“Ik zag mensen sterven voor mijn ogen”

IPS: Waarom vluchtte je uit Noord-Korea, en hoe?
Kim Young Seong: Ik vluchtte in 1997 via de Chinese grens nadat ik veroordeeld was tot twee jaar dwangarbeid in een mijn. Het oversteken van de grens was erg moeilijk en riskant. Er waren veel soldaten en ik riskeerde een zware straf, maar een kennis die de grenssituatie goed kende heeft me geholpen. Ik heb een tijd in China en Rusland gewoond maar leef nu al zeven jaar in Zuid-Korea.
Hoe waren de omstandigheden in de mijn?
Veel inwoners van Pyongyang werden naar de mijn gestuurd als straf. We waren goed bevriend met elkaar en kwamen wekelijks samen. Ik hoorde er heel wat verschrikkelijke verhalen. In vergelijking met anderen, die met hun hele gezin naar de koolmijnen gestuurd werden, was ik er nog goed vanaf gekomen. Mijn gezin mocht in Pyongyang blijven omdat mijn misdrijf relatief licht bevonden werd, en ontsnapte zo aan de uithongering.
Waren veel mensen op de hoogte van de hongersnood?
De mensen wisten ervan. Toen ik in Pyongyang woonde, hoorde ik dat mensen stierven van de honger in andere steden, maar het was niet iets dat ik met eigen ogen had gezien. Maar toen ik naar de mijn gestuurd werd, zag ik mensen voor mijn ogen sterven. Ik zal nooit het kleine meisje vergeten dat ik in het station zag. Ik at het eten dat mijn moeder voor me bereid had, en zag een jong schoolmeisje naar me staren. Ze had erg veel honger en keek naar mijn eten. Ik kon het niet afstaan uit angst zelf te verhongeren. Het waren andere tijden en ik was een ander mens. Nu heb ik zelf een dochter, en ik zou het meisje graag mijn excuses aanbieden als ik kon. Ik kan me haar gezicht nog glashelder herinneren.
Kunnen Noord-Koreanen rondreizen in het land en de situatie met eigen ogen zien?
Nee, dat kunnen ze niet. Er is toestemming van de overheid nodig. Het is erg moeilijk om die te krijgen voor persoonlijke redenen. Maar het is altijd mogelijk om iemand om te kopen of je contacten bij de overheid te gebruiken. De mensen wisten niet veel over wat er in hun eigen streek gebeurde, maar in vergelijking met vroeger reizen nu meer mensen en er is meer informatie, hoewel vaak illegaal.
In welke mate is het land gemilitariseerd?
Het is erg zwaar gemilitariseerd. Je ziet de militaire aanwezigheid overal. De legerdienst begint op zeventien jaar en duurt meer dan tien jaar. Tijdens die periode krijg je je familie maar één of twee keer te zien. Toen ik er nog woonde, vonden de mensen dat acceptabel, en ze waren fier om in het leger te dienen. Wie geen legerdienst gedaan heeft, wordt niet voor vol aanzien.
Is er een mogelijkheid om in het buitenland te studeren?
De mogelijkheden zijn erg beperkt, en de keuze ligt niet bij de student maar bij de regering, die bepaalt wie waar en wanneer gaat.
De bevolking leert stilaan Engels en er is meer interesse in het Westen. Kan de overheid daar meer leven?
Of Noord-Korea er nu blij mee is of niet, het land wordt afhankelijker van de rest van de wereld en de samenleving wordt minder gesloten. De overheid is zich daarvan bewust. Vroeger kwam wetenschappelijke informatie bijvoorbeeld van Rusland, maar nu leren ingenieurs, zakenlui en wetenschappers snel Engels en Chinees.
Is er interactie met buitenlanders?
De meerderheid van de buitenlanders zijn diplomaten, zakenlui en medewerkers van internationale organisaties, en ze leven allemaal in Pyongyang. Vroeger was er geen contact mogelijk: het was verboden met ze te praten. Als buitenlander kon je de weg niet vragen: Noord-Koreanen konden niet antwoorden uit vrees ondervraagd te worden door de geheime politie. Elke buitenlander wordt immers gevolgd door een gids die zijn gedrag in het oog houdt. Ik ben zelf zo’n gids geweest en moest elke dag verslag uitbrengen over de buitenlander die ik escorteerde.
Zijn er krachten voor verandering aan het werk in het land,
Ikzelf ben al te lang weg uit het land, maar ik hoor van recente vluchtelingen dat de overheid geen economische of politieke veranderingen wil. Maar de samenleving verandert wel: er zijn meer markten zonder controle van de staat en de levensstijl verandert. Mensen kopen dvd-spelers, kleren, muziek en computers. Voor de jaren 90 wisten de mensen niets van de buitenwereld, maar dat is aan het veranderen. Nu realiseren ze zich hoe arm ze zijn en voelen ze de nood aan verandering. Maar hoewel de sociale onrust groeit, hebben ze geen mogelijkheid om die te uiten.