Politiek is goed voor de gezondheid [opinie]

Trop is te veel en te veel is trop. Die stalen stelling van Paul Vanden Boeynants werd de voorbije weken op dramatische wijze geïllustreerd door de plotse ineenstorting van Yves Leterme. Wie de vermoeidheidssignalen van lichaam of omgeving niet ernstig neemt of kan nemen, betaalt daar altijd een hoge prijs voor. Toch is dit geen oproep aan onze politieke leiders om wat minder te werken, integendeel. Het gezondheidsbulletin dat wij willen publiceren, kijkt niet naar de cardiogram van ministers, maar naar de harteklop van burgers. Ook bij hen treden immers gevaarlijke vermoeidheidsverschijnselen op die, als ze niet tijdig behandeld worden, tot een ineenstorting van vertrouwen of van hele samenlevingen kunnen leiden.
Een deel van de Belgische publieke opinie heeft last van onderhandelingsmoeheid. Dat is een ernstig probleem voor het gezond houden van de politieke democratie, die juist gestoeld is op praten en het sluiten van compromissen. Geen wonder dat de allochtone woordvoerders die we voor dit nummer spraken over de staatshervorming benadrukken hoe belangrijk ze het Belgische compromismodel wel vinden. Zij kennen meestal de gevolgen van leiders die niet meer dan vijf minuten moed nodig hebben om hun eigen gelijk te vestigen ten koste van minderheden of tegenstrevers. Ze hebben terecht geen zin die ervaring nog eens over te doen in hun nieuwe vaderland.
Toch blijft de Belgische crisis -voorlopig- klein bier tegenover de dreigende wolken die boven de rest van de wereld hangen. In het interview met de Nederlandse landbouwexpert Rudy Rabbinge is sprake van landbouwmoeheid, een fenomeen dat zich volgens Louise Fresco, een vroegere topvrouw bij de VN Landbouw- en Voedselorganisatie, vooral bij stedelijke elites in het Zuiden manifesteert. Tachtig procent van de 2,5 miljard mensen die moeten overleven met minder dan twee dollar per dag woont op het platteland. Hun behoeften en hun wensen negeren omdat de versteldelijkte beleidsmakers het belang van koeien, sorghum en kleingrondbeit niet inzien, en integendeel dromen van draadloos internet, mobiel bankieren en genetisch manipuleren, is dan ook een misdadige vorm van vermoeidheid.
Er is nog geen officiële analyse die het bevestigt, maar na 2007 voelen wij een opkomende klimaatmoeheid. Het zou van historische kortzichtigheid getuigen als media of overheden die vermoeidheid ongehinderd zouden laten groeien, of haar zelfs zouden stimuleren. Met name de arme regio’s in de wereld zullen de komende decennia getroffen worden door de gevolgen van de klimaatverandering. In ontwikkelingslanden zal, volgens het VN Ontwikkelingsprogramma (UNDP), 1 op 19 mensen getroffen worden door een klimaatramp, terwijl dat in de rijke landen 1 op 1500 mensen zal zijn.
Ook minister Charles Michel beseft hoe diepgaand de impact van klimaatverandering zal zijn op de ontwikkelingskansen van het Zuiden. Daarom organiseert hij op 7 maart een internationale conferentie over dit thema. De aankondiging van die conferentie volgt bijna letterlijk de benadering van de Wereldbank, met bijna exclusieve nadruk op projecten om de gevolgen van de klimaatwijziging te beperken. Daar is misschien niets op tegen, al zou je van een minister van Ontwikkelingssamenwerking eerder verwachten dat hij het jongste UNDP-rapport over Menselijke Ontwikkeling zou citeren. Onder de titel De strijd tegen klimaatverandering: menselijke solidariteit in een verdeelde wereld vraagt die VN-organisatie echter niet alleen dat de gevolgen van de opwarming aangepakt worden, maar ook dat de geïndustrialiseerde landen tegen 2050 hun broeikasuitstoot zouden verminderen met 80 procent. Zou dat trop zijn voor de liberale MR?
‘Wat mensen meer dan wat ook karakteriseert, is onze capaciteit om te denken en om met elkaar te praten, onze capaciteit om te beslissen wat we moeten doen en dat dan ook te doen’, zegt Nobelprijswinnaar Amartya Sen in het UNDP-rapport. Dat is een onverholen pleidooi voor meer en betere politiek, met name in de rijke landen die de middelen hebben om het verschil te maken -als ze dat willen. België zou veel kunnen bijdragen aan een klimaatveilige wereld voor de armen, als het zijn 0,7 procent belofte zou houden. Maar wij vrezen het ergste.