Regeringspartij stevent af op verkiezingsoverwinning

Gisteravond (woensdag) was bijna 30 procent van de stemmen geteld, en daarvan ging 80 procent naar Frelim. Het moet dus al gek lopen dat de winst Guebuza en zijn Frelimpartij nog zou ontgaan. Guebuza’s belangrijkste opponent, Afonso Dhlakama van oppositiepartij Renamo, zal naar verwachting ongeveer 16 procent van de stemmen binnenhalen. Vrijdag volgt de definitieve uitslag.

Renamo en de kleinere oppositiepartijen beweren dat op grote schaal gefraudeerd is en vragen nieuwe verkiezingen. Volgens nationale en internationale waarnemers zijn er inderdaad onregelmatigheden geconstateerd tijdens de verkiezingen, maar niet op zo’n grote schaal dat ze de einduitslag doorslaggevend hebben beïnvloed. Als iets de legitimiteit van de verkiezingen heeft ondermijnd, dan is het volgens hen de moeilijk te verklaren lage opkomst.

Mozambique heeft achttien miljoen inwoners, waarvan 7,5 miljoen geregistreerde kiezers. Slechts 30 tot 40 procent van die kiezers kwam op 1 en 2 december opdagen bij de stembus. Dit in tegenstelling tot de hoge opkomst tijdens eerdere verkiezingen in 1995 en 1999.

De meeste Mozambikanen voelen zich vergeten door de regering, zo verklaart politiek analist Fernando Gonçalves de lage opkomst. De overheid heeft erg weinig gedaan om de problemen van de bevolking op te lossen, zegt hij. Die problemen zijn onder meer de corruptie en de aids-epidemie die het land in zijn greep houdt. Naar schatting is 15 procent van de Mozambikanen besmet met het hiv-virus dat aids veroorzaakt.

Mozambique kende de laatste jaren wel een economische groei. Onder de vorige president, Joachim Chissano, was die groei de laatste jaren gemiddeld 7 procent. Dat is aanzienlijk hoger dan de 2 tot 3 procent in de andere landen van de Zuid-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC).

Maar ondanks de indrukwekkende statistieken, is het voor veel Mozambikanen armoe troef. Volgens het laatstverschenen Human Development Report van het VN-Ontwikkelingsprogramma UNDP, leeft 38 procent van de Mozambikanen onder de armoedegrens van één dollar per dag. Economen verwachten bovendien niet dat die groei zal aanhouden, omdat hij grotendeels te danken is aan ontwikkelingshulp. De Mozambikaanse regering slaagde er de afgelopen jaren in het aandeel van donorlanden in het staatsbudget te verminderen van 60 naar 50 procent, zegt econoom Hipólito Hamela. Maar dat is niet voldoende.

Frelimo karakteriseerde zichzelf tijdens de verkiezingscampagne als een veranderingsgezinde partij die zich wil inzetten voor corruptiebestrijding. Guebuza beloofde ook hervormingen van de openbare instellingen. Volgens politiek onderzoeker Marcelo Mosse kunnen Guebeza’s activiteiten in het zakenleven echter leiden tot belangenverstrengeling. Duidelijke regels over wat een ‘president-zakenman’ zich wel en niet kan veroorloven, ontbreken, zegt Mosse.

Om de corruptie te bestrijden, werd in 2001 al een hervormingsprogramma geïntroduceerd voor de publieke sector. Dit tienjarige programma moet onder meer het financiële management verbeteren en professionalisering onder ambtenaren bevorderen. (JS/ADR)