Europees medium lijkt me volkomen te passen in ons defensiebudget en dus in onze NAVO-norm’

De Europese Unie maakt meer en meer wetten en neemt beslissingen die diepe maatschappelijke gevolgen hebben. Maar nationale media belichten Europese thema’s vooral door een nationaal prisma. Wat ontbreekt, is een ruimte waar Europeanen samen toegang hebben tot feitelijke, toegankelijke en meertalige informatie over Europese dossiers. Een pan-Europees medium dat vertrekt vanuit het publieke belang, en niet vanuit winstmaximalisatie, kan deze leegte invullen. Het zou een democratische basis vormen waar burgers zich kunnen informeren en engageren.

Informatie als geestelijke defensie

Politiek bepaalt wat we doen, maar cultuur bepaalt wie we zijn. Een Europees medium moet daarom cultuur een centrale plaats geven: kunst, muziek, literatuur, film, theater, gastronomie – allemaal vormen van expressie die gemeenschappen over grenzen heen kunnen verbinden. Door culturele berichtgeving te integreren in de redactionele kern, wordt het medium een ruimte van herkenning, ontmoeting en begrip. Cultuur overbrugt waar politiek soms verdeelt.

We leven in een tijd waarin oorlog niet langer alleen op het slagveld wordt gevoerd. Invloed en destabilisatie gebeuren steeds vaker via desinformatie en informatieoorlog. In dat licht is onafhankelijke en diepgravende berichtgeving een vorm van geestelijke defensie. Een pan-Europees medium zou bewust ruimte moeten maken voor nuance, context en het naast elkaar bestaan van verschillende perspectieven. Door geopolitieke verslaggeving te benaderen zonder vooringenomenheid, versterkt het medium de veerkracht van de democratie. De financiering hiervan lijkt me volkomen te passen in ons defensiebudget en dus in onze NAVO-norm.

Tal van studies tonen aan dat burgers bereid zijn zich in te zetten voor het publieke belang, op voorwaarde dat ze correct en frequent worden geïnformeerd en vertrouwen hebben in het systeem. Zoals Elinor Ostrom, Nobelprijswinnares economie, aantoonde: mensen handelen niet enkel uit eigenbelang, maar willen bijdragen aan collectieve projecten als ze zich eerlijk behandeld en betrokken voelen. Een Europees medium kan deze rol vervullen en de kloof tussen de burger en het ambtelijke Europa helpen dichten.

Publieke financiering als logische keuze

De wereld om ons heen verandert snel. De oorlog aan onze oostgrenzen, de druk op democratische instellingen en de strijd om narratieven op mondiale schaal tonen aan dat Europa meer dan ooit nood heeft aan zelfbewustzijn en samenhang. Een pan-Europees medium is in deze context geen luxe, maar een strategische noodzaak. Het biedt burgers inzicht, stem en verbondenheid. Het draagt bij aan Europese identiteit en solidariteit.

Om deze missie te vervullen, is publieke financiering essentieel. Niet omdat commerciële media falen, maar omdat de marktdynamiek zelden ruimte laat voor meertaligheid, inclusiviteit en structurele verdieping. Een pan-Europees medium dat publieke waarde nastreeft, moet ook als publiek goed behandeld en gefinancierd worden. Dat is geen afwijking, maar een logische keuze: net zoals we defensie publiek financieren om fysieke veiligheid te garanderen, moeten we ook investeren in geestelijke weerbaarheid. Let wel publieke financiering betekent geenszins dat het publiek geleid moet worden. Een social profit constructie lijkt de beste optie.

Bouwen aan een publieke ruimte voor Europees burgerschap

Wat defensie is voor onze lichamelijke bescherming, is onafhankelijke informatie voor onze geestelijke bescherming. Een pan-Europees, publiek gefinancierd medium biedt de ruimte waar Europeanen zich kunnen informeren, herkennen en verbinden. Door cultuur, nuance en meertaligheid centraal te stellen, ontstaat veel meer dan een nieuwsplatform – het wordt een publieke ruimte voor Europees burgerschap. Nu is het moment om die ruimte te bouwen. Er zijn mijns inziens argumenten legio om deze investering deel te laten uitmaken van de NAVO-norm op vlak van defensie.