Handvol kandidaten voor het moeilijkste presidentschap ter wereld

De meest opgemerkte kandidatuur op de conferentie in Nairobi kwam vorige week van de Somalische krijgsheer Hussein Aideed. Aideed is de zoon van de beruchte krijgsheer Mohamed Aideed en deed ooit nog dienst bij de Amerikaanse marines. Inmiddels heeft hij het politieke discours al goed onder de knie. Vorige week verklaarde hij als eerste president van een herenigde republiek Somalië naar verzoening en heropbouw te willen leiden en een samenleving te willen bouwen op de idealen van democratie, welvaart en sociale rechtvaardigheid.

Somalië heeft geen centrale regering meer gekend sinds de omverwerping van dictator Siad Barre in 1991. Het land viel uiteen in steeds wisselende territoria waar krijgsheren en clans de wet spelden. De onophoudelijke machtsstrijd heeft de bevolking verarmd en een algemeen klimaat van onveiligheid doen groeien.

Aideed is het hoofd van de Somalische Raad voor Verzoening en Herstel, een machtige groep die een groot deel van het zuiden van het land controleert. Van 1996 tot 1997 kon hij zich al president van Somalië noemen, al had zijn regering lang niet het hele land onder controle.

Aideed zal het onder meer moeten opnemen tegen Abdulrahman Jama Barre, een nauwe verwant van de voormalige dictator en lange tijd minister van Buitenlandse Zaken. Andere kandidaten zijn Abdullahi Yussuf van Puntland, een gebied in het noorden van Somalië dat zichzelf heeft afgescheiden van de rest van het land, en Abdudullah Derow Issack, de parlementsvoorzitter van de Nationale Overgangsregering. Dat voorlopig bestuur werd in 2000 gekozen na de slopende conferentie van Arta in het kleine buurland Djibouti. Maar de voorlopige regering is er nooit in geslaagd haar gezag ook buiten Mogadishu te vestigen.

Aideeds Raad voor Verzoening en Herstel heeft gezworen de Nationale Overgangsregering in Mogadishu van de macht te verdrijven. Misschien gaat dat vanzelf, want het mandaat van het overgangsbestuur verstrijkt in augustus.

Maar de president van het overgangsbestuur, Abdulqassim Salad Hassan, zou van plan zijn met steun van Saudi-Arabië in Mogadishu vredesgesprekken te organiseren en zo zijn tijd te rekken.

De conferentie in Nairobi wordt gesponsord door de buurlanden van Somalië die verenigd zijn in de Intergouvernementele Autoriteit voor Ontwikkeling. Eind oktober vorig jaar tekenden de belangrijkste Somalische facties een bestand dat de weg vrijmaakte voor vredesgesprekken. Het bestand werd intussen al vaak geschonden, maar de gesprekken bleven voortkabbelen. Na zeven maanden van onderhandelingen die veel verwarring en conflicten opleverden, staan de deelnemers nu voor de derde en beslissende fase. Zes rapporten over de belangrijkste knelpunten - de opstelling van een interim-grondwet, de teruggave van gestolen land en bezittingen, ontwapening, economische heropbouw, de verbetering van de internationale betrekkingen en verzoening - die de voorbije maanden werden uitgewerkt, zullen door een plenaire vergadering worden besproken. Daarna moeten een 400-tal delegatieleden een overgangsregering van nationale eenheid kiezen. Die moet dan de eerste democratische verkiezingen sinds 1969 voorbereiden. Een probleem is dat niet alle Somalische facties aan de gesprekken in Nairobi deelnemen.