Vlaamse delegatie naar Palestijnse gebieden

‘Toen ik hier in 2002, in volle intifadatijd, aankwam, was de situatie op de Westelijke Jordaanoever bijzonder slecht. Er waren bloedige aanvallen van Israël op Ramallah en op het vluchtelingenkamp in Jenin: vergeldingsacties na een aantal Palestijnse zelfmoordaanslagen in Israël. Er vielen doden en gewonden, maar er was nog hoop. Nu, zeven jaar later, blijft alleen systematische vernedering over’, zegt een internationale ngo-coöperante in een briefing voor de Belgische delegatie in Oost-Jeruzalem.
Hetzelfde pessimisme schemert door in de vele gesprekken met Israëlische en Palestijnse mensenrechtenorganisaties en politici en tijdens de veldbezoeken. ‘Er is algemene ontgoocheling, zowel in Gaza als op de Westelijke Jordaanoever’, zegt SP.A-parlementlid Dirk Van der Maelen. ‘De Palestijnen vragen zich af wat het nut is van de gesprekken die sinds Oslo gevoerd zijn. Ik hoor ook opvallend meer Palestijnse stemmen die de tweestatenoplossing verwerpen: alle vooruitzichten op een leefbare Palestijnse staat zijn weggenomen.’

De feiten

De Vlaamse delegatie ging vooral op zoek naar de feiten. En die spreken voor zich. De delegatieleden konden met eigen ogen zien dat Israël de muur niet op de Groene Lijn bouwt, de internationaal aanvaarde grens met de Westelijke Jordaanoever, maar diep in Palestijns gebied. ‘Ook de segregatie op het terrein, de blokkades van de dorpen en straten, heeft mij diep getroffen’, zegt Hilde Vautmans (Open VLD). ‘Dat je in Hebron, een Palestijnse stad, straten hebt waar Palestijnen zelfs niet door mogen wandelen, schokt mij als liberaal enorm.’
Volgens cijfers van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem woonden in 2008 285.800 kolonisten in 121 door Israël erkende nederzettingen en in meer dan 100 buitenposten op de Westelijke Jordaanoever. Het groeicijfer van de nederzettingen bedraagt 5,6 procent, tegenover 1,6 procent van de joodse bevolking binnen Israël. 40.000 extra wooneenheden in de nederzettingen werden reeds goedgekeurd, zonder dat daar aparte toestemming van de Israëlische autoriteiten voor nodig was. En vlak bij het hotel van de delegatie, in de wijk Sheikh Jarrah, werd voor de derde keer in vier maanden tijd een familie uit haar huis verdreven door radicale Israëlische kolonisten.
Grote frustraties
De mentale malaise bij de Palestijnen was nooit zo groot. President Mahmoed Abbas geeft aan dat hij niet beschikbaar is voor een volgende ambtstermijn. Dit politieke manoeuvre zegt zeker iets over de Palestijnse binnenlandse impasse: de verzoeningsonderhandelingen tussen de door Fatah gedomineerde Palestijnse Autoriteit en Hamas zitten in het slop. De kans dat er in januari verkiezingen komen, is bijzonder klein. Maar Abbas geeft ook een krachtig signaal aan de internationale gemeenschap, in de eerste plaats aan de Verenigde Staten.
‘Achttien jaar vredesonderhandelingen hebben tot niets geleid’, zegt Riad al-Malki, de minister van Buitenlandse Zaken van de Palestijnse Autoriteit. ‘Obama wekte verwachtingen toen hij het bevriezen van het voortbouwen aan de nederzettingen als absolute voorwaarde stelde. Nu blijkt hij gezwicht en gaat hij mee in het verhaal van de Israëlische premier Netanjahoe, die slechts een beperking op de uitbouw van de nederzettingen aanbiedt. De machtigste staat van de wereld capituleert voor Israël, dat onze mensenrechten schendt! Dat kan toch niet. Na achttien jaar vredesonderhandelingen moeten we concluderen dat we fout bezig zijn. Het proces moet anders: we hebben een derde partij en grenzen in de tijd nodig.’
Het Goldstonerapport, waarover begin november in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie werd aangenomen, wordt door de Palestijnse gesprekspartners goed onthaald, maar er is ook veel twijfel. Verwacht wordt dat de VS hun vetorecht zullen gebruiken als het rapport doorgeschoven wordt naar de Veiligheidsraad. De onafhankelijke Palestijnse politicus en arts Moestafa Bargoeti hekelt ook de verdeeldheid waarmee Europa heeft gestemd. Slechts zes landen hadden de politieke moed om voor te stemmen. ‘Waar staat Europa dan? Wat we nodig hebben is niet-gewelddadig verzet, een eenheidsregering en vereniging met Gaza, en solidariteit via een belangrijke internationale campagne als de ‘Boycot, Desinvestment, Sanctions’-campagne tegen Israël.’

Boycot

‘Ik kan me niet achter een boycot scharen’, reageert Hilde Vautmans. ‘Het is veel belangrijker dat Europa met één stem spreekt en zich ernstig engageert in dit conflict, dat zich in onze achtertuin afspeelt.’ Ook Nahima Lanjri (senator CD&V) ziet Europa liever in de rol van bemiddelaar. Een gemeenschappelijke, partijoverschrijdende resolutie die oproept tot eenheid kan daarbij helpen, vindt ze.
‘Met al die resoluties kunnen we de hele hal van Ben Goerion vullen en het levert niets op’, zegt Bart Staes (Europarlementslid Groen!). ‘Israël trekt zich niets aan van die stapel. Misschien kan een boycotactie, gestuurd vanuit de civiele samenleving, de Israëli’s duidelijk maken dat de wereld dit gedrag niet langer tolereert. Ik neig, na wat ik gezien heb, naar het standpunt dat we hier toch ernstig over moeten discussiëren.’
Bij de ngo’s zorgde de oproep tot boycotacties in het verleden al meermaals voor onenigheid. ‘Je moet je in de eerste plaats afvragen wat de definitie van zo’n boycot moet zijn’, zegt Jos Geysels, voorzitter van 11.11.11. ‘Ga je de militaire samenwerking stoppen, of ook de economische? Er wordt ook te snel een lijn getrokken naar de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsboycot. Die vergelijking gaat niet op.’
De delegatie beoordeelde het Goldstonerapport wel als een belangrijk instrument om rekenschap te vragen aan Israël en de Palestijnse gewapende groeperingen voor hun schendingen van het internationaal recht. ‘De verdeelde opstelling en het stemgedrag van de 27 lidstaten is echt geen goed teken’, aldus Bart Staes, ‘maar met het van kracht worden van het Verdrag van Lissabon zal er een sterkere vertegenwoordiger komen voor het Europees buitenlands beleid. Europa zal zijn rol beter kunnen spelen.’
Het Europees parlement zal wel hard aan de rem moeten gaan hangen als het de uitgestelde upgrades van de handelsrelaties tussen Europa en Israël tegen wil houden. Volgens de Palestijnse minister al-Malki werden begin november tersluiks nieuwe akkoorden over landbouw en industrie gesloten. Staes: ‘Dat kan niet. We moeten duidelijk maken dat een upgrade niet aan de orde is.’

De delegatie
Jos Geysels, voorzitter 11.11.11
Nahima Lanjri, senator CD&V
Hilde Vautmans, fractieleidster kamer Open VLD
Dirk Van der Maelen, kamerlid SP.A
Bart Staes, Europarlementslid Groen!
Rudy De Leeuw, voorzitter Vlaams ABVV
Jan Renders, voorzitter ACW
Annemie Janssens, directeur KAV
Eva Brems, voorzitter Amnesty International Vlaanderen
Pol De Greve, directeur Broederlijk Delen
Brigitte Herremans, beleidsmedewerkster Broederlijk Delen