Zuid-Afrika twijfelt tussen traditioneel en modern waterbeheer

De regering is niet in staat adequaat te reageren op droogte en overstromingen, zegt Goldin. Wij denken dat de lokale bevolking water op eigen wijze moet beheren. Goldin en haar team doen onderzoek naar inheemse kennis over waterbeheer in de noordelijke provincie Limpopo en in het bijzonder in het oosten van Zoutpansberg, waar een tekort aan water heerst.

De onderzoekers ontdekten dat bepaalde gewoonten over waterbeheer al generaties lang mondeling zijn overgeleverd. De regels zijn erg strikt. Je mag jezelf of je auto niet wassen bij het begin van een bron en alleen op die plek mag je van het water drinken. Het water is voor huishoudelijk gebruik en mensen gaan er extreem zuinig mee om.

Hoe langer een droogteperiode duurt, hoe strenger de regels worden. Kinderen, vrouwen en zieken komen het eerst in aanmerking voor drinkwater en daarna koeien en geiten. Mannen staan doorgaans het laagst in die rangorde, zegt Goldin.

IWMI ontdekte dat de traditionele omgang met water ook sociale doelen dient. Vrouwen gebruiken de bron of de rivier voor hun sociale contacten. Ze praten over problemen en wisselen ideeën uit, zegt Goldin. Als iedereen leidingwater had, dan zou dat veel minder gebeuren.

Goldin ziet voordelen in de traditionele benadering, maar niet iedereen is het met haar eens. Afrika moet overstappen op moderne vormen van waterbeheer, zegt Philip Mudehwe, verantwoordelijk voor waterkwesties bij het Internationale Comité van het Rode Kruis, telefonisch vanuit de Zimbabwaanse hoofdstad Harare. Moderne irrigatietechnieken kunnen gemeenschappen vooruit helpen. We kunnen watervoorziening niet van het weer laten afhangen, want dat is veel te onvoorspelbaar.

Zowel droogte als overstromingen eisten de afgelopen jaren hun tol in Zuidelijk Afrika. Uit informatie van ontwikkelingsorganisatie Oxfam blijkt dat twaalf miljoen mensen in de regio de afgelopen maanden afhankelijk waren van noodhulp. Naar verwachting is hulp in ieder geval nog nodig tot de volgende oogst in april.

Eind vorig jaar werden grote delen van Malawi en Mozambique werden getroffen door zware regenval. In Mozambique vielen daardoor ten minste 22 doden en in Malawi raakten meer dan 2.000 mensen dakloos. Honderden hectares mais en gierst spoelden weg.

Mudehwe gelooft dat beter management van regenwater Zuidelijk Afrika minder kwetsbaar voor droogte kan maken. Als water in regenseizoenen op een goede manier beheerd wordt, dan kan er vijf jaar lang voedsel mee geproduceerd worden. Veel van de armoede in Afrika is volgens hem te wijten aan slecht waterbeheer. Water is in Afrika zelfs ruimschoots aanwezig vergeleken met de situatie in sommige andere landen in de wereld, zegt hij.

In sommige gevallen lijkt een combinatie van moderne technieken en traditionele methodes de beste weg. Hoewel de lokale gemeenschappen die IWMI bestudeerde er oude gewoonten op na houden met betrekking tot watergebruik, zijn er ook nieuwe initiatieven. Acht gezinnen hebben samen 1.600 rand (209 euro) betaald om een plastic pijp te kopen die moet dienen als een soort waterleiding. De overheid zou dat niet zo goedkoop voor elkaar gekregen hebben, zegt Goldin. (JS)