Afrikaanse leiders kregen meer beloftes dan steun

De Franse president Jacques Chirac had een recordaantal ontwikkelingslanden uitgenodigd, in totaal elf. Daaronder ook Egypte, Algerije, Nigeria, Zuid-Afrika en Senegal. Het was de vierde keer dat de rijkelandenclub in dialoog trad met Afrikaanse gasten. De vier werden niet lukraak uitgekozen: ze vertegenwoordigen het New Partnership for African Development (NEPAD), een ambitieus investeringsplan dat meer ontwikkelingsgeld en privé-kapitaal voor Afrika vraagt en daar meer transparantie en democratische hervormingen tegenover stelt.

Nepad is de basis voor het Actieplan voor Afrika van de G8, dat al sinds de vorige G8-top bestaat. Het Actieplan bevat garanties voor een verhoging van de ontwikkelingshulp aan het continent, maar tot concrete toezeggingen kwam het ook in Evian niet. In het slotplan is enkel sprake van een nieuwe evaluatie van het Actieplan ten laatste in 2005. Zolang NEPAD niet officieel wordt goedgekeurd door de G8, komt er van het Actieplan en de vooropgestelde verhoging niets terecht.

In Parijs is te horen dat NEPAD - het paradepaardje van de Zuid-Afrikaanse president Tahbo Mbeki - Afrika een pad in de korf heeft gezet, omdat het nieuwe hulp afhankelijk maakt van een transparant beleid, en dat ontbreekt naar westerse normen in grote delen van Afrika. Een kaderlid van de G8 klaagt over een ‘Nepadisering’ van de economische samenwerking, en een blokkering van de multilaterale ontwikkelingsprogramma’s, omdat de voorwaarde van transparantie niet vervuld zijn.

Dat de G8-landen in Evian geen drastische verhoging van de ontwikkelingshulp zouden aankondigen, was gezien het economische klimaat te verwachten. Chirac beloofde in Evian dat de ontwikkelingshulp van Frankrijk tegen 2007 een half procent van het bruto binnenlands product zou uitmaken (nu zit Frankrijk aan 0,32 procent). Woensdag wees de krant La Tribune er fijntjes op dat Chiracs regering al beslist heeft om bijkomende budgetten voor ontwikkelingshulp te blokkeren. De besparing zou nodig zijn om de Europese richtlijn inzake begrotingstekorten voor 2006 te halen. Die beleidswijziging is nu al voelbaar in Mali en Congo, waar verschillende projecten werden geschrapt.

Afrika was prominent aanwezig in de slotverklaringen over gezondheid en water, maar buiten de belofte van de Europese Unie om Bush te evenaren met een bijdrage van één miljard dollar aan het Wereldwijd Fonds tegen Aids, Tuberculose en Malaria, namen de G8-landen geen nieuwe initiatieven. Dé gemiste kans is misschien wel de passage over de patentvrije medicijnen. Het slotdocument van de voorzitter stelt dat de acht landen zich zullen inzetten voor het verbeteren van toegang tot de gezondheidszorg, inclusief toegang tot medicijnen en behandelingen tegen betaalbare prijzen voor arme landen en het aanmoedigen van onderzoek naar ziektes die huishouden in arme landen. Over de uitwerking van die vrome wens reppen de G8-landen niet; ze verwelkomen enkel de vrijwillige engagementen van de farmaceutische industrie om medicijnen aan te bieden tegen gereduceerde prijzen. De rijkelandenclub had in Doha nochtans beloofd om de patenten te versoepelen, zodat arme landen goedkope kopieën van broodnodige medicijnen kunnen invoeren.

Bernard Pécoul, de directeur van de medicijnencampagne van Artsen zonder Grenzen is bijzonder misnoegd over het gezondheidsluik van Evian: Het G8-actieplan wijst gezondheidsstrategieën af die de toegang tot medicijnen in arme landen drastisch had verhoogd. Dit actieplan is eigenlijk een inactieplan. Het is bittere pil voor de bevolking in de ontwikkelingslanden.

De G8-landen deden ook geen nieuwe toezeggingen voor schuldvermindering aan de Afrikaanse landen. Tot dusver hebben 22 landen kunnen profiteren van een schuldvermindering van 27 miljard dollar. De G8-landen willen in totaal 85 miljard kwijtschelden aan 35 landen. Deze reductie betekent niets in het kader van de 2.500 miljard die de landen van het Zuiden moeten terugbetalen, zegt Nicolas Guihard van de Franse ngo Agir Ici!.

Chirac gaf na afloop van de top zelf toe dat er op het vlak van de landbouwsubsidies - misschien wel de belangrijkste eis van het Zuiden - geen vooruitgang was geboekt. Ik had verwacht verder te gaan dan dit,” zei Chirac, Zijn voorstel voor een moratorium op subsidies voor landbouwproducten die in ontwikkelingslanden worden ‘gedumpt’, werd afgehouden door de Amerikaanse president George W. Bush. De overheidssteun van de G8 aan hun landbouwers is zeven keer groter dan het bedrag dat ze aan bilaterale ontwikkelingshulp spenderen.