Negen arrestaties na moord die Guatemala schokte

Rodrigo Rosenberg, een prestigieuze advocaat die sterk aan de werkgeverssector gelieerd was, werd op 10 mei doodgeschoten toen hij door een betere wijk van de hoofdstad fietste.
Vrijdag werden negen mensen aangehouden. Drie van hen worden rechtstreeks aan de moord gelinkt: William Gilberto Santos Divas, een voormalige agent van de Nationale Politie die ervan verdacht wordt een misdaadorganisatie te leiden, Mario Luis Paz, agent van de Nationale Politie, en ex-militair Edwin Idelmo López. De anderen worden als medeplichtigen beschouwd, onder meer de broer van Santos Divas en een politietopman.
“U kunt gerust zijn, vandaag hebben uw politie, uw openbaar ministerie en uw leger de moordenaars aangehouden in een van de zaken die niet alleen Guatemala maar ook de hele internationale gemeenschap beroerd heeft”, zei de Spaanse jurist Carlos Castresana, directeur van de Internationale Commissie tegen de Straffeloosheid in Guatemala (Cicig), op een persconferentie.
Volgens de Cicig hielden de gearresteerden zich bezig met afpersingen, ontvoeringen, moorden en drugshandel. “We hebben geen enkele getuige maar wel onweerlegbare wetenschappelijke bewijzen”, zei Castresana. Hij toonde een video waarop een zwarte auto te zien is die de fietsende Rosenberg achtervolgde. Meer details kon hij in het belang van het onderzoek niet geven.

Schandaal

De dood van de advocaat leidde tot een groot nationaal en internationaal schandaal. Twee dagen vóór zijn dood had Rosenberg een video opgenomen waarin hij president Colom, diens vrouw en topfunctionarissen ervan beschuldigde hem te willen vermoorden en ook in “smerige zaken” betrokken te zijn via Banrural, de derde belangrijkste bank van het land.
“De reden waarom ik dood ben is omdat ik tot het laatste moment de advocaat ben geweest van meneer Khalil Mussa en zijn dochter Marjorie Mussa, die op laffe wijze vermoord werden” op 14 april en weigerden zaken toe te dekken in het “dievenhol dat Banrural is”, zei Rosenberg in de opname.
De video leidde in het hele land tot grote manifestaties tegen het geweld. De centrumlinkse president Colom, die vorige jaar aan de macht kwam, noemde het de grootste crisis uit zijn ambtsperiode.

Stap vooruit

Civiele organisaties beschouwen de aanhoudingen als een stap vooruit in een land waar 98 procent van de misdrijven onbestraft blijft.
In de eerste vier maanden van dit jaar stierven 1996 mensen door geweld in Guatemala, volgens cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
“Ik vind het belangrijk dat men in deze en andere zaken – want het is niet de enige zaak die men moet onderzoeken – tot het uiterste gaat”, zegt veiligheidsanalist Sandino Asturias, van Studiecentrum voor Guatemala. Het toont volgens hem dat de rechtsstaat kan functioneren. De Cicig speelt daarin een belangrijke rol, aldus Asturias.

Extra bescherming

De Cicig werd in 2007 opgericht op vraag van de regering en in overleg met de Verenigde Naties. Haar opdracht is de Guatemalteekse justitie te versterken en te helpen bij de ontmanteling van clandestiene organisaties.
“Het is zeer belangrijk dat de resultaten die dankzij de steun van de Cicig werd geboekt, deel gaan uitmaken van de instellingen in het land opdat ze volgens hetzelfde criterium kunnen werken”, zegt Jorge Santos, coördinator van het Internationale Centrum voor Mensenrechtenonderzoek.
Mensenrechtenorganisaties roepen de regering nu op de negen gearresteerden extra bescherming te bieden. “Anders zou men de kans kunnen verliezen om tot bij de intellectuele auteurs te geraken”, zegt Mario Polanco, hoofd van de Groep voor Onderlinge Steun. Polanco verwees daarbij naar de moord op drie Salvadoraanse parlementsleden en hun chauffeur toen die in 2007 in Guatemala waren. De verdachten werd een dag na hun arrestatie omgebracht in de gevangenis.