2003 wordt reljaar tegen NAFTA

Heftige anti-NAFTA-protesten zijn in Mexico een weerkerend fenomeen, met
boeren die vorige maand te paard het parlementsgebouw in Mexico-Stad
binnenreden en alle wegen ten zuiden van de hoofdstad blokkeerden. Bij de
jongste protesten werden vooralsnog geen schermutselingen of gewonden
gemeld.

De boeren vrezen dat de NAFTA hen de kop zal kosten, omdat ze niet meer
zullen kunnen concurreren met de invoer van door de VS zwaar gesubsidieerde
landbouwproducten. Op die Amerikaanse producten rustte totnogtoe een
invoerheffing, maar sinds 1 januari is die geschrapt voor 80 producten. Op
maïs, bonen en poedermelk blijft de tolmuur nog overeind tot 2008.

Volgens Peter Rosset, een landbouw- en milieudeskundige en co-directeur van
FoodFirst/The Institute for Food and Development Policy, een Amerikaanse ngo
in de zuidelijke, arme staat Chiapas, is het de boeren menens. Een dozijn
boerenorganisaties heeft zich met milieugroepen en andere actiegroepen
verenigd in de groep Countryside Can’t Take it Anymore. Volgens Rosset zal
de boerengemeenschap van 25 miljoen mensen vechten voor haar voortbestaan.

Tot 1 januari gold voor Amerikaanse kippen een invoertaks van 50 procent van
de prijs. De Amerikaanse fastfoodindustrie wil alleen wit vlees, zodat
vleugels en bouten vaak tot veevoeder werden vermalen. Nu kunnen de vleugels
en bouten zeer goedkoop op de Mexicaanse markt worden verkocht en dat kan de
Mexicaanse kippenproductie in enkele maanden wegvegen, aldus Rosset. Toch
kwamen de Mexicaanse en Amerikaanse kippenindustrieën tot een vergelijk -
sommige grote Amerikaanse kippenbedrijven hebben grote vestigingen in Mexico
en zien op tegen de kosten van wegblokkades. De heffingen op invoerkippen
blijven nog vijf jaar bestaan, maar worden geleidelijk afgebouwd. Voor maïs
is er echter nog geen echte oplossing, Mexicaanse boeren kreunen nu al onder
de grootschalige invoer van dergelijke basisproducten.

Het gaat van kwaad naar erger. De VS produceren relatief goedkoop dankzij
de jaarlijkse 30 miljard dollar (iets minder euro) subsidies. Door de nieuwe
Amerikaanse Farm Bill zal dat bedrag nog oplopen, aldus Rosset. Alleen
boeren die wintergewassen aan de VS leveren, kunnen overleven.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Landbouw is in de periode 1993-2001
de landbouwexport naar Mexico verdubbeld tot 7,4 miljard dollar. De invoer
van Mexicaanse landbouwproducten naar de VS verdubbelde ook bijna, tot 5,2
miljard dollar. NAFTA zorgt enerzijds voor meer exportdollars in Mexicaanse
handen, maar drukt ook de prijzen, weet Lori Wallach, directeur van Public
Citizen’s Global Trade Watch, een Amerikaanse, groene
consumentenorganisatie. De maïsprijs is volgens Wallach op drie jaar bijna
gehalveerd.

Door de NAFTA importeert Mexico nu vele voedingsproducten die het vroeger
zelf produceerde, zucht Nettie Wiebe, een boerin en voormalig voorzitter van
de Canadese National Farmers Union (NFU) in Laura, Saskatchewan. NAFTA
heeft het Mexicaanse platteland verwoest, de verarming bereikt er een
kritiek punt. 75 procent van de Mexicanen van het platteland leeft in
armoede. (…) Net zoals NAFTA al zeven jaar slecht blijkt in de VS zelf,
zijn de resultaten voor armlastige Mexicaanse boeren én consumenten
desastreus. De mythe dat dergelijke deals de mensen in ontwikkelingslanden
ten goede komen, is dood, fulmineert Wiebe.

Volgens Public Citizen zijn de grote agro-industriële bedrijven de enige
winnaars van NAFTA. De winsten van agroreus Archer Daniels Midland zijn in
de NAFTA-tijd liefst verdrievoudigd, tot 301 miljoen dollar, ConAgrat’s
winst steeg in dezelfde periode 143 miljoen dollar naar 413 miljoen dollar.

De Mexicaanse overheid weet wat er leeft onder de boeren. Minister van
Economie Luis Ernesto Derbez zei vorige maand dat hij de problematiek zal
onderzoeken. Rosset vraagt zich af of er echter voldoende politieke wil is
om te sleutelen aan de NAFTA. President Vicente Fox is een hevig voorstander
van vrijhandel. Maar boerenorganisaties worden stilaan militant. Dat is
niet gek, met deze leven-of-dood-situatie. 2003 wordt een jaar van protest
en rellen op het Mexicaanse platteland, aldus Rosset.