Erop of eronder voor Doha-onderhandelingsronde

Een jaar geleden zou het ondenkbaar zijn geweest dat Canada en Japan aan de zijlijn zouden staan bij de onderhandelingen over de verdere vrijmaking van de wereldhandel. Sinds de oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) in 1995, maakten beide landen deel uit van de club van tenoren die in de Geneefse wandelgangen ‘de vierling’ heetten - samen met de VS en de EU waren ze de gangmakers van de vrijmaking van de wereldhandel.

Maar de afgelopen weken zijn de Canadese en Japanse onderhandelaars afwezig bij de handelsonderhandelingen. En dat nu de Doha-ronde, de vierde cyclus van onderhandelingen begonnen in november 2001 in Qatar, in een kritieke fase beland is. De eerste fase van de ronde moet vandaag afgerond worden, maar dat lijkt niet te zullen lukken. Op tafel ligt een compromisvoorstel dat moet vermijden dat de Doha-onderhandelingsronde voor onbepaalde tijd op ijs wordt gelegd.

Sinds de mislukking van de ministerconferentie vorig jaar in Cancun heeft de EU twee belangrijke toegevingen gedaan. De unie stelt een eliminatie van haar exportsubsidies voor, wanneer de andere industrielanden gelijkaardige mechanismen afschaffen. Van de zogenaamde Singapore Issues ten voordele van multinationale investeerders zijn enkel de vereenvoudiging van douane- en importformaliteiten weerhouden. Toch zijn de ontwikkelingslanden niet tevreden met het voorstel. Ze willen hun eigen markten niet openen zolang de rijke landen de concurrentie vervalsen met landbouwsubsidies en hoge tolmuren. De allerarmste ontwikkelingslanden vrezen dan weer dat een liberalisering een einde betekent van hun geprivilegieerde toegang tot de Europese markt.

De plaats van Japan en Canada is nu ingenomen door Australië, Brazilië en India. Samen met de VS worden zij nu de ‘Vijf Geïnteresseerde Partijen’ (FIPs) of ook wel ‘de Grote Vijf’ genoemd. De FIPs probeerden de afgelopen dagen de impasse te doorbreken ‘en petit comité’. Australië vertegenwoordigt de Cairns-groep, een alliantie van 17 landbouwexporterende landen die zich in 1987 verenigden voor de strijd tegen landbouwsubsidies. Brazilië en India verdedigen de belangen van een blok van 19 landen dat de Groep van 20 (G20) heet en waar ook China toe behoort. Sinds haar ontstaan een jaar geleden is de G20 het aanspreekpunt voor alle ontwikkelingslanden. Japan is op een zijspoor gezet. Dat land behoort tot de uitgerangeerde G10, een groep van voedselimporterende landen die zich verzetten tegen elke vermindering van de invoertarieven.

De compromistekst die op 16 juli werd voorgelegd, wordt opgenomen in een kadertekst waar de 147 WHO-leden zich dit weekend over moeten uitspreken. Als er geen overeenstemming wordt bereikt, dan wordt de tweede fase van de Doha-ronde voor onbepaalde tijd uitgesteld. (MM)