Bankencrisis verandert IJslandse nieuwbouwwijken in spooksteden

Sommige nieuwbouwwijken rond de IJslandse hoofdstad Reykjavik zien eruit alsof er net een neutronenbom is ingeslagen. Er is geen levende ziel te bespeuren. Er liggen straten en er staan lantaarns, maar veel huizen zijn half afgewerkt en de cementmolens draaien niet meer.
De voorbije jaren groeide de bevolking van Reykjavik met één procent per jaar. Er werden verscheidene nieuwe wijken gepland aan de rand van de stad. Gezinnen en projectontwikkelaars betaalden veel voor de mooie stukken grond. Dat moest de overheid aan genoeg middelen helpen om straten aan te leggen, scholen te bouwen en winkels en kleine bedrijfjes aan te trekken.

Leningen in deviezen

De kopers konden makkelijk aan een forse lening komen om hun droomhuis neer te zetten. Zoals in IJsland gebruikelijk was, gingen ze die leningen geheel of gedeeltelijk aan in euro, yen of Zwitserse frank.
Maar in oktober vorig jaar klapte de IJslandse bankwereld in elkaar, een van eerste grote slachtoffers van de internationale financiële crisis. De IJslandse kroon verloor sterk aan waarde, waardoor mensen met een hypotheeklening in vreemde munt per maand minstens een derde meer moeten terugbetalen.
Veel kandidaat-bouwers borgen hun plannen op en proberen hun stuk bouwgrond nu terug te verkopen aan de plaatselijke besturen die verantwoordelijk zijn voor de nieuwbouwwijken. Sommige van die besturen moeten nu op hun beurt leningen aangaan om de kopers terug te betalen. Ze kunnen ook de nieuwe scholen en openbare voorzieningen niet meer financieren waarvan ze elke nieuwe wijk wettelijk moeten voorzien.

Faillissementen

Sommige projectontwikkelaars zijn failliet, andere hebben rijen huizen staan die ze niet verkocht krijgen. Alleen wie over voldoende reserves beschikt, kan zijn investering nog terugverdienen. “Vroeger hadden we een nieuwe wijk op drie jaar helemaal klaar”, zegt Thorleifur Gudmundsson van de vastgoedmakelaar Eignamidlun. “Nu zal het eerder zes tot zeven jaar duren. Waarschijnlijk zullen de grote appartementen en luxeflats het moeilijkst van de hand gaan.”
De crisis in de IJslandse bouwsector dreigt ook in het buitenland een slachtoffer te maken. De Duitse doe-het-zelfketen Bauhaus had vorig jaar in Reykjavik een winkel van 21.000 vierkante meter gebouwd die in december moest opengaan. Door de slechte vooruitzichten is de zaak nu nog altijd niet geopend. Bauhaus denkt erover het hele gebouw weer te demonteren en naar Duitsland te sturen.