“‘‘Maak van de Middellandse Zee een corridor vol kansen’’

Terwijl de Afrikaanse en de Europese Unie elkaar ontmoeten in Angola, roepen wij op tot een versterkte samenwerking op lange termijn tussen beide continenten. We roepen beide zijden op om historisch leed en wederzijdse ergernissen uit het verleden en het heden te overstijgen en te kiezen voor de nieuwe mogelijkheden van samenwerking die er liggen. Dat is in ieders belang en juist die wederkerigheid geeft de samenwerking een stevige basis. Het is niet meer Europa dat Afrika helpt, het gaat om een samenwerking omdat die op middellange en lange termijn voor beide kanten voordelig is.

Waarom? Afrika en Europa zijn buren: wat bij de een gebeurt heeft gevolgen voor de ander. Dat is altijd zo, maar het bijzondere is dat deze buren in menig opzicht complementair zijn aan elkaar.

Leemtes

Afrika heeft een bevolking die snel groeit: van 1,5 miljard nu naar 2,5 miljard in 2050 en 3,8 miljard in 2100. De bevolking van de EU zal in 2026 pieken op 453 miljoen inwoners, om dan te dalen naar 420 miljoen tegen het einde van de eeuw.

Afrika is een jong continent: de helft van de bevolking is er jonger dan 20 jaar en slechts 4 procent is ouder dan 65 jaar. Europa is een verouderend continent, 22 procent van de mensen is er ouder dan 65 jaar. Europa heeft het door die veroudering moeilijk om alle leemtes op de arbeidsmarkt in te vullen. Afrika daarentegen ziet elk jaar 30 miljoen mensen de arbeidsmarkt op komen, vol verlangen naar een toekomst, werk en een inkomen.

Europa heeft een hooggeschoolde bevolking en een geschiedenis waarvan het veel wetenschappelijk-technologische kennis en financieel kapitaal heeft geërfd. Afrika heeft een wat minder geschoolde bevolking en heeft minder die historische erfenis van kennis en kapitaal.

Afrika zal warmer en droger worden door de klimaatverandering (waar het amper aan bijdroeg) en heeft minder middelen om zich daartegen te verweren. Europa lijdt ook onder de opwarming (waar het historisch veel aan bijdroeg), maar heeft meer middelen om zich daartegen te verweren.

Diepgaande Afro-Europese samenwerking schept tevens mogelijkheden voor de klimaat- en energietransitie.

Tegen die achtergrond zou Europa zich diepgaand moeten engageren voor een samenwerking die het Afrikaanse regenwoud beschermt: dat is een investering in ieders (en zelfs mondiaal) belang.

Afrika heeft een enorm potentieel aan hernieuwbare energie en grondstoffen, dat wegens gebrek aan kapitaal relatief weinig wordt benut. Europa heeft een meer bescheiden potentieel aan hernieuwbare energie en grondstoffen dat al veel meer wordt/werd uitgebaat.

Een wereldlong

Dat alles geeft aan met wat voor samenwerkingen wederzijdse of gedeelde belangen kunnen worden gediend. We geven enkele voorbeelden.

Als Europa kapitaal en kennis investeert in Afrika, en als Afrikaanse instellingen dat gepast reguleren, schept dat banen op een continent dat daarnaar snakt. Ontwikkelingsbanken, ontwikkelingsfinanciers en de Global Gateway van de EU kunnen investeringen zo omkaderen dat het risico wordt beperkt, zodat het volume aan investeringen kan toenemen. Toenemende tewerkstelling kan markten scheppen voor Afrikaanse en Europese ondernemingen. Ongecontroleerde migratiestromen op het Afrikaanse continent en naar Europa (waar nogal wat Europeanen bang voor zijn) kunnnen zo beperkt worden. Het creëert vooral perspectief voor miljoenen Afrikaanse jongeren en daardoor meer politieke stabiliteit in de landen waar ze wonen: niks zo ontwortelend als een generatie jongeren zonder kansen.

Diepgaande Afro-Europese samenwerking schept tevens mogelijkheden voor de klimaat- en energietransitie. Afrika herbergt immers 39 procent van het mondiale potentieel van zonne- en windenergie (en trekt slechts 2 procent van de mondiale investeringen aan in hernieuwbare energie), evenals overvloedige mogelijkheden voor geothermie en waterkracht. Europa heeft het kapitaal en de knowhow om bij te dragen tot de ontwikkeling van die groene energie, en dat kan ook de EU helpen bij het decarboniseren van haar zware industrie. Dat de EU besliste dat lidstaten hun klimaatdoelen voor 5 procent met internationale koolstofkredieten kunnen realiseren, kan mee de basis te leggen voor een groenere industrialisering van Afrika en de bescherming van het Centraal-Afrikaanse regenwoud, de belangrijkste long van de wereld.

Oude wonden

Als Afrika en Europa op zo'n fundamentele manier samenwerken en gedeelde belangen ontwikkelen, neemt het vertrouwen toe en wordt het ook makkelijker om samen de arbeidsmobiliteit zo te reguleren dat ze in ieders voordeel is.

Voor Afrika kan een evenwichtige samenwerking met Europa bijdragen tot meer welvaart, een groenere economie en meer zelfbewustzijn.

Voor Afrika kan een evenwichtige samenwerking met Europa bijdragen tot meer welvaart, een groenere economie en meer zelfbewustzijn. Dat kan oude wonden uit de koloniale periode helpen helen.

Waar Europa nu zoekende is om zijn eigen plaats te vinden tegenover China en de VS, kan een sterke samenwerking met zijn grote Afrikaanse buur zijn strategische autonomie vergroten. Lees: Europa krijgt toegang tot kritische mineralen die het zelf niet heeft en het kan mee vooroplopen in de klimaattransitie. De Middellandse Zee verandert daarbij van een massagraf in een corridor vol kansen. Dat zal van de Europese samenlevingen vereisen dat ze wakker worden uit hun gezapige sluimer. Dit is 2025 en de wereld ziet er heel anders uit dan dertig jaar geleden.

Deze oproep verscheen op 24 november 2025 ook in De Standaard.