Aardbeving zet Chinese dammenambities op losse schroeven

De aardbeving trof een gebied dat befaamd is voor oude waterwerken. Sichuan was de thuishaven van Da Yu, de legendarische Chinese keizer die meer dan 4 millennia geleden zijn plaats op de troon verdiende door de overstromingen aan banden te leggen. In plaats van dijken te bouwen zoals zijn voorgangers deden, liet Yu kanalen graven waarlangs het overtollige water kon afvloeien. Vervolgens leidde hij het water naar afgelegen landbouwgronden.
Twintig eeuwen later werd Yu’s techniek vereeuwigd in het hydraulische project van Dujiangyan. Het oude systeem – dat nu al 2.000 jaar dienst doet – heeft van de gelijknamige stad een toeristische trekpleister gemaakt en werd door de Unesco als werelderfgoed erkend.
De stad Dujiangyang werd bijna volledig verwoest door de schok met een kracht van 8 op de schaal van Richter. Het oude watersysteem, dat op amper 10 kilometer van het epicentrum ligt, kwam bijna ongeschonden uit de aardbeving. Dat geldt dan weer niet voor de 6.000 dammen en stuwmeren op de rivieren van Sichuan.
 
De aardbeving heeft meer dan 70.000 levens geëist, maar als de dammen het begeven, dreigt een nog grotere ramp. Chinese experts en activisten eisten op 19 juni in een open brief een grondig onderzoek naar de schade aan de dammen in de regio. Uit een officiële studie van het ministerie van Watervoorraden vorige maand, blijkt dat in heel China 2.380 stuwmeren en dammen schade hebben opgelopen bij de aardbeving. Zo’n 69 dammen dreigen het te begeven. Volgens experts is dat slechts de top van de ijsberg.

Wereldkampioen dammen bouwen

In minder dan 60 jaar heeft China ongeveer 87.000 stuwmeren aangelegd, meer dan welk ander land ook. China heeft met de Drieklovendam, een reusachtig waterkrachtproject op de Blauwe Rivier, ook de grootste waterkrachtcentrale ter wereld. Bij de aanleg ervan moesten meer dan een miljoen mensen verhuizen. Nadat het midden en het oosten van het land werden aangepakt, richten Chinese ontwikkelaars nu hun aandacht op de rivieren in de westelijke en zuidelijke provincies.
Meer dan dertig plannen voor grote dammen wachten op goedkeuring en uitvoering. Aanvankelijk liet Peking er in officiële verklaringen weinig twijfel over bestaan dat het de intensieve ontwikkeling van waterkracht in Sichuan zou blijven doordrukken. “Er komen risicoberekeningen voor de toekomstige projecten in het zuidwesten van China, maar ik denk niet dat de aardbeving voor grote veranderingen in de huidige plannen zal zorgen”, zei Liu Ning, hoofdingenieur van het ministerie van Watervoorraden, kort na de ramp.

Breuklijn

Het zuidwesten van China is een van de meest door aardbevingen geteisterde gebieden van het land. Toch werden er al vele grote dammen gebouwd in het geologisch onstabiele Sichuan. De Min-rivier, een zijstroom van de Blauwe Rivier die recht door de bevingszone loopt, telt bijvoorbeeld maar liefst 29 grote dammen. 
Geoloog Fan Xiao denkt dat de bouw van de Zipingpu, de grootste dam op de Min, heeft bijgedragen aan de ernst van de laatste aardbeving. “Nooit eerder was er een zo’n hevige aardbeving in dit gebied”, zegt hij. “Het stuwmeer ligt op een breuklijn en was eind 2006 gevuld. We moeten de mogelijkheid onderzoeken dat de afdamming van de Min een van de oorzaken van de beving was.” Vier aardbevingen in de jaren 1960 in India, Griekenland, Zimbabwe en China zijn toegeschreven aan stuwmeren in de omgeving.
Een reeks van 13 dammen, waarvan velen hoger zullen zijn dan de 150 meter van de Zipingpu, zijn gepland op de Nu-rivier, in de buurt van een andere belangrijke breuklijn nabij de Chinese grens met Birma en Laos.