Een genegen correctie op Geert Van Istendael

Geert heeft gelijk dat het hemeltergend is dat het IMF en een deel van de Brusselse (de Europese Commissie) en Frankfurtse (de Europese Centrale Bank) politieke elite na meer dan vier jaar crisis waarschuwen voor de gevolgen van de overdreven besparingsdrift die ze zelf lang hebben gepropageerd (en deels nog steeds verkondigen en opleggen). Een ‘oeps, wij hebben ons vergist’ is inderdaad een schrale troost voor Griekse en Spaanse werklozen, of, erger, weduwen (ook -naren?) van zichzelf van het leven benomen hopelozen.

Andor

Maar Geert vergist zich als hij László Andor onder vuur neemt. Deze Hongaarse socialist is al sinds het begin van de crisis een dissident binnen de Europese Commissie, waar hij sedert 2009 verantwoordelijk is voor de portefeuilles werkgelegenheid en sociale zaken. Van toen af hamert hij onvermoeibaar op de sociale gevolgen van de crisis, en op de noodzaak aan groei- en werkgelegenheidsbevorderende (in economische termen: vraagzijde) oplossingen.

Dat Geert toch deze tegenstem binnen de Commissie aanvalt zou een aan vergeefbare onwetendheid toe te schrijven fout kunnen zijn waarover ik geen correctie zou schrijven, ware het niet dat het een voorbeeld is van een belangrijkere, en riskantere, vergissing die ik vaker detecteer ter linkerzijde. De neiging om het voor te stellen alsof er een complot bestaat waardoor de Europese Commissie, en bij uitbreiding alle supranationale instellingen, bevolkt worden door neoliberale wreedaards. Op die manier geraken we niet voorbij de verontwaardiging en blijft die erg waardeloos, hoe goed geschreven ooit.

Sociaal Europa

We moeten vertrekken vanuit de analyse dat het Europese systeem (vrije markt zonder betekenisvolle sociale correcties op Europees niveau) het neoliberalisme in de hand werkt. En dat vandaag rechtse partijen dominant zijn in alle Europese instellingen. Maar aan deze beide constateringen valt wel iets te veranderen. We kunnen proberen aan te tonen dat alle gewone Europeanen uiteindelijk het slachtoffer worden van een Unie van competitie en besparingen zonder bescherming en solidariteit. De crisis reikt daar, helaas, veel materiaal voor aan. De verklaring voor de spijt- en schuldbekentenissen van het IMF en een deel van de Brusselse elite is wel degelijk voortschrijdend inzicht en overtuiging.

Dus moeten we er vooral op inzetten om na te denken hoe Europa wel moet functioneren, en daar zoveel mogelijk mensen voor overtuigen, zodat progressieve politici opnieuw de plak zwaaien in de instellingen. Een blijvende uitdaging is de concrete invulling van ‘sociaal Europa’. De als Eurogroep voorzitter afscheidsnemende Jean-Claude Juncker heeft onlangs opgeroepen een minimumloon te installeren op het niveau van de eurozone. Dat is ook het resultaat van inkeer, het besef ook dat zonder de gewone man zich resoluut van Europa dreigt af te wenden. Een Europees minimumloon, relatief bepaald op voldoende hoog niveau (bijvoorbeeld 60% van het mediaaninkomen – de Europese definitie van de armoedegrens – in een land), is een goed begin van een sociaal Europa. Maar we moeten verder durven denken. Nu is daar het moment bij uitstek voor. Verontwaardiging is een goede drijfveer, maar het mag geen eindpunt zijn.  

Ferdi De Ville is medewerker aan het Centrum voor EU-Studies, Vakgroep Politieke Wetenschappen, Universiteit Gent en actief binnen Poliargus.