België veroordeeld voor opvang minderjarige vreemdelingen

Al in 2011 dienden drie Belgische organisaties* een collectieve klacht in tegen België, dat niet-begeleide en begeleide minderjarige vreemdelingen zonder wettig verblijf in de kou laat staan. Het Comité voor Sociale Rechten van de Raad van Europa stelt de organisaties nu in het gelijk. De Raad stelt dat ons land een aantal rechten volgens het Europees Sociaal Handvest schendt. België laat kinderen op straat aan hun lot over, en stelt hen bloot aan een aantal risico’s die kunnen uitlopen in bedelarij, economische en seksuele exploitatie. Ons land schendt ook het recht op bescherming van de gezondheid en het recht op sociale, wettelijke en economische bescherming, aldus de Raad.

‘Dat is een belangrijk signaal’, zegt Katja Fournier van het Platform Kinderen op de vlucht. ‘We hopen dat België nu de stap zal zetten naar structurele opvang voor àlle  jongeren die nu op straat zitten.’

Geen nieuw probleem

De voorbije jaren weigerde België niet begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) op te vangen en bijzondere bescherming te bieden, een problematiek die maar al te gemakkelijk onder de mat werd geveegd. Aan de basis lagen zowel de verzadiging van de Belgische opvangstructuren als het politieke getouwtrek tussen de federale staat en de gemeenschappen die de hete aardappel naar elkaar doorschuiven.

Al jaren vallen kinderen zonder papieren tussen de opvangstructuren van bijzondere jeugdzorg, in handen van de gemeenschappen, en de federale Belgische asielopvang (Fedasil). Beide schuiven de jongeren door naar elkaar. De Block liet intussen ook weten dat ze onderhandelt met de gemeenschappen om dit recht te trekken. Maar de partijen onderhandelen al jaren,  een samenwerkingsakkoord laat immers al tien jaar op zich wachten.

Noodopvang = niet structureel

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block kreeg dit jaar nochtans goede punten voor haar beleid, waarin ze zich zowel kordaat als humaan opstelt. De Block zorgde er ook voor dat zich de voorbije winter geen nieuwe opvangcrisis voordeed. ‘Het Winterplan 2012 vermeed inderdaad de menselijke drama’s die we de winters ervoor zagen maar ik herhaal dat er nog steeds geen structurele oplossing is’, aldus Fournier. ‘En intussen zien we ook meer uitsluitingsmechanismen voor kinderen zonder papieren. Zo zien we dat identiteitspapieren en officiële documenten uit bepaalde landen niet erkend worden. Dat geldt voor bijvoorbeeld Guinee en Afghanistan.’

‘Sinds begin dit jaar wordt de identificatie van niet-asielzoekende NBMV bij de Dienst Vreemdelingenzaken gecentraliseerd. Dat is tegen de Voogdijwet die zeer duidelijk stipuleert dat de Dienst Voogdij verantwoordelijk is, niet de DVZ, die migratie moet controleren en niet, zoals de Voogdijdienst, het hoogste belang van het kind moet beschermen.’

Bij de Franse gemeenschap liep de winteropvang voor NBMV af op 28 februari en de algemene noodmaatregelen voor de winteropvang worden op 30 maart stopgezet. Maar voor NBMV wordt de noodmaatregel voortgezet, reageerde De Block nadat bekendgemaakt werd dat Europa de klacht erkent van de Belgische belangenorganisaties voor minderjarige vreemdelingen. ‘Alle minderjarige vreemdelingen, ook de jongeren die geen asiel aanvragen, zullen een plaats krijgen in het opvangnetwerk’, aldus De Block.

Dat klinkt mooier dan het is, reageert Katja Fournier. ‘Ook dit blijft noodopvang, geen structurele opvang. Deze kinderen en jongeren hebben nood aan aangepaste vaste structuren en psychosociale begeleiding. Zaken die noodopvang niet biedt.’

Gezinnen

In 2012 weigerde Fedasil aan 1056 gezinnen de opvang wegens ‘verzadiging van het netwerk’. Concreet werd daarbij aan niet meer dan 4314 personen, waarvan 2378 kinderen het recht op opvang ontzegd.

‘Kinderen uit gezinnen zonder wettig verblijf hebben recht op materiële hulp, en dat betekent opvang in een opvangcentrum van Fedasil. Maar sinds 2007 weigert Fedasil die gezinnen die geen asiel aanvragen’, vertelt Fourniers collega, Laetitia Van der Vennet. ‘In dat geval is de laatste strohalm voor gezinnen om Fedasil te laten veroordelen, en zo hun opvangrecht toch op te eisen. Maar dat is uiteraard geen structureel antwoord. Bovendien, ook al oordelen arbeidsrechtbanken in het voordeel van de gezinnen , slechts tien procent van de gezinnen kiest een gerechtelijke procedure. De drempel is veel te hoog. Wat gebeurt met die gezinnen, weten we niet: een deel komt op straat, een deel zoekt oplossingen bij vrienden en kennissen.’

In 2012 werden 805 zaken ingesteld tegen Fedasil bij de Arbeidsrechtbank, waarvan 30 procent betrekking hadden op gezinnen zonder wettig verblijf. 127 gezinnen werden opgevangen na een veroordeling door de Arbeidsrechtbank en 15 na een aanbeveling door de federale Ombudsman.

 * ngo Defence for Children-België, AMO Service droit des jeunes Bruxelles (SDJ) en het Platform Kinderen op de vlucht.

Lees ook het dossier Kraakjong: Mohamed, minderjarige buiten de Brusselse opvang