Chileense miljardair haalt het dankzij centrumlinkse verdeeldheid

De huidige president, de socialist Michelle Bachelet, nam gisteren traditioneel het ontbijt samen met de toekomstige president. Het ritueel had deze maal een bijzonder karakter. Voor het eerst won een oppositiekandidaat sinds het herstel van de democratie in 1990. En voor het eerst sinds 1958 komt rechts aan de macht via de stembus; van 1973 tot 1990 regeerde rechts ook maar dan onder dictator Augusto Pinochet.
Sebastián Piñera, een liberaal die zich altijd van Pinochet gedistantieerd heeft, haalde het zondag in de tweede ronde met 51 procent, 3 procent meer dan de christendemocratische ex-president Eduardo Frei Ruiz-Tagle. Michelle Bachelet, die zelf geen kandidaat meer was, kon nog steeds op een grote populariteit rekenen bij de Chilenen, maar ze slaagde er niet in die populariteit door te geven aan coalitiegenoot Frei Ruiz-Tagle.

Verdeeldheid

Dat heeft voor een belangrijk deel met verdeeldheid in het linkse kamp te maken. In de eerste ronde, op 13 december, haalde Frei Ruiz-Tagle nauwelijks 30 procent. De jonge linkse kandidaat Marcos Enríquez-Ominami ging toen met 20 procent lopen. Daarmee zat Sebastián Piñera in een zetel voor de tweede ronde, ook al omdat Enríquez-Ominami’s steun aan Frei Ruiz-Tagle aan de lauwe kant was.
Marcos Enríquez-Ominami was uit de Socialistische Partij (PS) gestapt om als onafhankelijk kandidaat te kunnen opkomen. Hij is de zoon van de leider van de Beweging van Revolutionair links, Miguel Enríquez, die in 1974, bij het begin van de dictatuur, vermoord werd. Hij wil nu vanuit de oppositie de nieuwe referentie voor links worden.

Crisis

Politieke analisten wijzen erop dat Concertación por la Democracia (Overleg voor de Democratie), de centrumlinkse coalitie die Chili de afgelopen twintig jaar heeft bestuurd, zich in een terminale crisis bevindt. De enige uitweg uit die crisis een is een grondige verjonging, zeggen ze.
De coalitie verdreef Pinochet van de macht na een referendumoverwinning in 1988, met de steun van de marxisten. De Christendemocratische Partij (PDC) vormt de ruggengraat van de alliantie, die verder uit stromingen van gematigd links bestaat, gegroepeerd in de Socialistische Partij, de Partij voor de Democratie (PPD) en de Radicaal Sociaaldemocratische Partij (PRSD).
In een poging om stemmen weg te halen bij Marcos Enríquez-Ominami namen de voorzitters van de PPD en PRSD ontslag na de eerste ronde. Maar verscheidene kopstukken in de PS en de PDC weigerden dat te doen. Gisterenochtend bezetten dertig jongeren van de PDC het partijhoofdkwartier om het ontslag van PDC-voorzitter Juan Carlos Latorre te eisen.

Twee transitie

Michelle Bachelet geeft op 11 maart de fakkel door. Sebastián Piñera stelt een “tweede transitie” in het vooruitzicht, een verwijzing naar de transitie van de dictatuur naar de democratie twintig jaar geleden. Op basis van politieke akkoorden – centrumlinks en rechts zijn ongeveer even groot in het parlement – wil de zakenman “de grote sprong naar de ontwikkeling” maken, de sprong naar “een samenleving met kansen, zekerheden en waarden voor iedere Chileen.”
Chili, dat dit jaar zijn tweehonderdste verjaardag viert, staat op de drempel van een nieuw tijdperk. Het treedt binnenkort toe tot de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), “de club van rijke landen.”