De nieuwe wereld

Vierhonderd achtendertig mensen op het open dek van een ronddobberende boot voor de stranden van Christmas Island. Vierhonderd achtendertig vragen voor asiel. En één granieten neen. Er was geen plaats in Australië voor de vluchtelingen op de Tampa. De regie was nochtans op maat van onze beeldenmaatschappij gesneden: het schip was een stip, onder een ongenadige zon, op het eindeloze blauw van de oceaan met daarachter de niet eindigende lege ruimte van het Australische continent. Er was geen plaats. Wat mankeerde, was een betere timing. De asielzoekers hadden gewoon een betere maand moeten kiezen voor hun wanhoopsactie. December, bijvoorbeeld. Welke Australische politicus zou de deur van zijn gigantische herberg gesloten durven houden op de vooravond van het echte Christmas? De asielzoekers in kwestie waren echter moslims uit Pakistan en Afghanistan en hindoes uit Sri Lanka. Weten zij veel wanneer christenen gevoelig zijn voor dergelijke zaken? Weten wij wanneer moslims of hindoes het meest ontvankelijk zijn voor hun minder fortuinlijke medemens? Je zou het een cultureel misverstand kunnen noemen, ware het niet dat de hele episode voor de betrokkenen een kwestie van leven en dood was.

Het misverstand waardoor de Tampavluchtelingen naar de mesthoop van Nauru verwezen werden, was eigenlijk een schande. Het misverstand dat ik tegenkwam tijdens de weblectuur over de zaak, was een belediging. Op de site van de Australische krant The Age -een kwaliteitskrant- stond onder andere de brief die de asielzoekers op 3 september aan de Australische regering stuurden. Ze beëindigen hun schrijven met deze zinnen: ‘Indien we afgewezen worden, zullen we nergens nog een plek op aarde hebben om te leven en bedreigt de dood ons elk moment.’ Midden in de tekst, naast die dramatische woorden, plaatste de krant een advertentie in plaats van een foto. De advertentie roept: ‘Relax. Ontspan je voor twee minuten en haal snel en makkelijk je reisverzekering.’ Een reisverzekering. Dat niemand van de vierhonderd achtendertig opvarenden daaraan gedacht had! Gelukkig was er nog het kapitalisme met zijn drang tot informeren van de consument. Jammer dat er geen internetaansluiting was op de Tampa. Jammer ook dat de Afghaanse, Pakistaanse en Srilankaanse vluchtelingen zichzelf niet zagen als consumenten, maar als bedreigde mensen. Een cultureel misverstand, zou je het kunnen noemen, ware het niet dat dit gebrek aan elementaire fijngevoeligheid zo haarscherp uitdrukt waar de prioriteiten liggen in het welvarende (excusez le mot) deel van de wereld.

De wereld zal nooit meer dezelfde zijn, dat wist elke commentator al een uur na de tweede vliegtuigcrash in New York. Misschien. Ik ken vierhonderd achtendertig mensen die het verschil niet zullen merken. Australië blijft gesloten. Europa blijft gesloten. De Verenigde Staten blijven geloven dat ze het goddelijke recht hebben om over leven en dood te beslissen. Er is niets veranderd aan de economische verhoudingen in de wereld. Er wordt niets gedaan om elkaar beter te begrijpen. Een nieuwe wereldorde, een nieuw tijdperk? Plus ça change, plus c’est pareil.