Handelsakkoord tussen Zuid-Afrika en Senegal levert politiek dividend op

De Senegalese president Abdoulaye Wade sprong Zuid-Afrika begin deze maand nog bij op de G8-top in Japan. Daar zei Wade dat hij niet gelooft dat VN-sancties iets ten goede veranderen voor de Afrikanen. Dat was ook het standpunt van Zuid-Afrika, terwijl landen als VS en Groot-Brittannië net aandrongen op sancties om de Zimbabwaanse president Robert Mugabe tot toegevingen te dwingen. Door een intimidatiecampagne zette Mugabe in juni de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in zijn land helemaal naar zijn hand.  

De voorbije jaren zaten Zuid-Afrika en Senegal niet altijd op één lijn. Toen de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki in 2000 met een Millennium Africa Renaissance Plan (MAP) uitpakte om meer investeerders naar Afrika te lokken, kwam Wade prompt met zijn eigen Omega Plan op de proppen. Na onderhandelingen met Wade over de overname van een deel van de ideeën uit dat plan, schaarden de twee landen zich achter de opvolger van het MAP, het pan-Afrikaanse New Partnership for Africa’s Development (NEPAD). Maar Wade begon al snel kritiek te leveren op dat nieuwe initiatief. Met uitlatingen als “NEPAD heeft nog geen kilometer nieuwe weg opgeleverd in Afrika” haalde hij zich weer de woede van Mbeki op de hals.  

Toenadering

Nu zijn de plooien blijkbaar weer gladgestreken. In april ondertekenden Zuid-Afrika en Senegal een overeenkomst die de handel tussen de twee landen moet vergemakkelijken. Het akkoord wil ook de samenwerking bevorderen op terreinen als landbouw, cultuur, defensie en toerisme. Sindsdien is er ook een duidelijke politieke toenadering bezig tussen de twee landen.

Zuid-Afrika is de grootste economie in Afrika en stelt Senegal op dat vlak helemaal in de schaduw. Vorig jaar exporteerde Zuid-Afrika voor 33,8 miljoen euro naar Senegal, terwijl Senegal voor amper 250.000 euro naar Zuid-Afrika kon uitvoeren.

“Het akkoord tussen Zuid-Afrika en Senegal is meer een uiting van buitenlandse politiek dan van zuiver handelsbeleid”, oordeelt Peter Draper, een onderzoeker aan het Zuid-Afrikaans Instituut van Internationale Aangelegenheden. Senegal weegt economisch niet zwaar, maar speelt wel een leidende rol in Franstalig West-Afrika.

Of Afrika uiteindelijk een goede zaak doet bij de politieke samenwerking tussen Zuid-Afrika en Senegal, is een andere vraag. “De steun van Wade voor Mugabe past binnen de oude opvatting die zegt dat Afrikaanse landen in de eerste plaats solidair moeten zijn met elkaar”, zegt Willie Breytenbach, een politicoloog aan de Universiteit van Stellenbosch in Zuid-Afrika. Breytenbach geeft wel toe dat sancties die landen in de regio tegen een Afrikaans land zouden afkondigen, “alleen symbolische waarde zouden hebben zolang de handel tussen Afrikaanse landen verwaarloosbaar blijft.”