Koudwatervrees rond Internationaal Strafhof

Het Internationaal Strafhof (ICC) berecht daders van genocide,
oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid als de gerechtelijke
overheid in hun land niet wil of kan optreden. Colombia heeft het verdrag
dat het ICC opricht geratificeerd, maar de regering van president Pastrana
heeft op vijf augustus - net twee dagen voordat Alvaro Uribe als nieuwe
president werd ingezworen - in het geheim artikel 124 van die overeenkomst
ingeroepen. Dat biedt een lidstaat de mogelijkheid de uitvoering van het
verdrag voor een periode van zeven jaar uit te stellen voor oorlogsmisdaden
die door zijn burgers of op zijn grondgebied zijn gepleegd.

Senator Jimmy Chamorro, een van de pleitbezorgers van de ratificering van
het ICC-verdrag in Colombia, stelt dat die beslissing achter de rug van de
Colombiaanse bevolking is genomen. Volgens Chamorro worden er in de al
veertig jaar aanslepende Colombiaanse burgeroorlog aan de lopende band
oorlogsmisdaden gepleegd die onder de jurisdictie van het ICC vallen. De
Colombiaanse burgeroorlog maakt elke dag gemiddeld 20 slachtoffers,
waaronder 15 ongewapende burgers. Naast al die moorden vinden er ook veel
ontvoeringen, verdrijvingen, folteringen en intimidatiecampagnes plaats. De
strijdende partijen maken soms gebruik van giftige en niet-conventionele
wapens, en zetten minderjarigen in. Volgens mensenrechtenorganisaties gaan
de daders van politieke moorden en mensenrechtenschendingen in Colombia in
de regel vrijuit. Het gerechtelijk systeem is hopeloos inefficiënt en
allesbehalve onafhankelijk.

Gustavo Petro, een volksvertegenwoordiger die ooit nog in de rangen van de
later tot politieke partij omgevormde rellengroep M 19 meestreed, noem het
inroepen van artikel 124 laf. Volgens hem komt de maatregel alleen de
gewapende groepen ten goede die het gewapend conflict in het land aan de
gang houden. Het ICC zou het gerechtelijk vacuüm kunnen vullen dat de
Colombiaanse staat heeft doen ontstaan, en op die manier de strijdende
partijen er misschien toe kunnen aanzetten zich menselijker en ethischer
te gedragen.

Petro vindt dat president Uribe duidelijk stelling moet nemen. De diensten
van de president lieten maandag weten dat de zaak onderzocht wordt. Uit die
mededeling blijkt dat de nieuwe regering niets te maken heeft met de
beslissing om artikel 124 in te roepen, en dat ze die maatregel ook niet
onomkeerbaar acht. Maar de adviseurs van Uribe stellen ook dat een eventuele
gratieperiode van zeven jaar voor het ICC niet inhoudt dat de Colombiaanse
daders van oorlogsmisdaden automatisch elke straf zullen ontlopen.

Voor Regeringscommissaris voor de Vrede Luis Restrepo kan de maatregel van
Pastrana behouden blijven. Volgens hem kan de gratieperiode eventuele
vredesgesprekken met de rebellen vergemakkelijken. Maar procureur-generaal
Edgardo Maya stelde in een brief aan president Uribe dat Colombia een
verkeerde boodschap zou uitsturen door artikel 124 in te roepen - dat zou
immers impliceren dat Colombia niet wil dat het ICC de komende zeven jaar
meer aan de weet komt over de zware schendingen van de mensenrechten en het
internationaal humanitair recht die gepleegd worden in het kader van de
burgeroorlog.

Manuel Cepeda, een rechter van het grondwettelijk hof in Bogota, wijst erop
dat Colombia ook als het de jurisdictie van het ICC meteen erkent nog altijd
amnestie of gratie kan verlenen om eventuele vredesonderhandelingen op de
sporen te helpen.

Volgens senator Jaime Durán aarzelt president Uribe vooral omdat hij weet
dat de VS elke beslissing begroeten die het ICC verzwakt. Het Colombiaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken onderzoekt momenteel een ontwerp van een
bilateraal verdrag met de VS dat Amerikaanse soldaten en adviseurs die
beschuldigd zouden worden van oorlogsmisdaden in Colombia, zou vrijwaren van
uitlevering aan het ICC.