Aardgas wordt splijtzwam in Zuid-Amerika - analyse

Meer dan een kwart van de stroom die in Chili opgewekt wordt, komt uit centrales die op Argentijns aardgas draaien. Argentinië leverde Chili de afgelopen jaren gemiddeld 22 miljoen kubieke meter aardgas per dag. Maar deze maand kreeg Chili nog maar 3,3 miljoen kubieke meter per dag, en die hoeveelheid dreigt nog verder te gaan slinken. Ook de Argentijnse aardgasleveringen aan Uruguay worden teruggeschroefd. Door de onverwacht snelle groei van zijn economie heeft Argentinië veel meer aardgas nodig om de binnenlandse vraag te dekken. En om het productievolume op te drijven, is veel tijd en geld nodig.

Uruguay koopt nu stroom aan in buurland Brazilië om de problemen het hoofd te bieden, maar voor Chili ligt een even eenvoudige oplossing niet voor het grijpen. Bij Bolivia, de andere belangrijke aardgasexporteur in Zuid-Amerika, wil Chili niet aankloppen. De twee landen zitten elkaar nog altijd in de haren over een territoriaal conflict dat al 120 jaar oud is. De Chileense regering heeft dan maar officieel protest aangetekend in Buenos Aires, want in een bilateraal verdrag dat Argentinië en Chili in 1995 over hun samenwerking op energievlak ondertekenden, staat dat Argentinië dezelfde prioriteit zal toekennen aan Chileense afnemers dan aan de klanten in eigen land.

Maar blijkbaar houdt de Zuid-Amerikaanse solidariteit op als er problemen opduiken in eigen land. Brazilië sprong Argentinië tussen 30 maart en 2 april bij met de levering van 500 megawattuur stroom, maar ging niet in op de vraag om die leveringen voort te zetten zoals eigenlijk voorzien in een bilateraal verdrag tussen beide landen over samenwerking in noodsituaties. “Het dekken van de interne vraag heeft prioriteit,” verklaarde het Braziliaanse ministerie van Mijnen en Energie. Het zuiden van Brazilië heeft momenteel te kampen met droogte, waardoor het waterpeil in de stuwmeren is teruggelopen en de waterkrachtcentrales dus niet zoveel stroom kunnen leveren. De enkele Braziliaanse gascentrales kunnen bovendien niet meer op aardgasleveringen uit Argentinië rekenen.

De gebeurtenissen maken duidelijk dat de integratie van de energiesector in Zuid-Amerika op een gevaarlijk wankele basis berust. Sinds de jaren 90 doorkruisen steeds meer gaspijpleidingen het zuiden van het continent, zodat klanten uit de hele regio kunnen profiteren van de rijke aardgasvoorraden in Argentinië en Bolivia. Maar in Argentinië werd er te weinig geïnvesteerd in prospectie en in de exploitatie- en distributie-infrastructuur, terwijl er in Bolivia grote onvrede heerst over de geringe mate waarin het land zelf beter wordt van de door multinationale ondernemingen uitgebate gasvoorraden.

Volgens Rosalino Fernandes, een aardgasexpert van het Braziliaans Petroleuminstituut (IBP) maakt de Argentijnse aardgascrisis nog eens duidelijk hoe belangrijk diversificatie is. Brazilië, dat 80 procent van zijn elektriciteit opwekt in waterkrachtcentrales, heeft die les geleerd in 2001 toen een lang aanhoudende droogte de stroomproductie sterk deed teruglopen en elektriciteit een tijdlang gerantsoeneerd moest worden. Brazilië besliste toen om tegen 2010 10 procent van zijn stroom in gascentrales op te wekken. Brazilië voert daarom sinds 1999 aardgas in vanuit Bolivia – al is stroom uit waterkracht voor het land veel goedkoper. Gelet op de verwachte economische groei in Brazilië zal het land steeds meer aardgas moeten invoeren, ook al zijn er in Brazilië zelf inmiddels grote gasvelden ontdekt.

Ondanks de huidige crisis in Argentinië heeft aardgas dus wel degelijk toekomst in Zuid-Amerika. Waarschijnlijk zal ook het argument dat aardgas minder vervuilt dan aardolie steeds zwaarder doorwegen. Maar alle landen in de regio doen er goed aan in te zetten op verschillende energiebronnen en uiteenlopende leveranciers om een te grote kwetsbaarheid te vermijden.