‘Bush met lege handen naar Latijns-Amerikaanse top’

Washington heeft de jongste jaren miljarden dollars geïnvesteerd in de Andeslanden, maar het Amerikaanse beleid staat “op de rand van het failliet”, zo constateert de taakgroep Council on Foreign Relations in een gisteren (donderdag) vrijgegeven rapport. “Het Amerikaanse ‘drugs and thugs’-beleid in de Andes kan niet zorgen voor democratie, welvaart en veiligheid,” stelt Julia Sweig, die aan het hoofd staat van het ‘Andes 2020’-project. Dat wordt gedragen door zo’n twintig prominenten en diplomatieke zwaargewichten, onder wie Daniel Christman, de ondervoorzitter van de Amerikaanse Kamer van Koophandel, Nancy Birdsall, voormalige ondervoorzitter van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, en de bekende miljardair George Soros.

Met het rapport willen ze een koerswijziging afdwingen in het Amerikaanse Andesbeleid. Dat zal volgende week ter sprake komen op de ontmoeting van Bush met zijn Latijns-Amerikaanse collega’s, onder wie de leiders van de vijf Andeslanden - Colombia, Venezuela, Peru, Ecuador en Bolivië.

Bush beloofde bij zijn aantreden in 2000 om van Latijns-Amerika een topprioriteit te maken, maar sinds de aanslagen van 11 september 2001 is daar nauwelijks wat van te merken. Op het handelsfront heeft Bush’ zijn ambitie voor een sterke pan-Amerikaanse vrijhandelszone FTAA getemperd. De Amerikaanse landen stemden slechts in met een verwaterde versie ervan en de VS opteren eerder voor het afsluiten van bilaterale en regionale handelsakkoorden. Op het politieke vlak investeren de VS vooral in de strijd tegen rebellen en drugs – de zogenaamde ‘war on drugs’. De bewapening en opleiding van het Colombiaanse leger kostte Washington bijvoorbeeld 700 miljoen dollar in 2003.

De meeste waarnemers zien een groeiende politieke kloof tussen de Amerikaanse regering en het Latijns-Amerikaanse continent. Steeds meer Latijns-Amerikaanse landen tonen zich openlijk ontgoocheld met de neoliberale economische recepten van de zogenaamde “Washington consensus”, zoals opgelegd door de Wereldbank en het Internationaal Muntfonds (IMF). De ontevredenheid gaat gepaard met een golf van populisme en de successen van linkse partijen over het hele continent.

Michael Shifter van de Inter-Amerikaanse Dialoog (IAD), een internationale denktank, vindt dat Washington geen oog heeft voor het groeiende verzet tegen het Amerikaanse beleid. “Bush zal volgende week erg sceptische leiders ontmoeten in Monterrey,” voorspelt Shifter. “Noord- en Zuid-Amerika houden er een heel andere agenda op na. De Latijns-Amerikaanse presidenten willen praten over de sociale en economische ontwikkeling in hun land en Bush wil het vooral hebben over de strijd tegen het terrorisme en tegen drugs.”

Shifter vindt het verontrustend dat Bush zo weinig plannen heeft met Latijns-Amerika. “Allicht heeft hij een bescheiden voorstel voor een sociaal investeringsfonds. Maar los daarvan en van zijn woensdag aangekondigd voorstel voor een nieuw gastarbeidersprogramma, zal hij niets op tafel leggen.”

Volgens de Council on Foreign Relations moet Amerikaanse steun in de Andes op drie prioriteiten berusten. Ten eerste moet de Amerikaanse regering steun verlenen aan landen die programma’s hebben om macht en rijkdom te verdelen – bijvoorbeeld door een landbouwhervorming. De groep stelt dat een hervorming van het belastingstelsel nodig is – iets waar het Internationaal Muntfonds makkelijk druk voor kan uitoefenen.

Ten tweede roept de CFR op tot een zinnig beleid tegen drugs. Er moeten meer en grotere multilaterale inspanningen komen om cocaboeren te overtuigen om andere gewassen te verbouwen – bijvoorbeeld door de oprichting van een ontwikkelingsfonds voor drugsproducerende landen onder toezicht van de Wereldbank. Washington kan ook financiële sancties nemen om de banden tussen drugsbaronnen, paramilitairen en geldschieters te breken.

Tenslotte roept de groep de regering op om de problemen in de Andes regionaal aan te pakken in plaats van land per land – bijvoorbeeld via een vrijhandelszone met de Andeslanden. Het rapport stelt dat al die doelstellingen bereikt kunnen worden met het budget dat Washington nu opzij zet voor de ‘oorlog tegen drugs’.