Bescherm de burgers

In december legt secretaris-generaal Ban Ki-moon een rapport voor aan de Algemene Vergadering van de VN over de “de verantwoordelijkheid om te beschermen”, de opdracht die de AV in 2005 unaniem goedkeurde en die intussen gekend is als R2P, naar de Engelse term Responsability to Protect. De voorzitter van de International Crisis Group, Gareth Evans, schreef hierover recent The Responbility to Protect: Ending Mass Atrocity Crimes Once and for All.
Bij de voorstelling van het boek in Brussel op 7 oktober, gaf Evans toe dat dit boek bedoeld was om de discussie binnen de VN ‘in goede banen te leiden en te voorkomen dat het enthousiasme van 2005 verloren zou gaan’.  Cynici omschrijven het vrij revolutionaire concept –waarbij de internationale gemeenschap de verplichting heeft om burgers desnoods tegen hun eigen regeringen te beschermen– intussen al als R.I.P., ten dode opgeschreven. Dat heeft volgens Evans vooral te maken met de onterechte focus op eventuele militaire interventie én met het uitrekken van het begrip. En, voegde de voormalige Duitse buitenlandminister Joshka Fischer toe, aan het feit dat de succesverhalen nauwelijks zichtbaar zijn.
Fisher: ‘In Macedonië werd bloedvergieten voorkomen dankzij sterk leiderschap intern en internationaal en een geloofwaardige dreiging met militaire middelen vanwege de Navo.’ Evans citeerde ook Burundi en Kenia als twee voorbeelden van respectievelijk succesvolle preventie en reactie. Anderzijds wees hij de Russische claim dat Moskou onder R2P handelde toen het Georgië binnenviel van de hand, net als de roep om humanitaire interventie na de cycloon Nargis in Birma eerder dit jaar.
Dé testcase blijft natuurlijk Darfur, waarbij de Soedanse regering in principe akkoord is met de inzet van buitenlandse militairen om de burgers in Darfur te beschermen, maar waarbij diezelfde overheid allesbehalve toeschietelijk is om de gemaakte afspraken ook echt in daden om te zetten. ‘We mogen alleen niet vergeten’, waarschuwde Evans, ‘dat de consequenties van een echte invasie véél negatiever nog zouden zijn dan de huidige trage en gedeeltelijke vooruitgang.’ Evans zei ook nog dat de VN Veiligheidsraad de noodzakelijke plek was om te beslissen over R2P-acties, al vond hij ook dat de Navo goed geschikt was om internationale wil tot bescherming met militaire middelen waar te maken. Niet echt de geruststelling waarop ze in het Zuiden zitten te wachten.