Moslimrebellen in Thailand hopen op vrede

Het gewelddadige conflict tussen de islamitische minderheid in de zuidelijke provincies van Narathiwat, Yala en Pattani en de boeddhistische staat gaat terug tot de jaren zestig en is gegroeid uit de onvrede van de moslims over hun behandeling als minderheid in Thailand. Islamitische separatisten voeren sindsdien geregeld aanslagen uit tegen overheidsinstellingen.

Het huidige geweld in het zuiden van Thailand volgt op een relatief rustige periode van tien jaar. Sinds de opflakkering van het conflict begin januari 2004, zijn al meer dan 1.400 mensen om het leven gekomen. De voorbije week werden twee burgers doodgeschoten en vier politiemannen neergeschoten. Enkele politiekantoren en een legerpost werden bestormd en een basisschool in brand gestoken.

Voormalig premier Thaksin, die vorige week door generaal Sonthi van de macht werd verdreven, krijgt de schuld voor de nieuwe golf van geweld. Toen hij in 2001 aan de macht kwam, maakte hij in plaats van het leger de politiediensten verantwoordelijk voor de veiligheid in het zuiden van het land.

“De politie staat bekend om zijn corruptie en misbruiken. Dat bracht helemaal geen beterschap”, zegt professor Thanet Aphornsuvan van het departement geschiedenis van de Universiteit van Bangkok.

Thaksin reageerde op het geweld door strenge veiligheidsmaatregelen op te leggen. Hij vaardigde ook de krijgswet uit in het zuiden van het land, “wat de situatie nog verslechterde”. De lokale bevolking had geen mogelijkheid meer om haar mening te uiten, en de polarisatie groeide nog.

Met de putsch van generaal Sonthi is er nu hoop gekomen dat de Thaise staat snel vrede gaat sluiten met de moslims. Sonthi is zelf een moslim in het verder overwegend boeddhistische Thailand en wordt beschouwd als een bruggenhoofd met de moslimminderheid in het zuiden van het land. Zijn “vriendelijk” imago maakt hem geschikt voor een rol als bemiddelaar.

Waarnemers vrezen echter dat Sonthi weinig invloed heeft op de separatistische groepen in het zuiden. Zelf is hij namelijk afkomstig van de moslimgemeenschap in het centrum van Thailand. Bovendien draait het conflict in het zuiden niet zozeer om religie, maar om cultuur. Zo is het voor de moslims verboden om hun oorspronkelijke taal Yawi, een Maleisisch dialect, te gebruiken. De taal is verbannen van de scholen en krijgt geen ruimte in de media.

Toch krijgt de 59-jarige generaal van de moslims het voordeel van de twijfel. Dat dankt hij vooral aan twee uitspraken die hij in het verleden heeft gedaan. In april onthulde Sonthi dat lokale overheden in het zuiden “zwarte lijsten” gebruikten om moslimmannen te arresteren die van geweldplegingen werden verdacht.

Enkele weken voor de staatsgreep deed hij ook een oproep tot verzoening tussen boeddhisten en moslims, een verzoek dat door de regering van Thaksin werd afgeschoten omdat zij de rebellen altijd als “terroristen” heeft beschouwd.

“Sonthi heeft voldoende redenen om het vertrouwen (van de moslims, red.) te winnen, maar om écht aanvaard te worden zal hij meer moeten doen zoals bij voorbeeld de belofte dat hij alle schendingen van de mensenrechten in het zuiden opnieuw zal onderzoeken”, zegt Sunai Phasuk, een Thaise onderzoeker voor Human Rights Watch.

Professor Thanet gelooft dan weer dat de vrede alleen kan worden hersteld “als het leger de definitie van Thaise eigenheid verbreedt door de lokale bevolking toe te laten hun eigen taal te gebruiken om een nationale dialoog aan te gaan. Wat wij willen is openheid. Als er eenmaal openheid is, zal wederzijds begrip snel volgen”, aldus Thanet.