Israël-lobby wint eerste krachtmeting met Obama

Een kort berichtje op de website van het Amerikaanse Directoraat voor Nationale Inlichtingen (DNI) stelde gisterenavond (dinsdag) dat “de directeur van Nationale Inlichtingen Dennis C. Blair aankondigt dat Ambassadeur Charles W. Freeman Jr. gevraagd heeft zijn benoeming als voorzitter van de Nationale Inlichtingenraad niet door te laten gaan. Directeur Blair aanvaarde het verzoek van Ambassadeur Freeman met spijt.” Het DNI gaf verder geen redenen voor de terugtrekking van Freeman.
De opgave van Freeman komt als een complete verrassing, met name omdat Blair enkele uren voordien de selectie van Freeman fel had verdedigd voor de Senaat.
De terugtrekking wordt gezien als een overwinning voor de hardliners en de zogenaamde “Israël-lobby”, de twee drijvende krachten achter de campagne tegen zijn benoeming, en als een harde klap voor iedereen die hoopte op een nieuwe aanpak onder Obama van het conflict in het Midden-Oosten.

Campagne

De campagne tegen Freeman begon eind februari, meteen nadat hij door Blair was voorgedragen als voorzitter van de Nationale Inlichtingenraad (NIC). De NIC heeft onder andere als taak om “National Intelligence Estimates” op te stellen, belangrijke rapporten die het werk van de zestien Amerikaanse inlichtingendiensten samenvatten en als leidraad voor het beleid dienen.
Freeman werd door Blair gekozen om zijn talenkennis en enorme ervaring met het buitenlandbeleid. Hij was onder meer tolk tijdens het historische bezoek van president Richard Nixon aan China in 1972, ambassadeur in Saoedi-Arabië en onderminister van Defensie. Maar de man staat ook gekend om zijn uitgesproken en vaak bijtende politieke analyses. Zo liet hij geen spaander heel van “oorlog tegen de terreur” van de regering-Bush en had hij harde kritiek op het Israëlische beleid in de bezette gebieden. Precies die uitgesproken mening zorgde voor de weerstand tegen zijn benoeming uit neoconservatieve en pro-Israëlische hoek. De campagne werd geleid door Steve Rosen, een voormalig kaderlid van het machtige American Israel Public Affairs Committee (AIPAC) en werd al snel opgepikt door neoconservatieve commentatoren in onder meer de kranten Wall Street Journal, Weekly Standard en New Republic.

Focus

Al vroeg in de campagne werd de focus verlegd van Freemans visie op Israël naar zijn banden met Saoedi-Arabië. Het Saoedische koningshuis heeft in financiële steun voorzien voor de Middle East Policy Council, een denktank die door Freeman geleid werd, en dat leverde de beschuldiging op dat hij “betaald wordt door de Saoedi’s” of zelfs een “Saoedische pop” was.
Vorige week vroegen elf volksvertegenwoordigers aan de inspecteur-generaal van het DNI om de financiële banden van Freeman met Saoedi-Arabië te onderzoeken. Enkele dagen later stuurde Blair ze een brief waarin hij zijn “volledige steun” uitsprak voor Freeman en diens  “uitzonderlijke talenten en ervaring” prees. De brief benadrukte ook dat Freeman nooit gelobbyd had voor een buitenlandse regering of firma en dat hij nooit rechtstreeks betaald werd door Saoedi-Arabië.
Daarmee leek de zaak beklonken, want toen de zeven Republikeinse leden van Inlichtingencommissie in de Senaat op hun beurt in een brief hun bezorgdheid uitten, repten ze met geen woord over de Saoedische bezorgdheid van hun collega’s in het Huis van Afgevaardigden. De Senatoren verlegden de focus naar Freemans veronderstelde gebrek aan ervaring en zijn “hoogst controversiële uitspraken over China en Israël.” Met name China werd de laatste dagen het speerpunt van de anti-Freeman campagne, onder meer door een gelekte e-mail waarin Freeman het heeft over het neerslaan van het studentenprotest op het Tiananmen Plein in 1989. Daarin lijkt hij te impliceren dat de echte fout van de Chinese overheid was dat ze de opstand niet vroeger in de kiem gesmoord had. Ondanks indicaties dat de passage uit de context gerukt was, drukten dinsdag 87 Chinese dissidenten en mensenrechtenactivisten in een open brief hun “intense afkeer” uit voor Freemans benoeming en vroegen ze president Obama om de benoeming tegen te houden.

Steun

Tegelijk gingen verschillende prominente professoren en mediafiguren in de verdediging. Hoewel verschillende onder hen het niet eens zijn met de opvattingen van Freeman, waarschuwden ze voor de gevaarlijke tendens om afwijkende meningen binnen de regering het zwijgen op te leggen. Ook belangrijke figuren binnen de diplomatieke wereld en de inlichtingendiensten schaarden zich achter Freeman. Zeventien voormalige ambassadeurs prezen hem in een open brief als een man van “integriteit en hoge intelligentie die zich bij het opstellen van rapporten nooit zou laten leiden door zijn persoonlijke mening.” Zeven voormalige hoge inlichtingenambtenaren schreven in een gelijkaardige brief dat de aanvallen op Freeman ongezien zijn en het werk zijn van figuren die “er niet aan mogen denken dat een hoge inlichtingenambtenaar wordt aangenomen met een meer evenwichtige kijk op het Arabisch-Israëlische probleem.”
Die steun van gezaghebbende figuren uit het establishment leek de positie van Freeman te versterken en maakt zijn afhaken nog verrassender, omdat het tij in zijn voordeel leek te keren. Het vertrek van Freeman komt op een pijnlijk moment, omdat Blair net zijn hele gewicht in de schaal had gelegd voor de verdediging van zijn kandidaat.