Iran en de kwestie Facebook

Het lijkt erop dat Facebook en andere sociale netwerksites voor velen deel van de dagelijkse basisbehoeften is geworden. In een aantal landen wordt deze relatief nieuwe manier van sociale organisatie en communicatie  echter gecensureerd of zelfs volledig verboden. Iran hoort bij de laatste groep.

Protest en de rol van internet

Toen Mahmoed Ahmadinejad in 2009 met een kleine meerderheid werd herverkozen als president, beschuldigde de oppositie hem van verkiezingsfraude. Er braken grote demonstraties uit. De demonstranten eisten dat er een  nieuwe telling van de stemmen plaatsvond. Net zoals in de Arabische Lente twee jaar later, waren Facebook en andere sociale netwerksites zoals Twitter een effectieve manier om demonstraties te organiseren. Zelfs nadat een officieel politiek orgaan het verkiezingsresultaat bevestigde hielden de demonstraties aan. Een van de besluiten die de regering nam om de demonstraties te temmen was het verbieden van de sociale netwerksites.

Uitbreiding van de FB vriendengroep

De tweede regeringsperiode van Ahmadinejad (2009-2013) werd gekenmerkt door een grote druk op internetcafés. Er werd met name gecontroleerd of internetcafés geen illegale programma’s geïnstalleerd hadden die toegang gaven tot  Facebook . Deze controle is sinds enkele maanden aanzienlijk verminderd. Sinds afgelopen zomer Rohani als president werd verkozen, wordt de druk opgevoerd  om de filter, zoals ze in het Perzisch zeggen, van deze sites te verwijderen. Het wordt nog interessanter. Verschillende leden van Rohani’s kabinet hebben Facebookpagina’s en maken daarvan zelfs publiekelijk gebruik. Met name de Facebook pagina van de minister van buitenlandse zaken, Mohammad Javad Zarif, wordt dagelijks miljoenen keren bekeken en de comments die hij post worden vaak door tienduidenzen geliked. Kranten en andere media maken ook vaak gebruik van deze informatie. Op dit moment is toegang tot Facebook alleen mogelijk door middel van een zogenaamde VPN verbinding die de nationale internetcontrole omzeilt. Kortom, het is duidelijk dat ondanks het officiële verbod, Facebook niet alleen veel gebruikt wordt, maar ook deel uitmaakt van de PR-machine van Rohani’s kabinet.

Like/Unlike 

Politieke instanties die onafhankelijk zijn van de regering houden er een andere mening op na. Bijvoorbeeld, politiekolonel Emaayl Ahmadi Moqadam gelooft dat wanneer “ambtenaren meer en meer de rode lijn overschrijden […] dit geen goede zaak is .[…] Sommige ambtenaren moeten uitkijken dat ze de wet niet schenden.” Een andere reden die hij aanbracht om de filter opFacebook te behouden is de controle die de Staat dan heeft over cybercriminaliteit. Hij beweerde dat “terwijl globaal ongeveer 20 tot 30 percent van de cybercrime ontdekt wordt, ontdekt ons land 80 percent van alle computercriminaliteit”. Het hoofd van het Centrum van Statistisch Onderzoek en Rechterlijke Informatie had een complexere uitleg. Hij beweerde dat “we geen definitieve tegenstander van Facebook zijn, maar tegen de corruptie die daar plaatsvindt en de acties die de staatsveiligheid in gevaar brengen”. Hij maakte het nog ingewikkelder: “Lid zijn van Facebook is geen misdaad. Wat er gebeurt op deze sociale netwerksite is een misdaad”.

Ondertussen wordt de kwestie Facebook door de staat geëvalueerd en wordt gekeken of Facebook niet botst met culturele waarden. De kwestie Facebook laat zien hoe politiek getint het dagelijks leven is voor de meeste Iranezen en hoe snel er, zonder dat er wetten veranderd zijn, toch een andere sociale atmosfeer kan ontstaan. Deze kwestie zal ook blootleggen in hoeverre bepaalde ‘culturele’ politieke instituties, zoals het Ministerie van Cultuur en Islamitische Leiding, macht over wetgeving kunnen uitoefenen. Wie weet, misschien keert Facebook dus binnenkort terug naar Iran.