Olie vervuilt Congolese vis

Tijdens het regenseizoen moeten Vuadi en zijn collega’s meer dan honderd kilometer ver de zee in om genoeg vis te vangen. Dan varen ze tussen tientallen boorinstallaties en plakt de ruwe olie in vette klodders aan hun netten. Het is een lastig karwei om de olie af te wassen, klaagt Winston Ngoma, een andere visser uit Muanda. Onze kinderen worden ziek door de besmette vis.

De vangst wordt ‘s ochtends uitgesteld op plastic zeilen op het centrale marktplein in Muanda. Natuurlijk zijn we ongerust, zeggen de visverkopende vrouwen. Het is niet alleen dat de vis geïnfecteerd is, er is ook wat met de smaak aan de hand, zegt Charlotte Dienzi, een 49-jarige vrouw die haarkoopwaar aanbiedt aan een geïmproviseerd kraampje. Vroeger smaakten de vissen zoet, maar nu zijn ze meestal smakeloos.

Op het ministerie van Milieu in de hoofdstad Kinshasa weten ze al bijna tien jaar wat er mis is met de vis die voor de Congolese kust gevangen wordt. Maurice Matanda, een ambtenaar die al in 1996 in Muanda was met een commissie om de vervuiling te onderzoeken, haalt enkele documenten boven met gevaarlijk hoge metingen. De concentraties van koolwaterstof zijn zeven keer hoger dan het toegelaten niveau. De regering wilde in de jaren 90 de oliebedrijven aanpakken. Maar een burgeroorlog en de val van twee regimes staken daar een stokje voor, legt Matanda uit.

Intussen wordt de vervuilde vis geconsumeerd aan de kust én ingevoerd naar het binnenland De vervuilde vis wordt zelfs in Kinshasa verkocht, zegt Francois Gayo, directeur visvangst op het ministerie van Milieu. Mensen brengen hun lichaam schade toe zonder dat ze het beseffen.

Het ministerie van Milieu weet niet precies welke bedrijven verantwoordelijk zijn voor de olielekken. Zijn de schuldigen enkel Congolese bedrijven? Dat is moeilijk te zeggen, zegt Matanda. De olie kan ook afkomstig zijn de boorinstallaties van Angola en Congo-Brazzaville. De Congolese kustlijn is maar 40 kilometer breed. Er is een onderzoek nodig voor de hele regio, zegt Matanda. Tijdens de oorlog was dat niet mogelijk, maar misschien is de tijd nu rijp.

Voorlopig weigert het Congolese staatsoliebedrijf Perenco het probleem te erkennen. Neen, journalisten kunnen de boorinstallaties niet bezoeken. En neen, Perenco kan niets kwijt over vervuiling. Woordvoerder Nganga Mundele verwijst ons door naar het internet voor meer informatie over Perenco.

Weinig Congolezen durven de kat de bel aanbinden. Perenco is immers de grootste werkverstrekker in Muanda. De olie brengt het grote geld naar Muanda. Het financiert de stad, zegt Christophe Mvika, coördinator van Action pour le Développement de la Communauté, een lokale ngo. Het bedrijf investeert in de infrastructuur van de stad. Het heeft onder meer een school, een ziekenhuis en een bibliotheek gebouwd.

De lokale overheid in Muanda kan niet veel meer doen dan in kantoren rapporten van ngo’s en oliebedrijven verzamelen. We hebben geen instrumenten om de vervuiling te meten, zegt Sambo Polo Soko, het hoofd van het milieuministerie in Muanda. We zouden de kust kunnen patrouilleren, maar we hebben niet eens een auto.

Het is zeer onwaarschijnlijk dat er de komende maanden wat gebeurt voor de mensen aan de Congolese kust. In juni 2006 vinden er presidentsverkiezingen plaats en de regering van Joseph Kabila kampt met enorme logistieke en financiële problemen.

“Natuurlijk willen wij verkiezingen, maar goed voedsel is belangrijker”, zegt Vuadi. De inwoners van Muanda verwachten na jaren van inertie eigenlijk niets meer van de regering in Kinshasa. “Wij zijn als citroenen hier in Muanda. Ze persen ons uit en laten ons dan vallen, zegt Vuadi. Na de verkiezingen zal er niets veranderen, zeker niet voor armen zoals wij.” (MM)