Oost-Europese economie in nauwe schoentjes

In de jaren negentig werd Hongarije geprezen als een voorbeeld om na te volgen. Nu noemt de Amerikaanse president Obama Hongarije een voorbeeld van hoe het niet moet. “Hongarijes grootste probleem is een extreem hoog begrotingstekort dat veroorzaakt is door de vorige regeringen”, zegt de Hongaarse econoom Andras Nagy. De verwachting is dat de Hongaarse economie dit jaar 3 tot 3,5 procent krimpt. De Hongaarse eerste minster Ferenc Gyurcsány kondigde dit weekend aan dat hij ontslag neemt.
Maar ook andere Oost-Europese landen hebben het niet onder de markt. In Slovakije, een van Europa’s snelst groeiende economieën, dalen de overheidsinkomsten. Polen was aanvankelijk optimistisch maar ziet nu eveneens minder geld binnenkomen; verscheidene ministeries, vooral Defensie, zitten er op zwart zaad. Zelfs Tsjechië moet toegeven dat het niet langer immuun is tegen de crisis.
Hongarije en Roemenië zijn ook kwetsbaar door de problemen met de gezinsschuld. Een enorm aantal leningen is in buitenlandse munteenheid afgesloten. Die zijn nu zeer duur geworden door de devaluatie van de eigen munt.

Politiek onhaalbaar

De Hongaarse munt verloor in een half jaar 20 procent van zijn waarde. Mensen vrezen er voor hun huis en zaak. Alleen Slovenië en Slovakije, die dit jaar tot de euro toetraden, blijven gevrijwaard voor de gevolgen van koerschommelingen.
Premier Gyurcsány stelde al voor om de andere EU-landen vervroegd tot de euro toe te laten maar analisten noemen dat politiek onhaalbaar.
“De Tsjechen en Polen zeiden dat de gevolgen bij hen wel zouden meevallen”, zegt Nagy. “Ze zijn zeer nationalistisch en proberen de indruk te wekken dat zij beter zijn dan de anderen. De Hongaren klagen dan weer over een catastrofe. Ik zou noch de optimisten noch de doemdenkers geloven want niemand weet wat er precies gaat gebeuren.”
Veel samenwerking tussen de Oost-Europese EU-lidstaten is er nog niet geweest, alleen een gecoördineerde verklaring van de Tsjechische, Hongaarse, Poolse en Roemeense centrale banken om hun munteenheden te beschermen.

Spookbeeld

Er is ook sprake van een coalitie onder leiding van de Poolse eerste minister Donald Tusk tegen “het spookbeeld van economisch protectionisme dat opnieuw door Europa waart”. Het citaat komt uit de Poolse krant Gazeta Wyborcza en was een reactie op de suggestie van de Franse president Nicolas Sarkozy dat de Franse autoproducenten hun Tsjechische fabrieken zouden moeten laten vallen.
“West-Europa is duidelijk niet zeer behulpzaam omdat het zelf zoveel problemen heeft”, zegt Nagy. “Maar als een van deze landen in grote moeilijkheden komt, dan zullen ze wel helpen.” West-Europa vreest dat zware problemen in één land snel kunnen overslaan naar andere landen. Hongarije en Letland kregen al hulp, Roemenië kan het volgende land worden. Oostenrijk heeft zich tot dusver het hardst ingezet voor hulp aan Oost-Europa. Het land heeft grote belangen in die markt, Oostenrijkse banken zoals Raiffeisen en Erste zijn er belangrijke spelers.