Oxfordprofessor waarschuwt voor 'Toyotisering' van de woestijn

De professor aan de gerenommeerde universiteit van Oxford is duidelijk geen fan van Parijs-Dakar. Als het aan mij lag, mochten terreinwagens met vierwielaandrijving niet langer off-road rijden, zegt Goudie. De jeeps vormen niet de grootste oorzaak van de toename van de stofstormen - dat is voortschrijdende verwoestijning door klimaatverandering en op sommige plaatsen overbegrazing - maar ze veroorzaken wel degelijk ernstige schade. De voertuigen zijn zonder twijfel een belangrijke factor rond grote steden als Caïro, waar ze in groten getale in de zandvlaktes rondtoeren, ieder over zijn eigen track.

De schade ontstaat volgens de hoogleraar omdat de meeste woestijnoppervlakken bedekt zijn met een beschermlaag van korstmossen, klei, algen of keien, bovenop de laag met fijn zand. Wagens rijden de beschermlaag kapot en waaien het fijne stof op - en die stofwolken dragen op termijn bij aan heuse woestijnstormen.

Een stofstorm is gewoonlijk 200 kilometer breed en draagt tussen de 20 en de 30 miljoen ton zand mee. De gevolgen van die stormen blijven niet tot woestijnlanden beperkt. Saharastormen verspreiden het rode fijne zand over de hele wereld. Ze leggen een rode waas over de Alpen en hebben zelfs al schade toegebracht aan de koraalriffen in de Cariben, zo toonden Goudies studies aan.

De hoogleraar vond ook bewijzen dat het zout dat met het stof wordt meegevoerd de landbouw in verafgelegen gebieden schade kan toebrengen. Dat kan op zijn beurt weer leiden tot meer woestijn, en meer stof. Woestijnstof kan ook rechtstreeks op de luchtwegen inwerken: bij het Aralmeer in Kazachstan vertonen de omwonenden allergische reacties omdat het stof vaak ziektekiemen en pesticiden meedraagt.

Volgens Goudie wordt jaarlijks tot drie miljard ton stof in de atmosfeer geblazen. Bijna de helft van het woestijnstof boven de aarde komt van de Bodele-regio vlakbij het bijna volledig uitgedroogde meer op de grensregio tussen Tsjaad, Kameroen, Nigeria en Niger.

Toch nemen verwoestijning en gevolgen als stofstormen niet overal ter wereld toe, merkt hij op. In Australië, de Verenigde Staten en China is de hoeveelheid stof in de atmosfeer gedaald, voornamelijk door veranderingen in klimaatpatronen, maar ook door verbeterde landbouwmethodes. (ADR/MM)