“‘Creatief met crisis’
Ik lees in een Brusselse krant ‘alarmkreten uit alle hoeken over de Vlaamse economie, een gevolg van de aanhoudende economische crisis’. In dezelfde krant lees ik echter dat ook deze zomer Vlamingen zich massaal zullen bezondigen aan ‘luxeverzuim’ om betaalbaarder op vakantie te gaan. We gaan dus toch nog op vakantie. Misschien met de hand op de knip, maar de crisis heeft onze welvaart (nog) niet verpletterd.
De diepte van de gaten die de economische en sociale crisis in het zuiden van het continent heeft geslagen, kunnen we ons hier nauwelijks voorstellen. In Griekenland ligt de gemiddelde werkloosheid nog steeds op 30 procent. In de rijen voor gemeentelijke voedselbedeling staan niet langer alleen sans-papiers. In Portugal bedraagt het gemiddelde salaris 840 euro, het minimumloon is er niet hoger dan 480 euro. De belastingen op inkomen en consumptie werden drastisch verhoogd.
Tegelijk werden sociale voorzieningen in de gezondheidszorg en het onderwijs teruggeschroefd. In Spanje, waar tien jaar lang in een verschroeiend tempo woningen werden gebouwd, barstte de vastgoedzeepbel. Terwijl drie miljoen woningen leegstaan, wordt het aantal gedwongen uitzettingen op 171.110 geraamd.
Overlevingsstrategieën
Terwijl ze zich het brood uit de mond sparen, zoeken burgers naar nieuwe oplossingen, als antwoorden op falende overheden. In het dossier Zuid-Europa: het gevecht tegen de crisis beschrijven drie Zuid-Europese journalisten hoe burgers in drie crisislanden op zoek gaan naar overlevingsstrategieën.
In Spanje slaagden burgeractivisten erin het recht op wonen op te eisen en de Spaanse banken te kijk te zetten. In het Portugese industriestadje Portalegre haalden mensen de Ajudada onder het economische puin vandaan, een term die verwijst naar de collectieve landbouwarbeid van weleer, waarbij gemeenschappen samenwerkten om de landbouwkalender te kunnen bijbenen. In Griekenland heropenden fabrieksarbeiders hun fabriek onder de slogan ‘werknemers kunnen het zonder bazen af’.
Nood breekt wet en maakt geesten wakkerder, niet alleen om brood op de plank te krijgen, ook uit zelfrespect. Waardigheid, schrijft de Griekse Maria Alexaki, is het voedsel waarop mensen in tijden van economische crisis kunnen overleven.