Solidariteit met migranten, mijnheer de president, is niét naïef

‘Deze immigratiegolf is te sterk om niet te worden tegengehouden.’ Met die woorden riep de voorzitter van de Raad van Europa, Donald Tusk, vorige week Mama Merkel terug. Europa heeft volgens Tusk geen solidariteitsprobleem maar ‘een capaciteitsprobleem’. Bovendien, voegde hij er vinger-in-de-lucht-gewijs aan toe: ‘het is te gemakkelijk om Europa binnen te komen’.

Voor Tusk zijn ‘de migranten’ één potje. Gelukzoekers, vluchtelingen, asielfraudeurs: ze zijn allemaal hetzelfde zootje ongeregeld. Vreemd volk dat zijn eigen boontjes niet wil doppen, inbegrepen de Syriërs, Afghanen en Eritreeërs die de top drie vormen van asielzoekers in Europa.

Niet dat ik het met Tusk eens ben, ik geloof dat migreren een recht en vluchten een hel is.

Maar goed, dacht ik, laten we ons eens proberen in te leven in de gedachten van meneer Tusk en een creatieve denkoefening doen om te zien of zìjn gedachtengang dan zo realistisch is. Opdracht: hoe komen we tot een werkbare “Tuskoplossing” om ons vrije Europa te sparen van ‘ongewenste inwijkelingen’?

Migratiestop

Wat betreft legale kanalen om Europa binnen te komen, hebben we al behoorlijk wat drempels ingebouwd. ‘Eigen safety first’ bewaken we al meer dan veertig jaar met een algemene migratiestop. Wie van buiten de Europese Unie, China, India of de VS, via arbeid naar hier dacht te komen, is eraan voor de moeite. Tenzij hij of zij de juiste scholing in de juiste universiteit, of gewoon rijke ouders heeft.

Ook gezinshereniging legden we stevig aan banden. Maar nog niet stevig genoeg, klinkt het dezer dagen. Dat vindt bijvoorbeeld ook onze eigen Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Meteen na de Parijse Aanslagen zag die zijn kans schoon om — jawel — een link te leggen tussen terrorisme en gezinshereniging. Want in het kader van onze gezamenlijke veiligheid, moet ook gezinshereniging in de toekomst strenger. Vooral de gezinshereniging met niet-Europeanen, en ‘en passant’ ook de Europese Nederlanders met niet-Europese roots, moet moeilijker, klonk het, Syriërs en hun verbrokkelde families uit een inmiddels verdwenen land inbegrepen.

Waar is de Europese asielpoort?

Ook binnen de asielprocedure kom je Europa makkelijker binnen langs het keldergat dan langs de voordeur. Wie de Europese asielinstanties wil bereiken, moet de Europese logica volgen. Die is: je kan legaal asiel aanvragen als je illegaal Europa binnenkomt.

‘Laten we in één zwik verdedigingswallen en een diepe slotgracht leggen rond de héle unie, inclusief alle Europese eilandjes.’

Om de illegale weg te blokkeren, bouwen we bovendien hekken. We bouwden er de laatste jaren in Griekenland, Bulgarije, de Spaanse enclaves, Hongarije. Straks bouwt ook Macedonië eentje. Strak plan. Alleen houdt het de massa’s niet tegen.

Want in 2012 kwamen 70.000 migranten naar Europa. Drie jaar later, nadat 235 kilometer nieuwe draad aan stukjes Europa werd geplaatst, kwamen 800.000 migranten binnen. Ze nemen koppig een andere route, en vegen, op zoek naar nieuwe gaten in de Europese grens, hardnekkig hun voeten aan woelige zeeën, landmijnen en agressieve grensbewakers.

Er zit dus, willen we de veiligheidslogica van Tusk volgen, niets anders op dan in één keer verdedigingswallen en een diepe slotgracht te leggen rond de héle unie, waarbij we meteen ook alle eilandjes in de Egeïsche zee omwallen. Vervolgens installeren we bijvoorbeeld een EDVZ (Europese Dienst Vreemdelingenzaken) aan onze Europese toegangspoort, waar het kaf van het koren wordt gescheiden en waar de èchte vluchtelingen een asielaanvraag kunnen doen.

Eerste heikele punt (voorbij de nijpende Europese budgettekorten waar Tusk ook nog naar verwees) is waar die poort precies moet komen. In Griekenland — dat daarvoor uiteraard rijkelijk beloond zou worden?

Zo’n Europese asielinstantie op Europese bodem, betekent dat het Europees wettelijk kader geldt. Volgens de Europese Opvangrichtlijn zouden we dan ‘materiële voorzieningen beschikbaar’ moeten stellen voor iedereen ‘die een verzoek om internationale bescherming doet’. Ga daar maar eens aanstaan als je, volgens Tusks idee, die asielzoekers minstens achttien maanden wil screenen.

Turkije dan maar?

Een EDVZ in Turkije dan maar? Daar zijn we toch al bezig met “iets” op te bouwen. We beloofden Ankara drie miljard euro en nieuwe Europese toetredingsgesprekken. In ruil moeten de Turken de Syriërs, Irakezen en Afghanen dan binnen hun grenzen houden.

Maar stel je voor dat tachtig miljoen Turken, met de aanwezigheid van zo’n migratiekanaal op hun grondgebied, tot het besef komen dat ze met een paar telefoontjes en een simpele busrit naar de EDVZ in Istanboel of Ankara naar Europa kunnen komen? Dat is niet zomaar uit de lucht gegrepen, want ik hoorde laatst van een Turkse Koerd dat alle Turken en Koerden, van Edirne, over Anatolië tot in Kars, weg willen uit hun land. Omdat ze Erdogan beu zijn, of omdat ze de verschroeiende hitte van nabije oosterse brandhaarden in Syrië en Irak voelen.

En rest dan ook de vraag wat je bovendien doet met die stroom asielzoekers uit alle windrichtingen die zal samenvloeien in grenspost Turkije? Want met zo’n EDVZ op Turks grondgebied zal niemand nog via Libië, Algerije, Marokko of Moldavië naar Europa proberen geraken.

Dan zit er maar één ding op: het idee van de volledige omwalling behouden maar de EDVZ afschaffen. Wie weg is, is niet gezien en we leven verder in Europese vrede. Zoiets.

Voorbij Tusk

Tot hier de Tuskdenkoefening. Die, het is u wellicht niet ontgaan, volledig voorbij gaat aan internationale verbintenissen over migratie en de bescherming van vluchtelingen.

De realiteit, we kunnen dat blijkbaar niet genoeg herhalen voor meneer Tusk en diegenen die zijn ideeën sympathiek vinden, is dat 60 miljoen mensen wereldwijd op de vlucht zijn. Mensen vluchten voor natuurrampen, extreme armoede en conflicten. En die situeren zich niet alleen in Syrië.

‘Ondertussen zouden we moeten weten dat niet de 28 lidstaten maar drie buurlanden van Syrië de Syriërs opvangen.’

In de hele regio zuidwaarts van Europa zijn aanhoudende conflicten en rampen, van West-Afrika tot het Himalyagebergte. De overgrote meerderheid daarvan vlucht binnen de eigen landgrenzen, de tweede grootste groep bevindt zich in de buurlanden.

Als we naar Syrië kijken, die ook in België de grootste groep van instromers vormen, zouden we intussen moeten weten dat kleine landen als Libanon en Jordanië respectievelijk anderhalf miljoen en één miljoen mensen opvangen, en Turkije 2,3 miljoen.

Wel, dat zet een en ander in perspectief. Toch?

Dan nu het echte verhaal

Libanon bijvoorbeeld, een land met 6 miljoen inwoners, huisvest anderhalf miljoen Syriërs. In dit zogenaamde middeninkomensland leven maar liefst 1 miljoen Libanezen zelf tegen of onder de armoedegrens. De beloofde 43 miljoen euro aan humanitaire hulp die Libanon vorige week kreeg doorgestort van de EU, is een habbekrats voor een land dat zijn eigen economie en sociale dienstverlening niet eens op poten krijgt. Een land bovendien dat er sinds begin dit jaar alles aan doet om de rechtenloze Syriërs op zijn grondgebied de boodschap te geven dat ze toch niet meer zo welkom zijn. En geloof me, ik bezocht het land onlangs, het is geen pretje om in Libanon als Syriër te leven.

Libanons buurland Jordanië kreeg 28 miljoen euro, nog zo’n habbekrats.

Maar Turkije krijgt dus drie miljard euro. Die belofte van extra zakgeld, leverde al een eerste resultaat op: de dag na de top tussen Europa en Turkije werden maar liefst 1300 vluchtelingen opgepakt voordat ze de oversteek naar Griekenland zouden wagen. Het lot van de opgepakte vluchtelingen, waaronder Syriërs, Afghanen, Irakezen en Iraniërs, is onduidelijk, schreef de correspondente van De Standaard in Istanboel.

Arm arm Europa.

‘De mythes dat migranten onze banen komen stelen, de demografische balans verstoren en het Westen islamiseren, worden door politici nauwelijks ontkracht.’

Als Tusk zegt dat niet hij maar het volk het debat rond migratie heeft opgeëist, vergeet hij één ding. De mythes dat migranten onze banen komen stelen, de demografische balans verstoren en het Westen islamiseren, worden door politici nauwelijks ontkracht. Dat zegt William Lacy Swing, de ambassadeur van de Internationale organisatie voor Migratie.

Integendeel, voeg ik daar zelf even aan toe, de Tusks van deze wereld, en het zijn er meer dan we denken, onderstrepen het verhaal van de “indringer”.

Dat is toch vreselijk als je weet dat zij die de Middellandse Zee willen oversteken, mensen zijn in een wanhopige situatie die, net als ieder normaal mens, een leefbare toekomst willen.

Het is onze verdomde plicht om vluchtelingen te helpen, hen te beschermen. Weigeren bescherming te bieden aan mensen die in gevaar zijn, is niet alleen moreel laakbaar, het is ook strafbaar. Dat heet, in juridische termen, nalatigheid of schuldig verzuim.

Bescherming bieden is, met andere woorden, dus niet eens zo naïef.