Verzet tegen verdeling gratis aidsremmers

Kaushalya, een vrouw uit een dorpje in de deelstaat Haryana, is niet te spreken over wat ze de HIV/aids-maffia in haar land noemt. In 1996 verloor ze haar man en een ongeboren zoontje door aidsperikelen. Haar man, Ranbir, stierf aan tuberculose kort nadat er bij hem in het ziekenhuis was vastgesteld dat hij seropositief was. De artsen weigerden hem verder te behandelen, en adviseerden de zwangere Kaushalya een abortus te laten uitvoeren – “voor haar eigen veiligheid”. Kaushalya zwichtte, maar met de hulp van een plaatselijke actiegroep lieten de vrouw en haar drie oudere dochters later aidstests uitvoeren waaruit bleek dat geen van hen de ziekte onder de leden had. Inmiddels is Kaushalya hertrouwd; met haar nieuwe echtgenoot heeft ze een vierde dochter gekregen, die ook gezond is.

Samen met medewerkers van actiegroepen als de Joint Action Council (JAC) verzet Kaushalya zich nu tegen een procedure die is ingezet voor het Indiase hooggerechtshof om de regering te dwingen gratis aidsremmers ter beschikking te stellen aan alle seropositieve Indiërs die er nood aan hebben. De initiatiefnemer van de gerechtelijke procedure is de Voluntary Health Association of Punjab. Op aandringen van hulporganisaties en Indiase seropositieven lanceerde de Indiase regering in april al een programma voor de verdeling van gratis aidsremmers via het openbare gezondheidssysteem. In de zes deelstaten waar het aantal besmettingen het hoogst ligt, zullen steeds meer mensen toegang krijgen tot de levensrekkende geneesmiddelen. Seropositieve moeders en kinderen onder de 15 komen het eerst aan de beurt. De Nationale Organisatie voor de Strijd tegen Aids (Naco) maakt zich sterk dat in de zes staten tegen eind 2005 100.000 mensen de nodige geneesmiddelen zullen krijgen om het virus in hun lichaam in bedwang te houden.

Voor mensen van het platteland als ik zijn dergelijke programma’s niet bestemd,” oordeelt Kaushalya. In haar geval klopt dat op dit moment in elk geval: in de deelstaat Haryana worden nog geen gratis aidsremmers verdeeld. Kaushalya zegt ook dat ze andere vrouwen de pijn en de vernedering wil besparen die zij moest doormaken als gevolg van het chaotische aidsbeleid van de regering.

Andere actievoerders hebben twijfels bij de beweegredenen van de aidslobby. De Joint Action Council stelt dat de procedure voor het hooggerechtshof in de eerste plaats bedoeld is om de regering te dwingen massale bestellingen te plaatsen bij de geneesmiddelenindustrie. India is een belangrijke producent van goedkope generische aidsremmers. Maar dat kostenvoordeel kan wegvallen als India zich vanaf 2005 moet houden aan de bepalingen inzake intellectuele eigendomsrechten van de Wereldhandelsorganisatie.

Indiase gezondheidsexperts waarschuwen bovendien dat de beschikbaarheid van gratis aidsremmers op zich niet voldoende is om de uitbreiding van de aidsplaag tegen te gaan. Volgens Ritu Priya, een onderzoekster van de Jawaharlal Nehru Universiteit, betekenen de geneesmiddelen hoogstens een aanvulling op maatregelen die nodig zijn om het immuunsysteem van de meeste patiënten te versterken en de medische en psychosociale begeleiding die ze nodig hebben. Volgens sommige critici is het krakkemikkige openbare gezondheidssysteem in India zelfs niet in staat de toediening van aidsremmers aan miljoenen seropositieven in goede banen te leiden. Door de alomtegenwoordige corruptie zou het gevaar ook groot zijn dat een deel van de aidsremmers achterovergedrukt wordt en hun weg vindt naar de zwarte markt.

De Indiase overheid schat dat er in het hele land 3,8 tot 4,5 miljoen seropositieven leven. Toch is er volgens de Joint Action Council geen sprake van een epidemie die heel het land bedreigt en dus onmiddellijk forse maatregelen vereist. India telt meer dan een miljard inwoners. Volgens sommige critici van het programma voor de verdeling van gratis aidsremmers doet India er nog altijd goed aan zich in de eerste plaats te concentreren op de echt massale problemen als honger en ondervoeding. (PD)