Nepalees leger blijft mensenrechten schenden - rapport

Het rapport verschijnt vlak voor de jaarlijkse bijeenkomst van de VN-Commissie voor de Mensenrechten, de organisatie waaraan de voormalige regering van Nepal haar belofte deed.

Begin februari veranderde het politieke landschap in Nepal drastisch. Koning Gyanendra stuurde de regering naar huis omdat die er de afgelopen jaren niet in slaagde de maoïstische opstand de kop in te drukken en verkiezingen uit te schrijven. Na de machtsovername liet Gyanendra honderden politieke leiders en dissidenten arresteren en werd een aantal grondrechten opgeschort.

Er ‘verdwijnen’ veel mesen in Nepal. Human Rights Watch documenteerde op grond van eigen onderzoek in september en oktober vorig jaar 203 gevallen. Niet-gouvernementele organisaties maakten melding van meer dan 1.200 verdwijningen sinds mei 2000, waarvan 368 in 2003.

Bijna alle arrestaties die tot verdwijningen leiden, worden uitgevoerd door het leger en de politie, concludeert HRW. De overheid doet volgens de mensenrechtenorganisatie te weinig om de verdwijningen te voorkomen. Ook wanneer de regering niet direct opdracht heeft gegeven tot de verdwijningen als onderdeel van de campagne tegen de maoïsten, dan is zij nog verantwoordelijk omdat zij er niets tegen doet, aldus HRW.

Nepalese kranten meldden deze week opnieuw arrestaties van activisten van belangrijke politieke partijen. Zij demonstreerden zondag in het openbaar tegen de ontwikkelingen hun land. Subodh Raj Pyakurel, voorzitter van mensenrechtenorganisatie Informal Sector Service (INSEC) mocht zondag niet van Kathmandu naar het westen van Nepal vliegen om daar deel te nemen aan een mensenrechtenseminar.

De leden van het twaalfkoppige nieuwe kabinet dat Gyanendra instelde, laten geen gelegenheid onbenut om te benadrukken dat de acties zuiver bedoeld zijn om de democratie in het land te herstellen. Daarvoor is het noodzakelijk eerst de maoïstische opstand de kop in te drukken en de bezem door de corrupte politieke partijen te halen, zeggen zij.

De afgelopen weken werden enkele dissidenten vrijgelaten, zoals Bishnu Nisthuri, algemeen secretaris van de Federatie van Nepalese Journalisten. De internationale gemeenschap blijft echter dreigen met het stopzetten van militaire steun en ontwikkelingshulp als koning Gyanendra de grondrechten niet snel herstelt.

India en Groot-Brittannië hebben hun militaire steun al ingetrokken en de Verenigde Staten, een van de grootste bondgenoten van Nepal in de strijd tegen het terrorisme, dringt er bij Gyanendra op aan om de burgerrechten binnen honderd dagen te herstellen.

Dergelijke druk is belangrijk gebleken bij kleine stappen die Nepal tot nu toe heeft gezet als het gaat om het aanpakken van de verdwijningen, zegt HRW. De meeste opvallende stap van de vorige regering was het instellen van een vijf man tellende commissie, nadat familieleden van verdwenen dissidenten vorig jaar juli in hongerstaking gingen.

De commissie draagt volgens lokale activisten echter niet veel bij aan het oplossen van de verdwijningen. Aan de meer dan tweehonderd gevallen die HRW in het rapport documenteerde, heeft informatie van de commissie slechts een beperkte bijdrage geleverd.

Hoewel het rapport zich concentreert op de activiteiten van regeringstroepen en politie, worden ook schendingen van de mensenrechten door de opstandelingen veroordeeld. Dat de maoïsten er in dit rapport over verdwijningen goed vanaf komen, komt omdat zij hun tegenstanders meestal openlijk executeren, aldus HRW.

Het ontvoeren en laten verdwijnen van slachtoffers kan gemakkelijk leiden tot verdere schendingen van de mensenrechten, zoals naar marteling en standrechtelijke executies, zegt HRW. De organisatie pleit voor een wetswijziging, zodat de functionarissen die verantwoordelijk zijn voor de verdwijningen, vervolgd kunnen worden. Verbetering van de situatie is alleen mogelijk als de politieke wil er is bij de legerleiding, de koning en de interim-regering. (JS/PD)