Bendes zijn de baas in Venezolaanse gevangenissen

“Drie groepen probeerden maandagnacht de macht te grijpen in de gevangenis. De gevechten gingen door tot de Nationale Garde de gevangenis bezette en de orde herstelde”, licht de regiocommandant van de Nationale Garde, generaal Jesús Bermúdez, toe.

Het probleem achter het geweld is dat de staat “al lange tijd de gevangenissen verwaarloost”, zegt Humberto Prado van de Venezolaanse Gevangenissen Observatie, een niet-gouvernementele organisatie. “Gedetineerden vormen hun eigen ‘regeringen’ om de gevangenissen te besturen.” Bij de gevechten in gevangenissen, tussen individuele gevangenen of bendes, worden vuurwapens en handgranaten gebruikt.

De Puente Ayala-gevangenis, waar maandagnacht gevechten uitbraken, is gebouwd om 600 gevangenen te huisvesten. Momenteel telt de gevangenis maar 300 gedetineerden, maar het gebouw verkeert in zo’n slechte staat dat gevangenen in een paar overbevolkte cellenblokken bijeen zitten.

“Een groot probleem is de classificatie van gevangenen”, zegt Prado. “Gevangenen die kleine overtredingen hebben begaan, zitten samen met doorgewinterde criminelen vast. Veroordeelde gevangenen en niet-veroordeelden zitten bij elkaar. Die situatie lokt geweld uit.”

Venezuela telt 19.000 gedetineerden in dertig gevangenissen. De helft van de gedetineerden is nog niet veroordeeld, een probleem dat zich ook in de rest van Latijns-Amerika voordoet.

Prado zegt dat dit jaar al 340 gevangenen zijn vermoord “omdat de overheid de gevangenen niet voldoende bescherming kan bieden.” In buurland Colombia, dat al decennialang verwikkeld is in een gewapend conflict, zitten 80.000 mensen achter de tralies. “Maar daar worden jaarlijks slechts vijftien gevangenen vermoord”, zegt Prado.

Venezuela beroept zich erop het eerste land in de wereld te zijn dat de doodstraf afschafte, in 1863. Maar wie in dit land in de gevangenis terecht komt, loopt een groot risico het niet te overleven.

Gedetineerden in Venezuela dreigen regelmatig met hongerstakingen en andere acties om aandacht te vragen voor hun situatie. Ze willen onder meer dat hun zaak juridisch sneller wordt afgehandeld. Vorig jaar sloten verwanten van gevangenen, inclusief kinderen, zichzelf tijdens bezoekdagen op in gevangenissen om meer rechten te eisen voor hun gedetineerde familieleden.

Prado wijst erop dat de situatie de afgelopen jaren iets verbeterd is. In 1999 zat ongeveer 70 procent van de gevangenen in afwachting van een vonnis vast, dit jaar is dat nog 50 procent.

Prado vindt dat de overheid het bestuur van de gevangenissen moet overdragen aan provinciale autoriteiten. Daarnaast zouden meer bewakers met een hogere opleiding moeten worden ingezet. Het overgrote deel van de bewakers is nu niet adequaat opgeleid.