Spaanse rechter vraagt uitlevering 10 Salvadoraanse ex-militairen

Wat is er aan de hand? Op 8 augustus vond een Spaanse rechter dat minstens tien Salvadoraanse militairen in Spanje terecht moeten staan omdat ze verantwoordelijk geacht worden voor de moord op zes jezuïeten en twee medewerksters in november 1989, tijdens een offensief van de toenmalige geurrilla. Gezien vier van de paters van Spaanse afkomst waren heeft die rechter de aanklacht tegen de militairen ontvankelijk verklaard.

Op de eerste plaats vroeg de rechter aan het Hoger Gerechtshof van El Salvador om gecertificeerde copieën van een proces dat in de jaren negentig in El Salvador tegen de militairen werd gevoerd, maar de Opperrechters weigerden de documenten naar Spanje te sturen.

De Spaanse rechter riep de tien beklaagden op om zich bij de rechtbank in Spanje te melden, maar de officieren vertikten het om naar Spanje te reizen, waar ze waarschijnlijk in de gevangenis terecht zouden komen. Ondertussen is enkele maanden geleden een van die officieren (Emilio Ponce, ex-minister van defensie) overleden.

Als antwoord op de weigering van de Salvadoraanse officieren vaardigde de Spaanse rechter via Interpol een aanhoudingsbevel uit. Dat kwam op 8 augustus in handen van de Salvadoraanse burgerpolitie, die, gezien internationale afspraken, meteen tot aanhouding van de aangeklaagden moet overgaan. Maar de officieren wisten van het aanhoudingsbevel en gingen de dag ervoor (vrijwillig) naar een kazerne van het leger (die kazerne was vroeger het hoofdkwartier van de “Guardia Nacional”, waar ik zelf ooit gevangen zat en gefolterd werd) om daar “beschutting” te zoeken.

Geen enkele juridisch scenario is daarop voorzien. De militairen zijn niet door de politie opgepakt, maar lopen ook niet vrij rond (hoewel ze hun bed, tv en bar zullen hebben in “hun” kazerne). Maar formeel heeft de ploitie hen niet opgepakt. De minister van Defensie heeft de volgende dag de militairen wel aan justitie “overgeleverd”. Met andere woorden, de rechter is naar de kazerne (en dus niet naar de gevangenis) gegaan, heeft daar zijn rapport opgemaakt en de hele zaak naar het Hoger Gerechtshof doorgespeeld.

Dit Hoger Gerechtshof moet nu beslissen of de militairen aan Spanje zullen worden uitgeleverd.

Tot zover de feiten. Maar nu de discussie. Allerlei juiste en onjuiste argumenten worden gebruikt om de opperechters te beïnvloeden in hun beslissing.

Zij die vinden dat de militairen niet aan Spanje moeten worden uitgeleverd gebruiken de volgende argumenten (zonder in juridisch gekibbel te willen vervallen):

• De militairen werden al tijdens een proces in El Salvador in 1992 voor die feiten beoordeeld. Niemand mag 2 keer beoordeeld worden voor eenzelfde feit.
• Spanje heeft niets met misdaden van El Salvador te maken. Dat is een rechtstreekse inmenging in onze autonomie.
• In 1993 is er een algemene amnestiewet goedgekeurd voor alles wat tijdens de oorlog is gebeurd. Die wet is nog steeds van kracht, dus Spanje kan de militairen niet oproepen, want ze zijn door de amnestiewet beschermd.
• De militairen bedreven die misdaad meer dan 20 jaar geleden. Dus dat is verjaard.
• Nu de militairen veroordelen of naar Spanje uitwijzen betekent oude wonden openen. Om de vrede in het land te bewaren is het beter alles te vergeten en vergeven. Als we de miliatairen nu uitwijzen, zullen honderden processen aangespannen worden, tegen zowel het leger als tegen de guerrilla leiders. Het vredesproces loopt daardoor gevaar.

De voorstanders van uitzijwing van de beklaagden naar Spanje zeggen daarentegen:

• Het proces van 1992 was een schijnproces, totaal corrupt en waar twee ondergeschikten veroordeeld werden, maar die dank zij de amnestiewet enkele maanden na hun veroordeling vrij kwamen. Ook de Spaanse rechter vindt dat het Salvadoraanse proces absoluut een schijnproces was. Met andere woorden, de militairen zijn nog nooit beoordeeld geweest voor de moord op de Jezuïeten.
• De moord op de Jezuïeten is een oorlogsmisdaad die elke nationale rechtspraak overstijgt. El Salvador heeft verschillende internationale afspraken hierover ondertekend en die zijn belangrijker dan de nationale wetgeving.
• Geen enkele oorlogsmisdaad kan door een nationale anmestiewet toegedekt worden. De Salvadoraanse amnestiewet is voor wat betreft deze oorlogsmisdaad ontoepasbaar. Bovendien kan de amnestiewet niet toepasselijk zijn voor regeringsfunctionarissen die actief waren op het moment van de goedkeuring van de amnestiewet. Tenslotte is de amnestiewet ongeldig verklaard door internationale gerechtshoven, maar El Salvador heeft die uitspraken steeds naast zich neergelegd.
• Oorlogsmisdaden verjaren niet. Ze kunnen ten allen tijde weer opgenomen worden in de internationale rechtspraak.
• De oorlogswonden zijn niet geheeld. Degenen die de amnestiewt hebben goedgekeurd hebben nooit aan de slachtoffers of hun nabestaanden hun mening gevraagd. Met andere woorden, de amnestiewet werd aan de slachtoffers opgelegd als een “vredesinstrument”. De vredesakkoorden zijn het vredesinstrument. De amnestiewet daarentegen is een middel om de misdadigers te beschermen. Of die misdadigers nuuit het leger komen of uit de guerilla, ze moeten allen veroordeeld worden voor oorlogsmisdaden. De wonden zullen alleen geheeld worden als men weet wat er gebeurd is en aan wie men moet vergeven.

Nu is het woord dus aan de opperrechters. Die moeten binnenkort een uitspraak doen. Wat nu al duidelijk is: alleen de helft van de bevolking zal het met de rechters eens zijn…

Persoonlijk denk ik dat de officieren niet aan Spanje zullen worden uitgeleverd. Het geld, de rijken, de machtigen en de corrupten zullen zegevieren.

Persoonlijk vind ik dat de militairen tenminste voor één oorlogsmisdaad zouden moeten worden veroordeeld. Tijdens hun bewind kende ons landje 228 massamoorden. Tenminste voor één daarvan zouden ze moeten worden veroordeeld.

U leest het wel in de krant, mochten ze, tegen alle verwachtingen in, toch aan de Spaanse rechter toegewezen worden. Dat wordt wereldnieuws.